چرا وطن را دوست نداریم؟

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۱/۱۱/۲۰
۱۱:۴۰ ق٫ظ
بازدید: 5

دیروز صدها تن از شهروندان افغانستان باری دیگر به فرودگاه بین‌المللی کابل هجوم بردند تا کشور را ترک بگویند. شایعه‌ای پخش شده بود که طالبان شماری از مردم را برای کمک به آواربرداری مناطق زلزله‌زده و نجات زلزله‌زدگان به ترکیه می‌فرستند و هواپیماهای ترکی نیز آماده‌ی انتقال آن‌ها است. نشر و پخش این شایعه باعث گردید که صدها تن از باشندگان کابل، خانه‌های خود را به مقصد فرودگاه ترک گفته و یکباری دیگر خاطره‌ی عملیات تخلیه در ۱۵ اگوست سال ۲۰۲۱ را در اذهان مردم زنده نمایند.

عالم مهاجرت را کسانی که تجربه کرده‌‎اند خیلی دشوار توصیف می‌کنند. در عالم مهاجرت، آدمی با انواع سختی‌ها و دشواری‌ها، از بحران هویت شروع تا توهین و تحقیر، مواجه می‌شود و هم‌چنان ناگزیر می‌گردد که به کارهای شاقه تن بدهد. با این همه، اما رویداد دیروز کابل نشان داد که اکثریتِ مردم دوست دارند افغانستان را به مقصد کشور سومی ترک بگویند. پرسشی که باید از خود بپرسیم این است که چرا مردم ما ترجیح می‌دهند به جای افغانستان در کشور دیگری زنده‌گی کنند؟

سندروم خاورمیانه

اگر از یک آدمِ متمایل به طالبان چنین پرسشی را مطرح کنی، شاید این را نیز به «تب مهاجرت» ربط بدهند. در کشورهای جهانِ سوم، اکثراُ مردم تصور عجیب و غریبی از دنیای مهاجرت دارند و تصور می‌کنند که خوشبختی و بهشت و همه چیز در آن‌سوی مرزها در انتظار شان است. حنیف قریشی، نویسنده پاکستانی‌الاصل بریتانیایی، حکایت می‌کند که باری در یکی از روستاهای پاکستان (روستای چکوال) دختری در خواب می‌بیند که روستایی‌ها با پای پیاده از دریای عرب گذشته‌ و به کربلا رفته‌اند و در آن‌جا صاحب ثروت و شغل و همه چیز گردیده‌اند. وقتی این دختر خواب خود را به روستایی‌ها حکایت می‌کند، همه اهالی روستا به سمتِ دریای عرب حرکت می‌کنند: «مردهای روستای چکوال زن‌ها و کودکان را در چمدان‌های بزرگ گذاشتند و توی آب هُل دادند و خود شان هم دنبال شان به آب زدند و مسیر کربلا را در پیش گرفتند.»

همچنین بخوانید: فارن پالیسی: نظام آموزشی کنونی افغانستان برای طالبان ارتش سازی می‌کند

نتیجه‌ای که از این مهاجرت بدست آوردند این بود که همه اهالی روستا غرق شدند، به جز بیست نفر. این بیست نفر را نیز پولیس به جرم تلاش برای خروج غیرقانونی از کشور بازداشت کرد.

در این‌که در افغانستان نیز یک چنین تبِ مهاجرت از گذشته در میان مردم وجود دارد، تردیدی نیست. اما افزون بر این، دلایل دیگری نیز برای فرار از کشور وجود دارد. یکی از این دلایل، ستم‌گری، ظلم و بیدادی است که در افغانستان از قدیم‌الایام وجود داشته و در حال حاضر تشدید نیز شده است.

وطن‌دوستی از کجا می‌آید؟

برای آن‌که بدانیم چرا مردم افغانستان از وطن شان گریزانند، بیایید از الکسی دوتوکویل بخوانیم که وطن‌دوستی در میان یک ملت چگونه به وجود می‌آید. دوتوکویل باری از طرف دولتِ فرانسه ماموریت می‌یابد که به آمریکا رفته و در باره دموکراسی آمریکایی تحقیق ‌کند. او در جریان تحقیقاتِ خود با پدیده‌ای در آن‌جا مواجه می‌شود که در فرانسه نیست: پدیده دهستان‌دوستی.

او می‌بیند که مردم آمریکا چنان دهستان خود را دوست دارند که خانه خود را.

این فیلسوف و تحلیل‌گر ژرف‌بین وقتی علت این امر را جستجو می‌کند، در می‌یابد پدیده دهستان‌دوستی ریشه در نظام فدرال و غیرمتمرکز اداری آن کشور دارد. چون در چارچوب این نظام مردم در تصمیم‌گیری‌های دهستان‌ها، ولایات و ایالات خود شریک‌اند. و طبیعی است شهروندان جايي را دوست دارند که در آن تصمیم‌گیرنده باشد.

در افغانستان اگر پدیده‌ی وطن‌دوستی نیست، علتش این است که از گذشته در این‌جا یک نظام متمرکز و استبدادی حاکم بوده است. نظامی که همه قدرت در دست یک فرد است و کسی دیگری خود را شریک تصمیم‌گیری احساس نمی‌کند. طبیعی است مردم چنین کشوری را وطن خود نمی‌پندارند و نسبت به او محبتی در قلب خود نمی‌داشته باشند. جوزپه ماتسینی می‌گفت: «تا هنگامی که برادران شما حقِ رای در مورد توسعه‌ی ملی ندارند، تا موقعی که یک بی‌سواد در میان باسوادان افسوس می‌خورد، تا زمانی که که یک نفر مهیا و مشتاق کار هنوز بیکار است و در فقر دست و پا می‌زند، شما میهنی را که باید داشته باشید، میهنی از آنِ همه، میهنی برای همه، نخواهید داشت».

همچنین بخوانید: اگر بودجه تامین نشود تا چند روز دیگر غذای 9 میلیون نفر در افغانستان قطع خواهد شد

افغانستان را نیز اگر مردم دوست ندارند، علتش همین است که کسی خود را در افغانستان تصمیم‌گیرنده حساب نمی‌کند و به حقوق و آزادی‌های شان احترام گذاشته نمی‌شود.

نوشته های مرتبط :