هوش مصنوعی در حرفه نویسنده‌گی (سراب یا دورنمایی حقیقی)

دسته: تحلیل
نویسنده: حبیب الله اسلامی
1404/05/12
10:29 ق.ظ
بازدید: 24

پایگاه خبری تحلیلی روایت : امروز نوشته‌یی بی‌عنوان در صفحه‌ي یکی از نویسنده‌گان خوب کشور به چشمم خورد. ایشان کنایه‌هایی ریشه‌یی به آدرس نویسنده‌گان تازه‌کار که از هوش مصنوعی در خلق محتوا استفاده می‌کنند وارد کرده بودند. این متن کوتاه بود که شامل یک فقره کنایه و یک فقره نصیحت اخلاقی می‌شد. با خود گفتم من نیز از هوش مصنوعی (فقط چت‌جی‌پی‌تی و گوگل) در گردآوری معلومات حیاتی برای بعضی از نوشته‌هایم استفاده می‌کنم. شاید سعادت این که این دانشمند و نویسنده برجسته یکی ازین چرک‌نویس‌ها را خوانده باشد برایم دست داده باشد. بعد صادقانه به این فکر افتادم که فرموده‌های عالی‌جناب کاملا صادق است. تعداد زیادی از ما آماتورها به هدف بیش‌تر دیده شدن، به قول اوشان از میان‌برهایی استفاده می‌کنیم که به تعبیر برخی کاربران یکی از خطرناک‌ترین ابزارها برای حرفه‌ی نویسنده‌گی‌ست. اما وقتی بیش‌تر تعمق کنیم،‌ همیشه و همه‌جا افرادی با استفاده از ابزار آلات مختلف ابتکار به خرج داده‌اند و بیش‌تر مورد توجه و تشویق و حمایت قرار گرفته اند. این تنها ما نیستیم که با این معضل و البته به باور بعضی دیگر، فرصت مواجهیم.

امروز نوشته‌یی بی‌عنوان در صفحه‌ي یکی از نویسنده‌گان خوب کشور به چشمم خورد. ایشان کنایه‌هایی ریشه‌یی به آدرس نویسنده‌گان تازه‌کار که از هوش مصنوعی در خلق محتوا استفاده می‌کنند وارد کرده بودند. این متن کوتاه بود که شامل یک فقره کنایه و یک فقره نصیحت اخلاقی می‌شد. با خود گفتم من نیز از هوش مصنوعی (فقط چت‌جی‌پی‌تی و گوگل) در گردآوری معلومات حیاتی برای بعضی از نوشته‌هایم استفاده می‌کنم. شاید سعادت این که این دانشمند و نویسنده برجسته یکی ازین چرک‌نویس‌ها را خوانده باشد برایم دست داده باشد. بعد صادقانه به این فکر افتادم که فرموده‌های عالی‌جناب کاملا صادق است. تعداد زیادی از ما آماتورها به هدف بیش‌تر دیده شدن، به قول اوشان از میان‌برهایی استفاده می‌کنیم که به تعبیر برخی کاربران یکی از خطرناک‌ترین ابزارها برای حرفه‌ی نویسنده‌گی‌ست. اما وقتی بیش‌تر تعمق کنیم،‌ همیشه و همه‌جا افرادی با استفاده از ابزار آلات مختلف ابتکار به خرج داده‌اند و بیش‌تر مورد توجه و تشویق و حمایت قرار گرفته اند. این تنها ما نیستیم که با این معضل و البته به باور بعضی دیگر، فرصت مواجهیم.

