رسالت انسان مدرن

دسته: تحلیل
نویسنده: قربان جهید
1404/01/03
8:39 ق.ظ
بازدید: 14

پایگاه خبری تحلیلی روایت : انسان مدرن، در عصر حاضر، بار سنگین رسالتی را بر دوش گرفته‌است که ریشه در جایگاه بسیار والای انسانی دارد؛ جایگاهی که «انسان بودن» را به عنوان والاترین معیار می‌نهد. من، با سال‌ها تجربه‌ی که در تعامل با جامعه علمی و دانشگاهی داشته‌ام، به این باور رسیده‌ام، مباحثی که در این حوزه مطرح می‌شود، غالباً حول محورهایی می‌چرخد که از روزگاران گذشته بدور است، سطحی‌نگرانه برآورد می‌شود و با ارزش‌های علم تجربی و فضایل انسانی در هم می‌آمیزد. در این میان، همواره نگرانیی در سر داشتم که چگونه می‌توانم رسالت انسان مدرن را در جامعه‌ی که عقب‌مانده است، به شیوه‌ای روشن و مؤثر بیان نمایم. احساس می‌کردم که نگرش من از آنان فاصله‌ی دارد، در حالی که دغدغه‌ام فراتر از مباحث جاری، بیان رسالت انسان مدرن در این جامعه بود.

