اظهارات یعقوب مجاهد؛ شکاف میان رهبران طالبان در حال علنی شدن است؟

دسته: تحلیل
نویسنده: شهرام خراسانی
1404/06/09
11:09 ق.ظ
بازدید: 10

پایگاه خبری تحلیلی روایت : مصاحبه اخیر یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان، با بی‌بی‌سی، بار دیگر اختلاف‌های درونی این گروه و چالش‌های امنیتی افغانستان را یادآوری کرده است. او در اظهاراتی کم‌سابقه، بدون نام بردن مستقیم از هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، تلویحاً او را به افراط و سخت‌گیری متهم کرد و بر ضرورت اعتدال در اسلام تأکید ورزید. این سخنان را می‌توان یکی از صریح‌ترین اعتراف‌ها به وجود تضادهای فکری و سیاسی در میان جناح‌های مختلف طالبان دانست.

مصاحبه اخیر یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان، با بی‌بی‌سی، بار دیگر اختلاف‌های درونی این گروه و چالش‌های امنیتی افغانستان را یادآوری کرده است. او در اظهاراتی کم‌سابقه، بدون نام بردن مستقیم از هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، تلویحاً او را به افراط و سخت‌گیری متهم کرد و بر ضرورت اعتدال در اسلام تأکید ورزید. این سخنان را می‌توان یکی از صریح‌ترین اعتراف‌ها به وجود تضادهای فکری و سیاسی در میان جناح‌های مختلف طالبان دانست.

یعقوب مجاهد گفته است: «اسلام دین اعتدال است، اما متأسفانه برخی افراد به‌سوی افراط و برخی دیگر به‌سوی تفریط می‌روند. کسانی که برای خود سهولت می‌خواهند اما بر دیگران سخت‌گیری می‌کنند، از اعتدال اسلامی بیرون‌اند.» اگرچه او از کسی نام نبرد، اما اشاره‌ی او به رهبر طالبان و حلقه‌ی سخت‌گیر قندهاری روشن است. این جریان به رهبری آخندزاده بیشتر بر انزوای زنان، محدودیت‌های شدید اجتماعی، و تسلط کامل روحانیون محافظه‌کار بر ساختار سیاسی و فرهنگی افغانستان تأکید دارد.

اظهارات وزیر دفاع طالبان نشان می‌دهد که شکاف میان «عمل‌گرایان» و «سخت‌گیران» در درون طالبان روزبه‌روز آشکارتر می‌شود. جناح عمل‌گرا که یعقوب مجاهد، سراج‌الدین حقانی و برخی فرماندهان نظامی نمایندگی می‌کنند، ظاهراً بر تعامل با جهان، کسب مشروعیت بین‌المللی و کاهش فشارهای داخلی تأکید دارد. اما جناح قندهاری به رهبری آخندزاده، همچنان سیاست بسته و سنتی را دنبال می‌کند و هرگونه تغییر یا اصلاح در رویکردهای کلان گروه را عقب‌نشینی از اصول می‌داند.

یعقوب مجاهد همچنین در بخش دیگری از مصاحبه، درباره کشته شدن ایمن‌الظواهری، رهبر پیشین القاعده، موضعی محتاطانه اتخاذ کرده است. او گفته که این موضوع تنها «یک ادعا» است و کمیته‌ای برای بررسی تشکیل شده است. این موضع‌گیری پرسش‌های جدی را برمی‌انگیزد؛ زیرا ایالات متحده با انتشار تصاویر و جزئیات عملیات، تأکید کرده بود که الظواهری در کابل هدف حمله هوایی قرار گرفته است. تردیدآفرینی وزیر دفاع طالبان می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تلاش این گروه برای پنهان کردن روابط پنهانی با القاعده باشد یا دست‌کم نشانه‌ای از دوگانگی در سیاست طالبان نسبت به گروه‌های جهادی جهانی تلقی شود.

همچنین بخوانید: از همایش اوراسیایی تا هشدار لاوروف؛ افغانستان، در مرکز رقابت‌های منطقه‌ای و بی‌توجهی جهانی

از سوی دیگر، محمد رادمنش، از نظامیان پیشین افغانستان، در واکنش به این سخنان گفته است که گروه‌های هراس‌افکن زیر چتر طالبان فعالیت دارند و القاعده همچنان در صفوف طالبان حضور داشته و به سربازگیری مشغول است. این دیدگاه با گزارش‌های سازمان ملل و نگرانی‌های کشورهای منطقه هم‌خوانی دارد. شورای امنیت سازمان ملل، سازمان پیمان امنیت جمعی، و همچنین کشورهای ایران، چین، پاکستان و روسیه بارها هشدار داده‌اند که افغانستان پس از بازگشت طالبان به قدرت، بار دیگر به مأمن امنی برای گروه‌های افراطی تبدیل شده است.

این تحولات نشان می‌دهد که طالبان نه‌تنها با چالش‌های خارجی، بلکه با بحران مشروعیت داخلی نیز مواجه است. جناح‌های درونی گروه بر سر رویکردهای کلان اختلاف دارند و سخنان یعقوب مجاهد شاید مقدمه‌ای بر بروز آشکارتر این شکاف‌ها باشد. از یک سو، نیاز به تعامل با جهان و کاهش فشارهای اقتصادی و سیاسی وجود دارد؛ از سوی دیگر، رهبر طالبان و حلقه‌ی نزدیک به او همچنان بر سیاست‌های افراطی پای می‌فشرند.

در چنین شرایطی، پرسش اصلی این است که آیا طالبان می‌تواند میان این دو رویکرد متضاد تعادل برقرار کند یا اختلاف‌های درونی نهایتاً به تضعیف انسجام این گروه خواهد انجامید؟ سخنان یعقوب مجاهد شاید در ظاهر تنها یک انتقاد تلویحی باشد، اما در باطن بیانگر جدالی عمیق بر سر آینده طالبان و مسیر افغانستان است.

نوشته های مرتبط :