چکیده:
نوروز، جشن باستانی آغاز سال نو، نماد هویت فرهنگی و تاریخی مردم افغانستان است که در بسیاری از مناطق این کشور برگزار می‌شود. با این حال، در دوران حکومت طالبان، دشمنی با نوروز به شدت افزایش یافته و این گروه سعی کرده است که این جشن ملی را از فرهنگ مردم افغانستان حذف کند. دشمنی طالبان با نوروز نه تنها به‌عنوان یک مسئله دینی، بلکه از زاویه سیاسی و هویتی نیز قابل بررسی است. در این مقاله، دلایل دشمنی طالبان با نوروز به‌ویژه در دوران حکومت آنها، به‌طور عمیق‌تر از جنبه‌های سیاسی، فرهنگی و هویتی تحلیل خواهد شد. تحلیل این دلایل نشان می‌دهد که مخالفت با نوروز نه تنها یک مبارزه فرهنگی بلکه ابزاری برای تحمیل هویت خاص و اسلامی طالبان بر مردم افغانستان است.
مقدمه:
نوروز نه تنها یک جشن باستانی است، بلکه نماد هویت ملی، فرهنگی و تاریخی مردم افغانستان به شمار می‌رود. این جشن که به آغاز فصل بهار و نو شدن طبیعت اشاره دارد، در سراسر افغانستان و کشورهای همسایه از جمله ایران، تاجیکستان، و ازبکستان جشن گرفته می‌شود. با این حال، گروه طالبان که در پی پیاده‌سازی ایدئولوژی خاص خود هستند، دشمنی شدیدی با نوروز دارند. در این مقاله به بررسی دلایل سیاسی، فرهنگی و هویتی دشمنی طالبان با نوروز و تحلیل این مسئله از منظر قدرت، هویت خاص و تلاش طالبان برای تحمیل یک رژیم اسلامی به جامعه افغانستان پرداخته می‌شود.
۱. دشمنی طالبان با نوروز: ریشه‌های مذهبی و ایدئولوژیک
یکی از دلایل اصلی دشمنی طالبان با نوروز، مخالفت آنها با جشن‌ها و آیین‌های غیر اسلامی است. طالبان که از آموزه‌های سلفی‌گرایانه پیروی می‌کنند، به‌شدت با هرگونه آیین، جشن یا سنت‌های فرهنگی که از نظر آنها برخلاف تعالیم اسلامی باشد، مخالفت دارند. از آنجا که نوروز ریشه در فرهنگ‌های پیش از اسلام دارد و به‌ویژه در میان ایرانیان باستان و اقوام ایرانی و آریایی برگزار می‌شده است، طالبان آن را غیر اسلامی و مغایر با آموزه‌های قرآن و سنت پیامبر اسلام می‌دانند.
این گروه به‌عنوان یک حرکت در راستای «خالص‌سازی» دین اسلام، با فرهنگ‌های غیراسلامی، از جمله نوروز، مخالفت کرده‌اند. آنها جشن نوروز را تهدیدی برای ایدئولوژی اسلامی خود می‌بینند و بر این باورند که باید تمام آداب و رسوم مربوط به دوره‌های پیش از اسلام از جامعه پاکسازی شود.
۲. طالبان و تلاش برای تحمیل هویت اسلامی بر مردم افغانستان
یکی از اهداف اساسی طالبان در طول تاریخ، ایجاد یک هویت اسلامی است که بر پایه اصول سلفی‌گرایانه استوار باشد. طالبان، در پی ایجاد یک نوع فرهنگ اسلامی در افغانستان هستند که در آن هیچ‌گونه نشانه‌ای از فرهنگ‌های پیش از اسلام، به‌ویژه فرهنگ‌های ایرانی و آریایی، وجود نداشته باشد.
نوروز به‌عنوان یک جشن باستانی که ریشه در تاریخ ایرانیان و اقوام ایرانی و آریایی دارد، برای طالبان نماد هویت غیر اسلامی و تهدیدی برای مشروعیت ایدئولوژیک آنها است. بنابراین، در حالی که نوروز به‌عنوان یک جشن ملی در بسیاری از اقوام و مناطق افغانستان گرامی داشته می‌شود، طالبان آن را به‌عنوان نمادی از تقابل با هویت اسلامی خود می‌بینند و به‌همین دلیل با آن مخالفت می‌کنند.
۳. سیاست‌های طالبان و تاثیر آن بر فرهنگ مردم افغانستان
طالبان از زمان به‌دست گرفتن قدرت در افغانستان در دهه ۱۹۹۰، سعی کرده‌اند تا فرهنگ مردم افغانستان را به‌شکل متفاوتی تغییر دهند. آنها به‌جای ترویج جشن‌ها و آداب سنتی و ملی، مانند نوروز، به‌دنبال تحمیل یک نوع فرهنگ اسلامی و افراطی هستند که در آن هیچ‌گونه نشانه‌ای از تاریخ و فرهنگ پیش از اسلام وجود نداشته باشد.
این رویکرد نه تنها به‌عنوان یک سیاست فرهنگی بلکه به‌عنوان یک ابزار برای تقویت قدرت سیاسی طالبان در افغانستان است. با حذف جشن‌ها و آداب فرهنگی مانند نوروز، طالبان می‌توانند هویت خود را به‌عنوان نمایندگان اسلام اصیل معرفی کنند و از این طریق به مردم افغانستان نشان دهند که هرگونه فرهنگ غیر اسلامی باید کنار گذاشته شود.
۴. نوروز و تهدید آن برای مشروعیت سیاسی طالبان
نوروز به‌عنوان یک جشن ملی در افغانستان، به‌ویژه در میان اقوام تاجیک، هزاره، ازبک و دیگر گروه‌های قومی این کشور، نماد همبستگی ملی و فرهنگی است. در چنین شرایطی، نوروز برای طالبان تهدیدی سیاسی است زیرا این جشن می‌تواند موجب تقویت هویت قومی و ملی مردم افغانستان شود که ممکن است به‌طور غیرمستقیم مشروعیت طالبان را به چالش بکشد.
در نتیجه، طالبان با استفاده از ابزارهای دینی سعی می‌کنند تا نوروز را از فضای عمومی افغانستان حذف کنند تا قدرت سیاسی خود را تحکیم بخشند و مانع از شکل‌گیری هرگونه هویت جمعی و ملی غیر اسلامی شوند.
از آنجا که نوروز جشن پیوند ملی است، هرگونه اشاره به این جشن می‌تواند نقض‌کننده هویت سیاسی طالبان باشد.
۵. نتیجه‌گیری
دشمنی طالبان با نوروز در افغانستان ناشی از تلاش این گروه برای حذف فرهنگ‌های غیر اسلامی و تحمیل یک هویت اسلامی خاص است. طالبان نه‌تنها با آداب و رسوم مردم افغانستان مخالف‌اند، بلکه به‌دنبال پاکسازی هرگونه نشانه‌ای از فرهنگ پیش از اسلام و ترویج دیدگاه سلفی‌گرایانه خود هستند. به همین دلیل، نوروز، که نماد هویت ملی و تاریخی مردم افغانستان است، برای طالبان تهدیدی سیاسی و فرهنگی است. بنابراین، ادامه تلاش طالبان برای حذف نوروز از جامعه افغانستان، نه‌تنها نشان‌دهنده دشمنی با یک جشن باستانی، بلکه ابزاری برای تقویت و تحکیم قدرت سیاسی و هویتی خود در افغانستان است.