انسان مدرن، در عصر حاضر، بار سنگین رسالتی را بر دوش گرفته‌است که ریشه در جایگاه بسیار والای انسانی دارد؛ جایگاهی که «انسان بودن» را به عنوان والاترین معیار می‌نهد. من، با سال‌ها تجربه‌ی که در تعامل با جامعه علمی و دانشگاهی داشته‌ام، به این باور رسیده‌ام، مباحثی که در این حوزه مطرح می‌شود، غالباً حول محورهایی می‌چرخد که از روزگاران گذشته بدور است، سطحی‌نگرانه برآورد می‌شود و با ارزش‌های علم تجربی و فضایل انسانی در هم می‌آمیزد. در این میان، همواره نگرانیی در سر داشتم که چگونه می‌توانم رسالت انسان مدرن را در جامعه‌ی که عقب‌مانده است، به شیوه‌ای روشن و مؤثر بیان نمایم. احساس می‌کردم که نگرش من از آنان فاصله‌ی دارد، در حالی که دغدغه‌ام فراتر از مباحث جاری، بیان رسالت انسان مدرن در این جامعه بود.
جهان امروز، به منزله‌ی دهکده‌ی کوچک در روابطی درهم‌آمیخته، تحت تأثیر روند شتابان جهانی‌شدن، بار سنگینی از مسئولیت‌ها را بر دوش انسان مدرن نهاده است. پیشرفت تکنولوژی با سرعتی بی‌نظیر در حرکت است و این ترقی، به همراه خود چالش‌ها و ناپایداری‌های تازه‌ای را می‌آفریند، که هر یک باید بر دوش انسان معاصر تحمل شود. در این بستر جدید، انسان‌ها ناگزیرند تا به یکدیگر واکنش نشان داده و تعامل کنند، و بایستی این امر ایشان را به تعمق در عمیق‌ترین جوانب انسانی و فهم بیشتر خود و پیرامون رهنمون سازد. کسانی که اندیشه‌ای بلند دارند، بی‌تردید در می‌یابند که گسست‌های فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی، ناشی از این تحولات، نیازمند بازنگری و تدبیر است، چراکه زندگی در این دهکده جهانی، افزون بر آنکه تعاملات ما را نوین می‌سازد، همزمان مملو از مخاطرات و چالش‌هایی است که خواستار هوشمندی و درایت انسان است.
روشنگری ما در این دوران، دارای متاعی ثمین است. حقیقت این است که هر عاقلی این را درک می‌کند که ارزش زندگی انسانی و رعایت حقوق بنیادین و طبیعی هر فرد، امری است که اقوام و ملت‌ها در زمره اندیشه‌های خود از آن غفلت می‌کنند. این حقوق، به شدت مورد سوءتفاهم و ممنوع نگه‌داشتن قرار می‌گیرد و آثارش به عنوان اموری هراسناک شناخته می‌شود.
در آن دیاری که ما پرورش یافته‌ایم، عمیقاً در سنت تعصب و افسانه‌های کهن غوطه‌ور بودیم. چه بسا هر سخنی که به نیت دگرگونی ارزش‌های انفعالی به زبان می‌آوردیم، با تمسخر مواجه می‌شد و دردی بی‌مرهم را در زمره خویش جای می‌داد.
به یاد دارم که در یکی از کلاس‌های درس، هنگامی که از تئوری دگرگونی جانوران زیر عنوان «فرگشت» سخن راندم، چندی از حاضران با خشم مجلس را ترک کردند و سخن را به تمسخر گرفتند، گویی از خویشتن بیگانه شده بودند.
دگرگون ساختن اندیشه‌هایی که بر صفحه تاریخ نقش بسته‌اند، کار دشواری است، اما ناممکن نیست. بنگر به اروپا که چگونه از تاریکی و نادانی رهایی یافت و مردان بزرگی با اندیشه‌های نو، دگرگونی‌های شگرفی ایجاد کردند که حتی پس از وفات‌شان نیز آثار آنان درخشید.
بدیهی است، کسانی که خرافات را چاشنی زندگی خود قرار داده‌اند، زیان خواهند دید. دشمنی نو پدید خواهد آمد و ابزار جدیدی ساخته می‌شود. کمین‌های دشمنان افزایش یافته و انسان‌های بی‌گناه بسیاری قربانی می‌شوند. بازداشتن زشتکاری از آنانی که در کار زشتند، کاری آسان نیست. تاریخ‌نگاران باید بدانند هدف این قرن نوین، بریدن از زرق و برق خرافات است.
از زشت‌ترین بدی‌ها در روزگار معاصر این است که اکثریت بسیاری از کسانی که از رأی و تدبیر عاری‌اند، به مقام‌های رفیع و جزایر حکومتی وارد می‌شوند. این امر آنجاست که افکار سست و تدبیر ناکارآمد، جمیع امور را به فساد می‌کشد و زمین را تنگ بر اهل خرد می‌سازد.
در گذشته، مردمان با سنگ و دلیری خود در میدان‌ها می‌جنگیدند؛ لیکن اکنون، به جای سنگ، کلمات را پرتاب می‌کنند و در این تبادل، مقاصدی بزرگ و نا درست نهفته و پنهان است. این دگرگونی در رویکرد بشری، به حقیقت، چارچوب تازه‌ای از رفتار آدمی را نمایان می‌سازد. اما در این حیات نوین، هنوز درندگان انسان‌نما وجود دارند که با زرق و برق فریبنده، افکار گزندآور را در دل‌ها می‌پراکنند و جهانیان را به بی‌راهه می‌برند، به گونه‌ای که سرانجام کارشان، جز ویرانی و تباهی نباشد. در اینجا باید دانست که اگرچه شکل رفتارها تغییر یافته، لکن نهاد انسان هنوز در چنگال وسوسه‌های پلید گرفتار است و زشتی‌ها در پوششی نو خود را آراسته‌اند.
انسان مدرن می‌بایست به چند اصل اساسی توجه کند تا بتواند مسوولیت‌های خویش را در این دنیا شایسته به انجام رساند:
۱. باید حقوق اولیه انسانی را به عنوان عادتی نیکو در خود پرورش دهد و هرگز آن را فراموش نکند.
۲. باید هم‌نوع خود را یاری رساند و در خیرخواهی نسبت به دیگران کوشش ورزد، زیرا در یاری به دیگران است که بشریت سود می‌برد.
۳. باید با صدای رسا، استیلا و سلطه جنگ را رد کند و به جای آن، صلح و آشتی را ترویج نماید.
۴. در فکر آبادانی دنیای خود کوشنده باشد و ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه را در راستای این مقصود به کار گیرد.
۵. باید از دریدن دیگران پرهیز کند و به جای آن، در پی گرفتن از آنچه شایسته است، بیفتد.
۶. تعامل با فرهنگ‌های معیاری را در رأس اقدامات خود قرار دهد و از تبادل افکار و اندیشه‌های متعالی بهره‌برداری نماید.
۷. باید بر خشونت و سازمان‌های تروریستی نهیب بزند و از هر نوع افراط و قساوت دوری گزید.
۸. در اجتماع، دانش‌محوری را زینت کار خود سازد تا بدین وسیله، نیک‌فرجامی را برای جمعیت خود به ارمغان آورد.
۹. باید از رابطه با جاهلیت سنتی قطع رابطه کند و از تولید جاهلیت مدرن بپرهیزد.
۱۰. و به‌ویژه، باید از خلق بحران‌هایی که جامعه را مختل می‌کند، اجتناب ورزد و در پی صلح و آرامش باشد.
این است مسیر نیکو و روشنگری که انسان مدرن باید در زندگی خویش برگزیند و بر آن پایبند باشد.