سال‌ها قبل از امروز و به‌تر به عرض رسانم قرن‌ها قبل از امروز برای اولین بار حروف و کلمات نوش‌تاری که بزرگ‌ترین اختراع بشر به شمار می‌رود خلق شد. این صنعت بدیع در ابتدا تنها در میان اشراف و اطرافیان آن‌ها قابل استفاده بود. هوش بشر آن‌روز نیز به این حدی از بیداری رسیده بود که ثبت و درج مسائل مهم در کتیبه‌های سنگی ممکن است در آینده به نفع نسل بشر به کار گرفته شود. یا هم همان‌ٰروز نیز مثل امروز این خودبینی و خودپسندی انسان بود که حتا علاقه داشت بعد از وفات و از بین رفتنش، میراث مادی و فرهنگی‌ش زنده باشد. حد اقل در کتبی که تا اکنون رمزگشایی و قابل فهم است، بارها و بارها از کلماتی مانند جاودانه‌گی، خلود و پاینده‌گی در کتب ادبی، تاریخی و فرهنگی به کار رفته است. در کتبی نیز که ممکن تا اکنون رمزگشایی نشده باشد، احتمال موجودیت این نوع خودپسندی و خودشیفته‌گی که معمولا در میان اشراف بیش‌تر مشاهده شده است،‌ می‌رود. حالا این‌که یک هنر بکر و یک خلاقیت ارزنده محسوب می‌شود، این‌طور نیست؟ در جواب شاید بهت‌زده شوید اگر بدانید در اکثر موارد،‌ مردم تمدن‌های مختلف با این دست‌آورد بشر شدیدا مخالف بودند و نویسنده‌گان را جادوگر و مرتبط با نیروهای تاریکی می‌دانستند.

رفته رفته کلمات و حروف در تمدن‌های مختلف نماینده‌گی از آوا و صدا کردند و مردم آن تمدن‌ها نیز قبول نمودند که بعد ازین باید شر ادبیات را در زنده‌گی خصوصی و عمومی خویش تحمل کنیم. اما آهسته آهسته مردم از فواید موجودیت کلمات در زنده‌گی روزمره واقف شدند و آن‌را لازمه‌ی حیات و تداوم تمدن‌ها دانستند. این امر از آغاز پیدایش رسم‌الخط تا استفاده از کاغذهای پاپیروس در مصر، حدود چند قرن را در بر گرفته است. (باستان‌شناسان معتقدند که میان اولین نشانه‌های خط در مغاره‌های باستان و دست‌نوشته‌های مصر، فاصله‌ی زمانی زیادی وجود داشته است. اما منشا همه خطوط بر می‌گردد به همان غارنگاری‌های باستانی.) هم‌زمان با این در فرهنگ‌های بین‌النهرین از پوست حیوانات و تخته چوب‌ها نیز استفاده شد. عبور ازین مرحله به دلیل تقابل و مناقشه‌ میان فرهنگ‌های مختلف از آفریقای شمالی الی اروپای غربی و از بین‌النهرین الی شرق دور، چند قرن دیگر را در بر گرفت.

