تصاویر و واقعیت؛ آیا گفتگو با پشتون‌ها، ممتنع است؟

دسته: تحلیل
نویسنده: عبدالشهید ثاقب
1403/10/09
2:31 ب.ظ
بازدید: 76

پایگاه خبری تحلیلی روایت : به دنبال مطلبی که در باره‌ی ضرورت گفتگو با پشتون‌ها نوشتم، برخی از دوستان نقد کردند که این کار من شبیه «گام گذاشتن در جاده‌ی یک‌طرفه» یا «عشق یک‌طرفه» است. استدلال برخی از دوستان این است که پشتون‌ها اهل گفتگو و تعامل نیستند و همه متعصب‌اند. فارغ از این‌که واقعیت چنین چیزی را تایید نمی‌کند و شما در شبکه‌های اجتماعی شاهد آدم‌های منصف و معتدل و میانه‌رو بسیاری استید، اما آن‌چه را من در این‌جا می‌خواهم روی آن تاکید کنم، نقش برچسپ‌زنی و کلیشه‌سازی در هویت‌یابی جوامع است.

به دنبال مطلبی که در باره‌ی ضرورت گفتگو با پشتون‌ها نوشتم، برخی از دوستان نقد کردند که این کار من شبیه «گام گذاشتن در جاده‌ی یک‌طرفه» یا «عشق یک‌طرفه» است.
استدلال برخی از دوستان این است که پشتون‌ها اهل گفتگو و تعامل نیستند و همه متعصب‌اند.
فارغ از این‌که واقعیت چنین چیزی را تایید نمی‌کند و شما در شبکه‌های اجتماعی شاهد آدم‌های منصف و معتدل و میانه‌رو بسیاری استید، اما آن‌چه را من در این‌جا می‌خواهم روی آن تاکید کنم، نقش برچسپ‌زنی و کلیشه‌سازی در هویت‌یابی جوامع است.
همان‌گونه‌ای که واقعیت در خلق تصاویر نقش دارد، تصاویر هم می‌تواند واقعیت‌های ویژه‌ای خود را خلق کند.
ژان پل سارتر در «تصویر ضد یهود» می‌گوید: «یهودی انسانی است که انسان‌های دیگر به او به عنوان یک یهودی می‌نگرند؛… این دیدگاه ضدیهود است که یهودی می‌سازد.»
اگر بخواهم مثال دیگری برای نقش تصاویر در خلق واقعیت بیاورم را به تهدید کلیشه‌ها اشاره می‌کنم.
نقش تصاویر در خلق واقعیت می‌توان در آن‌چه که برخی‌ها از آن به تهدید کلیشه تعبیر می‌کنند به وضوح دید.
به عنوان مثال کلود استیل در آزمایشی که در بارة دانش‌آموزان آمریکایی انجام داده است عملا نشان داده است که کلیشه‌ها چه اندازه در هویت‌یابی نقش دارند. کلود استیل “در کلاسی مرکب از آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار و آمریکایی‌ها سفیدپوست به دانش‌آموزان گفته شد که قرار است آزمونی در بارة توانایی‌های فکری انجام شود. در این آزمون سیاه‌پوستان عملکرد بدی داشتند. در حالی که وقتی از قبل دقیقا گفته نشده بود که قرار است آزمونی در بارة توانایی‌های فکری انجام شود، عملکرد سیاه‌پوستان بدتر نبود.” نتیجه ای که از این
آزمون گرفته می‌شود این است که کلیشه‌ای که دیگران در بارة سیاه‌پوستان ساخته بودند روی ذهنیت آن‌ها تاثیر کرده و باعث گردیده است که در آزمون عملکرد بدتری داشته باشند.
اتهام متعصب بودن بر یک گروه قومی نیز از جنس همین‌گونه کلیشه‌سازی است. شما با متهم‌نمودن یک کتلة قومی به تعصب باعث می‌شوید که آن‌ها سرانجام این نقش را بپذیرند.
من فکر می‌کنم یکی از عمده‌ترین موانع راه‌اندازی گفتگوهای ملی در افغانستان، همین کلیشه‌سازی‌ها است. این کلیشه‌سازی‌ها باعث می‌گردد که از یک‌سو جرئت راه‌اندازی گفتگو را نکند و پیش قدم نشود، و از سوی دیگر، مردم متعلق به رده‌ی هدف‌گیری‌شده همان نقش را بپذیرند.
حرف جالبی از جرج سارتر یادم آمد که می‌گوید: «انسان‌ها پا دارند و درختان ریشه»؛ وظیفه‌ی پاهای ما این است که برویم دروازه خانه‌ی «دیگری» را دق الباب کنیم و با او صحبت کنیم، نه این‌که به ریشه‌های قومی ما بچسپیم و هیچ تحرکی نداشته باشیم.

همچنین بخوانید: روان پریشی قبیله‌یی در آیینه‌ی جنبش تحفظ پشتون‌ها

نوشته های مرتبط :