وقتی دولت نیست، آیا ملت هست؟

دسته: تحلیل
نویسنده: عبدالشهید ثاقب
1404/04/09
1:49 ب.ظ
بازدید: 14

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در این روزها، سیلی از مهاجران از کشورهای همسایه به وطن بازمی‌گردند؛ کسانی که نه خانه و کاشانه‌ای دارند و نه امکانات مالی یا پس‌اندازی برای آغاز دوباره‌ی زندگی.دولتی نداریم که از آن‌ها حمایت کند؛ اما پرسش این‌جاست: آیا “ملت” و “مردم” داریم؟این پرسش را از آن‌رو مطرح می‌کنم که در بسیاری از کشورهای دیگر، وقتی بحرانی پیش می‌آید، در کنار دولت، خودِ مردم نیز به پا می‌خیزند. با تشکیل انجمن‌های محلی، دست همکاری به‌سوی همدیگر دراز می‌کنند و از هم‌وطنان بی‌پناه‌شان دستگیری می‌نمایند.

در این روزها، سیلی از مهاجران از کشورهای همسایه به وطن بازمی‌گردند؛ کسانی که نه خانه و کاشانه‌ای دارند و نه امکانات مالی یا پس‌اندازی برای آغاز دوباره‌ی زندگی.

دولتی نداریم که از آن‌ها حمایت کند؛ اما پرسش این‌جاست: آیا “ملت” و “مردم” داریم؟

این پرسش را از آن‌رو مطرح می‌کنم که در بسیاری از کشورهای دیگر، وقتی بحرانی پیش می‌آید، در کنار دولت، خودِ مردم نیز به پا می‌خیزند. با تشکیل انجمن‌های محلی، دست همکاری به‌سوی همدیگر دراز می‌کنند و از هم‌وطنان بی‌پناه‌شان دستگیری می‌نمایند.

الکسی دوتوکویل، فیلسوف و سیاست‌مدار فرانسوی، که گفته‌اند برای درک جهان نو، “علم سیاست نوینی” ابداع کرده است، در سفرش به آمریکا در سال‌های ۱۸۳۱ و ۱۸۳۲، کتابی نوشت با نام «دموکراسی در آمریکا». در آن کتاب، یکی از چیزهایی که توجه او را بسیار جلب کرد، فراوانی انجمن‌های مدنی محلی در ایالات متحده بود.

او می‌نویسد که آمریکایی‌ها وقتی با مشکلی روبه‌رو می‌شوند، نه دست به دعا برمی‌دارند، نه منتظر معجزه یا منجی می‌مانند، و نه امید به دولت دارند؛ بلکه فوراً یک انجمن محلی می‌سازند و با مشارکت و همکاری یکدیگر، چالش‌ها را سامان می‌دهند.

آن‌چه دوتوکویل از آن سخن می‌گوید، همان روحیه‌ی تعاون، مسئولیت‌پذیری و همبستگی اجتماعی‌ست.

من این روحیه را همین چند روز پیش، در میان مردم ایران دیدم؛ وقتی که در جریان جنگ ۱۲روزه، بسیاری از شهروندان در کنار یکدیگر ایستادند و دست یاری به همدیگر دادند؛ آن‌چنان که میوه‌فروشی در اصفهان، محصولاتش را به قیمت خرید به مردم می‌فروخت.

دانشمندان، به این روحیه‌ی همکاری، “سرمایه اجتماعی” می‌گویند؛ یعنی همان روابط ارزش‌مند انسانی که میان افراد جامعه برقرار است و موجب اعتماد، همکاری و همدلی در میان آن‌ها می‌شود.

اگر چنین سرمایه‌ای در میان مردم ما نیز شکل بگیرد، بسیاری از مشکلات کشور، بدون نیاز به دولت، حل خواهد شد.

اما واقعیت تلخ این است که تا امروز، در افغانستان، این روحیه چندان نهادینه نشده. در بحران‌ها، بسیاری از تاجران و کسبه‌کاران ما، به جای یاری‌رسانی، به فکر سوءاستفاده از نیاز و درماندگی مردم افتاده‌اند و هر چه توانسته‌اند چپاول کرده‌اند.

اکنون که موج بازگشت مهاجران از کشورهای همسایه آغاز شده، این فرصتی‌ست برای ما تا روحیه‌ی همبستگی را در خود تقویت کنیم؛ دست یاری به‌سوی بی‌پناهان دراز کنیم و نشان دهیم که هنوز مردمیم، هنوز ملتیم.

اگر امروز که دولت نداریم، باز هم به فکر یاری هم‌دیگر نیستیم، شاید باید بپذیریم که نه دولت داریم، نه ملت.

نوشته های مرتبط :