مرحله‌ی بعدی ایجاد کاغذهای نسبتا با کیفیت در اروپا و بعد از آن و به پیوست حاکمیت مطلق کلیسا بر اروپا، رم تصمیم به انتشار مقادیر عدیدی از کتاب مقدس بر اقصا نقاط دنیا،‌ دست به دامان دانش‌مندان فزیک شدند و بلاخره اولین نسخه‌ی ماشین چاپ در سال ۱۴۴۰ میلادی توسط شخصی به نام یوهانس گوتنبرگ اختراع شد. البته در مورد شرق دور کم‌مهری نشود، در چین نیز شخصی از اوات چاپی برای نامه‌نگاری استفاده می‌کرد اما نمی‌توان نام ماشین چاپ را برایش گذاشت. زیرا طرح او تنها سنگ‌تراشه‌یی برای هر حرف بود که در صورت لزوم آنرا با دوات رنگی کنند و به کاغذ بچسبانند. به هر حال گوتنبرگ اولین مبدع ماشین چاپ و انجیل گوتنبرگ اولین کتاب تاریخ است که به گونه‌ی انبوه و در زمان کوتاه به چاپ و نشر رسید. (حالا اگر می‌خواهید بدانید این معلومات را با کمک گرداننده‌ي معلومات هوش مصنوعی به دست آوردم. البته این یک اعتراف شریفانه است و امید دارم مورد تمسخر و استهزا قرار نگیرم. زیرا زمانی که بحث معلومات آماری به دست می‌آید گمان نکنم جناب شما هم به سوی کتاب‌خانه یا مرکز احصائیه‌ی شهر بشتابید. شما هم مانند انسان‌های معمولی تلفن خود را بر می‌دارید و به راحتی جست‌وجو می‌کنید.) این اختراع تا حدی مردم عام را ترسانده بود که یک تعداد با ترس کامل به حقانیت آن ایمان آوردند،‌ برخی نیز کاملا در مواجهه با آن قرار گرفتند و انجیل گوتنبرگ را شیطانی شمردند. اما سال‌های بعد،‌ همان مخالفین انجیل گوتنبرگ،‌ انجیل خود را توسط همان ماشین چاپ گوتنبرگ به چاپ رساندند که به همان دلیل کتاب او را شیطانی دانسته بودند! اما همان‌گونه که می‌دانید هر پدیده بعد از ظهور ابتدا کاملا مردود می‌شود و سپس مقاومت و مناقشه را به همراه دارد اما در نهایت به یک امر معمولی و روزمره تبدیل می‌شود،‌ مقاومت در مقابل یکی از بزرگ‌ترین و البته بعد از رسم‌الخط مهم‌ترین اختراع بشر، نتیجه نداد و مردم قبول کردند که اختراع گوتنبرگ یک شاه‌کار مقدس بوده است.

پس اینجا نیاز است سوال‌هایی از خود بپرسیم، آیا نیاز است این همه واکنش در مقابل به قول آن عزیز میان‌بر و به قول سایر مهربانان تعقیب‌کننده سرقت ادبی، این‌گونه عکس‌العمل نشان دهیم؟ مگر ما داوریم؟ اگر داوریم چرا معیارات ما کاملا چندگانه است؟ آیا در افغانستان تنها همین چند نویسنده مشهور وجود داشته که بتوانند جای‌گاهی برتر برای خود قرار دهند؟ مگر همین چند دهه‌ی گذشته را از یاد برده‌اید که برای چاپ مضمون‌تان فقط باید عضو یک حزب یا تحریک مشخص می‌بودید و در غیر آن حق ابراز نظر و ابراز عقیده را در مسائل مهم نداشتید. ولو به خطا!

اگر بحث تادیب و تنبیه است که به‌تر همان که به رسم عیاری و کاکه‌گی به گوشش بگویید. البته گزینه سکوت هم‌واره روی میز قرار دارد. اما اگر بحث سبک‌سازی و بی‌برنامه نشان دادن جوانان است که کار شما بیش‌تر زننده است نسبت به حتا سارقین ادبی. حالا میان‌بر زده‌گان را که کسی برچسب قانونی هم زده نمی‌تواند. گذشته ازین مسائل، فضای میان نویسنده‌گان حداقل باید بر مبنای آزادی حق رأی شکل گیرد. شما که از سخنان فلان شخص کلافه شده‌اید،‌ حق دارید نقد ادبی را عرضه کنید. تا شخص تفهیم و تشخیص شود و بتواند در صورت توان دفاع خویش را داشته باشد. اما این رویه‌ی کنایه‌گویی گمان می‌کنم نوعی فضا را گنگ می‌کند.

در پایان تاکید می‌کنم اگر قرار باشد تا جست و جوی آمار و ارقام و البته مواد قوانین و یا حتا در بیش‌تر موارد، آیات و احادیث، معیار این کم‌مهری باشد، بیش‌تر نویسنده‌گانی که در سه دهه‌ی گذشته فعالیت داشته‌اند، میان‌بر زن اند. اما اگر کلیت بحث مورد نقد باشد، به نظر حقیر به جا است.

نوشته های مرتبط :