در لزوم پرهیز از مقدس‌انگاری رهبران

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۲/۰۳/۰۷
۲:۴۹ ب٫ظ
بازدید: 2

یکی از مواردی که باعث می‌شود در میان اقوام افغانستان کینه و کدورت به میان بیاید، نقد رهبران قومی، به ویژه رهبران دوره‌ی جنگ‌های داخلی است. بارها دیده شده است تا رهبری را نقد کنی یا روایتی بر خلاف روایت حزب آن رهبر ارایه نمایی، شماری به صورت عاجل موضوع را قومی ساخته و به نفرت‌پراکنی علیه یک قوم آغاز می‌کنند. این موضوع تنها به یک قوم و یک طایفه در افغانستان ربط ندارد، بلکه همه‌ی اقوام چنین برخوردی می‌کنند.

آن‌چه امروزه در میان اقوام افغانستان دیده می‌شود بی‌شباهت به توصیفی نیست که والدمارگوریان از جوامع توتالیتر و رهبرپرست دارد. او می‌گوید در جوامع توتالیتر که بیماری رهبرپرستی در آن‌جا عمومیت دارد: «نهضت‌های توتالیتر جای خداوند و نهادهای دینی را می‌گیرند؛ رهبران شان به مرتبه‌ خدایی رسانده می‌شوند؛ تظاهرات توده‌گیری که ترتیب می‌دهند، آیین‌های مقدس به شمار می‌روند؛ تاریخ نهضت، به تاریخ قدسی رستگاری مبدل می‌گردد و تبلیغ می‌شود که دشمنان و خائنان همان‌گونه‌ که شیطان می‌کوشد خاندان مدینه الهی را نابود کند، هیچ‌گاه از مانع‌تراشی در راه رسیدن به هدف موعود باز نمی‌ایستند.»

متاسفانه طوری که دیده می‌شود ما در افغانستان نیز به چنین بیماری‌ مبتلا شده‌ایم. این‌جا تاریخ قوم و احزاب ما تاریخ قدسی رستگاری، رهبران قومی ما موجودات نیمه‌خدایی و مقدس و منتقدان نیز همان شیطان‌هایی پنداشته می‌شوند که فراروی رسیدن ما به هدف موعود مانع‌تراشی می‌کنند.

این ذهنیت متاسفانه در بیست سال گذشته در میان ما ایجاد شد. آن‌چه به ایجاد این ذهنیت کمک کرد، یک‌سری اقداماتی بود که احزاب سیاسی به همکاری دولت جمهوری انجام دادند.

همچنین بخوانید: زمین‌لرزه‌ای نسبتا شدید در افغانستان

اقداماتی مانند:

اعطای القاب دهن‌پرکنی چون رهبر، پیشوا، بابه، بابای ملت، پدر معنوی، استاد و قهرمان ملی.
برگزاری مراسم‌‌های با شکوه در سالروز شهادت رهبران: یکی از پدیده‌هایی که در بیست سال جمهوریت رواج گسترده‌ی یافت همانا تدویر مراسم‌ با شکوه در سالروز مرگ رهبران تنظیم‌ها بود. همه ساله در کشور ما ده‌ها مراسم باشکوه و پرهزینه برگزار می‌گردید، تا گروهی گردهم آمده و پیرامون اوصاف رهبران جنگ‌های داخلی مبالغه و گزافه‌گویی کنند.

۳ – مجسمه‌سازی و نام‌گذاری جاده‌ها: نام‌گذاری جاده‌ها و نصب فوتوها و مجسمه‌های رهبران قومی در هر دشت و دمن و خیابان و دیوار یکی از پدیده‌های دیگری بود که در بیست سال جمهوریت بسیار شیوع یافته بود.

۴- تاریخ‌نگاری قومی و تنظیمی: یکی از پدیده‌های دیگری که در بیست سال گذشته بسیار به چشم می‌خورد، همانا مقدس‌انگاری تاریخ تنظیم‌های قومی در افغانستان بود. هواداران تنظیم‌های قومی، هر کدام، تاریخ تنظیم‌های مربوطه‌ی شان را تاریخ قدسی دانسته و یکی آزادی را به عنوان دستاورد مبارزات شان عنوان می‌کردند و دیگری عدالت اجتماعی و تأسیس حکومت اسلامی را.

نتیجه‌ی مجموعه این کنش‌ها و واکنش‌ها آن شد که ما رهبران قومی دخیل در جنگ‌های داخلی را مقدس تصور کنیم و هر گونه نقد و انتقاد از آن‌ها را توهین به یک قوم حساب نماییم.

من فکر می‌کنم چنین رهبرپرستی، زیبنده نسل ما نیست. نسل ما باید به جای مقدس‌انگاری رهبران قومی، باید داعیه به رسمیت‌شناسی گناهان گذشتگان را مطرح کند. در تاریخ افغانستان جنایات بسیاری اتفاق افتاده است و هیچ کدامی از رهبران معصوم نیستند. ما باید یاد بگیریم که گناهان گذشته را به رسمیت شناخته و توجه ما را به آینده معطوف کنیم.

همچنین بخوانید: حامد کرزی در دیدار با کاظمی قمی: فضای سرمایه‌گذاری در افغانستان مساعد است

نوشته های مرتبط :