آیا شورش‌گری شهری در برابر طالبان ممکن است؟

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/04/31
11:20 ق.ظ
بازدید: 2

شکاف میان شهر و روستا هنوز پس از یک قرن جدال این دو در افغانستان حل ناشده باقی مانده‌است، چنانچه قدرت همواره میان رژیم‌های پیش‌رو شهری (نمونه‌ی امان‌الله خان، حزب دموکراتیک خلق افغانستان، جمهوری اسلامی افغانستان)‌ و رژیم‌های ارتجاعی که بیش‌تر با ارزش‌های روستا هماهنگ اند (نمونه‌ی حبیب‌الله کلکانی، مجاهدین و طالبان)‌ دست به دست شده‌است. در این میان تنها مصاحبان توانستند به راه میانه‌ی دست یابند که در عین جا انداختن ارزش‌های پیش‌رو در شهر‌ها، این ارزش‌ها را بر روستا‌ها تحمیل نکنند. امارت اسلامی آخرین بازنمود این جدال حل‌ناشده است که در پی تحمیل ارزش‌های روستایی (تحت نام اسلام) بر شهریانی است که طالبان را بقایای گذشته، و نه آینده‌ی افغانستان می‌بینند.

در بیست سال گذشته، جمعیت شهری افغانستان هم از لحاظ نفوذ و هم از نظر تاثیرگذاری نسبت به هر زمان دیگری در کشور رشد کرد و از ۸ درصد در ۱۹۶۰به ۲۶ درصد در ۲۰۲۰ رسید. همین‌گونه، نسبت به هر زمانی، بر تعداد شهرهای افغانستان افزوده شد و جمعیت این شهر‌ها تا مرز انفجار رسید. کابل ۲۰۲۰ تقریبا ده برابر کابل ۱۹۶۰ بود. قبلا، مراکز شهری مثل قندهار، هرات، مزار و جلال‌ آباد بسیار کوچک و اغلب همسو با ارزش‌های روستایی بودند تا در همنوایی با ارزش‌های کابل. اکنون این شهرها هر کدام میان چهار صد تا شش صد هزار باشنده دارند و ارزش‌های فرهنگی‌شان با قوت به سمت کابل میلان پیدا کرده‌است تا مناطق روستایی.

برای نسل پیرتر رهبران طالبان که کابل را آخرین بار در سال ۲۰۰۱ دیده‌بودند، کابل [در ۲۰۲۱] شهری کاملا متفاوت از آن‌چه آن‌ها در حافظه داشتند، بود. اعتراضات پی‌هم زنانی که به دنبال احترام به حقوق‌شان استند یکی از نشانه‌های این تغییر است. نمونه‌ی دیگر، تغذیه نیرو‌های طالبان از غذاهای آماده‌‌‌ای که در قوطی‌های یک بار مصرف صرف می‌شوند، است. اما کنترول یک شهر جدا از فتح بدون مقاومت آن است؛ کنترول شهر در صورتی که باشندگان تن در دهند، ساده است اما در صورت مخالفت شهریان، قصه دردسر ساز می‌شود. در سال ۱۹۹۷ طالبان پس از توافق با مدافغان ازبیک‌تبار مزار شریف وارد این شهر شدند اما تنها پس از چند روز، شورش شهریان آن‌ها را مجبور به ترک مزارشریف با حدود سه هزار کشته کرد. هرچند چنین اتفاقی صرفا یک‌بار رخ داد و طالبان سال بعد مزارشریف را دوباره تصرف کردند، بزرگ‌ترین تلفات طالبان در همین واقعه رقم خورد و این داستان هم‌چنان عبرت‌آور است.

همچنین بخوانید: کریم خلیلی: زنان محجبه هزاره، برخلاف اصول شرعی و قانونی بازداشت می‌شوند

طالبان که استادان شورش‌گری روستایی استند، نه مهارت و نه نیروی انسانی کافی برای در افتادن با شورش‌گری شهری را دارند. به همین دلیل، به نفع‌شان است تا به وسیله‌ی سازش با شهریانی که با ارزش‌های طالبان هم‌دل نیستند ولی تا تحریک نشده‌اند، آهنگ مخالفت نمی‌کنند، از تحریک مردم جلوگیری کنند. در شهرهای افغانستان که دو سوم جمعیت زیر ۲۵ سال است، سرکوب‌های خشونت‌بار به منظور نشان دادن قوت و قدرت احتمالا نتیجه برعکس خواهد داد. در تمام منازعات داخلی قبلی افغانستان، شورش‌گری‌ها متولد روستا بوده‌اند اما اگر قرار باشد شورش‌گری‌ای علیه طالبان شروع شود، به احتمال زیاد در شهر‌ها زاده می‌شود و به روستا‌ها درز می‌کند، نه برعکس.

نوشته های مرتبط :