نقض حقوق بشر و کرامت انسانی از سوی طالبان در سایه بی عدالتی و فقدان حمایت!

دسته: تحلیل
نویسنده: احمد تمیم عظیمی
1403/09/18
1:28 ب.ظ
بازدید: 5

پایگاه خبری تحلیلی روایت : آزار جنسی به‌عنوان یکی از شدیدترین اشکال نقض حقوق بشر در حقیقت حمله‌ای مستقیم به کرامت انسانی به شمار می‌رود و پیامدهای گسترده‌ای برای افراد، جوامع و نهادهای اجتماعی به همراه دارد. این پدیده نه تنها انسجام اجتماعی، امنیت روانی و اعتماد عمومی را تضعیف می‌کند بلکه تهدیدی جدی برای ثبات اجتماعی و حاکمیت قانون به شمار می‌رود. در چارچوب حقوق بین‌الملل اعمال آزار جنسی صراحتاً محکوم شده و اسناد کلیدی مثل اعلامیه جهانی حقوق بشر (ماده‌های ۱ و ۳)، کنوانسیون های ژنو ۱۹۴۹، پروتکل‌های الحاقی آن و سیستم عدالت کیفری بین‌المللی، آزار جنسی از جمله تجاوز و تعرض را به‌عنوان جرایم جدی شناسایی کرده‌اند.

مقدمه
آزار جنسی به‌عنوان یکی از شدیدترین اشکال نقض حقوق بشر در حقیقت حمله‌ای مستقیم به کرامت انسانی به شمار می‌رود و پیامدهای گسترده‌ای برای افراد، جوامع و نهادهای اجتماعی به همراه دارد. این پدیده نه تنها انسجام اجتماعی، امنیت روانی و اعتماد عمومی را تضعیف می‌کند بلکه تهدیدی جدی برای ثبات اجتماعی و حاکمیت قانون به شمار می‌رود. در چارچوب حقوق بین‌الملل اعمال آزار جنسی صراحتاً محکوم شده و اسناد کلیدی مثل اعلامیه جهانی حقوق بشر (ماده‌های ۱ و ۳)، کنوانسیون های ژنو ۱۹۴۹، پروتکل‌های الحاقی آن و سیستم عدالت کیفری بین‌المللی، آزار جنسی از جمله تجاوز و تعرض را به‌عنوان جرایم جدی شناسایی کرده‌اند.
وضعیت افغانستان تحت حاکمیت طالبان
از زمان بازگشت طالبان به قدرت، متأسفانه قوانین بین‌المللی به‌ویژه قوانین مرتبط با حقوق بشر و حقوق زنان و کودکان به‌طور فاحش توسط طالبان نقض شده است. نگرانی‌های گسترده‌ای درباره نقض حقوق بشر به‌طور خاص حقوق زنان مطرح شده است. تفسیرهای افراطی طالبان از اسلام و محدودیت‌های سیستماتیک اعمال‌شده توسط آن‌ها دسترسی زنان به عدالت را به‌گونه چشمگیری محدود کرده است. گزارش‌های نهادهای حقوق بشری نشان می‌دهد که سازوکارهای حمایتی برای قربانیان آزار جنسی کاملاً از بین رفته است و رویداد های شبیه تجاوز، رفتارهای تحقیرآمیز و نقض کرامت انسانی به امری عادی تبدیل شده است.
این وضعیت روشن می‌سازد که غیر ممکن است طالبان به عضوی فعال در جامعه بین‌المللی تبدیل شود و مسئولیت‌های جهانی خود را در زمینه حقوق بشر و حقوق زنان انجام دهد. لذا طالبان به هیچ‌یک از این تعهدات پایبند نبوده و فضایی ایجاد کرده است که در آن خشونت و بی‌عدالتی نهادینه شده است. سیستم‌های قضایی و اجرای قانون تحت کنترل طالبان نه‌تنها قادر به اجرای قوانین بین‌المللی نیستند بلکه عمداً از سوی آنها نقض می‌شود و همچنان گزارش های اخیر نهادی حقوق بشری و‌ رسانه ها واضیح می‌سازد که شماری زیادی از دختران و زنان در زندان طالبان پیوسته مورد تجاوز جنسی گروهی قرار می‌گیرد و طالبان با مشارکت مستقیم شان در این جرایم بحران را تشدید نموده ‌است. نبود حاکمیت قانون و مکانیسم‌های حفاظتی قربانیان آزار جنسی را بدون دسترسی به عدالت و در معرض تحقیر، تبعیض و خشونت ثانویه قرار داده است.
این وضعیت پیامدهای اجتماعی شدیدی دارد؛ اعتماد عمومی به نهادهای بین المللی را کم‌رنگ نموده و انسجام اجتماعی را تضعیف کرده است. همچنان نهادینه‌شدن خشونت و بی‌عدالتی چرخه‌ای از بی‌اعتمادی، ناامنی و نقض حقوق اساسی را تداوم می‌بخشد که بر نسل‌های آینده نیز تأثیر غیر قابل جبران خواهد گذاشت.
نقش جامعه جهانی
جامعه جهانی مسئولیت اخلاقی و قانونی عمیقی برای پرداختن به بحران خشونت و آزار جنسی در افغانستان دارد. این مسئولیت هم از اصول اخلاقی و هم از چارچوب‌های حقوقی بین‌المللی ناشی می‌شود که برای حفاظت از حقوق بشر و حمایت از عدالت در مواجهه با نقض‌های سیستماتیک طراحی شده‌اند که یکی از موارد مهم و توجیه پذیر برای اقدام در برابر چنین جنایات علامیه جهانی حقوق بشر است.
اقدامات عملی که جامعه جهانی می‌تواند و باید انجام دهد شامل اعمال فشار دیپلماتیک مداوم بر رژیم‌های مانند طالبان برای پایبندی به هنجارهای حقوقی و استانداردهای حقوق بشر است. این اقدامات می‌تواند شامل اعمال تحریم‌های هدفمند علیه افراد و نهادهای باشد که به‌طور مستقیم در نقض حقوق بشر دخیل هستند و نشان دهد که این اقدامات بدون پیامد نخواهند بود.
یکی از موارد مهم واکنش بین‌المللی ارائه کمک‌ های بشردوستانه جامع است که به‌طور خاص برای پاسخگویی به نیازهای قربانیان خشونت و آزار جنسی طراحی شده باشد. این کمک‌ها باید شامل مراقبت‌های صحی، حمایت روان‌شناختی، پناهگاه امن و مسیرهای برای دستیابی به عدالت باشد. علاوه بر این، بازیگران بین‌المللی باید برای ایجاد و تقویت مکانیسم‌های پاسخگویی تلاش کنند از جمله حمایت از تحقیقات و محاکمات بین‌المللی در مواردی که سیستم‌های داخلی شکست خورده یا در حفظ این وضعیت مقصر هستند.
نتیجه‌گیری
بحران خشونت ها و آزار جنسی در افغانستان نقض آشکار و فوری حقوق بشر است که نیازمند اقدام سریع و هماهنگ جامعه جهانی است. نبود حاکمیت قانون، سیستم‌های حمایتی ناکارآمد و نقض مداوم قوانین داخلی و بین‌المللی توسط طالبان در واقع بستری را فراهم نموده که در آن خشونت و آزار جنسی بدون هیچ نظارتی ادامه دارد. این وضعیت نه‌تنها یک مسئله ملی بلکه بحرانی جهانی در زمینه حقوق بشر با پیامدهای گسترده است.
برای مقابله با این بحران وحشتناک یک رویکرد جامع ضروری است که همکاری دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری را می‌طلبد. جامعه جهانی و در سطح بلند سازمان ملل مبنی بر قوانین بین‌المللی باید به‌سرعت روی ایجاد یک دولت مشروع و قانونی در افغانستان که حقوق شهروندی و اصول اساسی حقوق بشر را رعایت کند، تلاش کنند. علاوه بر این باید سازوکارهای حمایتی قوی برای قربانیان ایجاد شود و مرتکبان این جرایم چه در میان طالبان و چه خارج از آن، پاسخگو باشند.
تنها راهی شکستِ چرخه خشونت و استبداد؛ تلاش عملی، هماهنگ و جمعی است و با آن می‌شود عدالت را برقرار کرد و کرامت انسانی و حقوق مردم افغانستان را بازگرداند. جامعه جهانی باید در عزم خود برای پاسخگو کردن طالبان، حمایت و کمک به قربانیان و بازسازی نظام‌ سیاسی، حقوقی و اجتماعی افغانستان متحد باشد به‌گونه‌ای که از حقوق بشر برای همه محافظت کند. زمان اقدام همین حالاست و فقط از طریق تلاش‌های جهانی هماهنگ می‌توان آینده‌ای را متصور شد که عدالت، برابری و کرامت انسانی برای مردم افغانستان به واقعیت تبدیل شود.
وضعیت فعلی در افغانستان و نقض آشکار حقوق بشر و حقوق و آزادی‌های زنان مسئولیت نهادها و کشورهای است که مدافع حقوق بشر هستند. برای وادار کردن طالبان به توقف این وضعیت باید برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت اجرا شوند. تمام منابع مالی که به طالبان اجازه داده در قدرت بماند و از آن علیه مخالفان سیاسی خود استفاده کند، باید قطع شود. کشورهای که به دنبال حفظ روابط نزدیک با طالبان هستند، نباید نقض روزانه حقوق بشر را نادیده بگیرند؛ فشارهای بین‌المللی باید اعمال شود. طالبان باید بفهمند که هرگونه اقدام علیه حقوق بشر و آزادی‌های زنان و دختران بدون پاسخ نخواهد ماند.
منابع
– اعلامیه جهانی حقوق بشر (UDHR)، ۱۹۴۸؛
– کنوانسیون‌های ژنو (۱۹۴۹) و پروتکل‌های الحاقی؛
– اساسنامه رم دیوان کیفری بین‌المللی (ICC)، ۱۹۹۸؛
– کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان (CEDAW)، ۱۹۷۹؛
– گزارش‌ های سازمان ملل متحد (۲۰۲۳).