طالبان؛ سلب آزادی زنان و تبدیل خشونت علیه زن به قانون

دسته: تحلیل
نویسنده: سیده آزاده
1403/09/05
11:40 ق.ظ
بازدید: 14

پایگاه خبری تحلیلی روایت : روز ۲۵ نوامبر در جهان به نام روز منع خشونت علیه زنان نام گذاری شده است. فعالان حقوق زنان در سال ۱۹۸۱، ۲۵ نوامبر را به‌عنوان روز مبارزه با خشونت مبتنی بر جنسیت گرامی داشتند. این تاریخ به‌منظور بزرگداشت خواهران میرابال، سه فعال سیاسی از جمهوری دومینیکن انتخاب شد که در سال ۱۹۶۰ به‌دستور حاکم این کشور به‌طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیدند.

روز ۲۵ نوامبر در جهان به نام روز منع خشونت علیه زنان نام گذاری شده است. فعالان حقوق زنان در سال ۱۹۸۱، ۲۵ نوامبر را به‌عنوان روز مبارزه با خشونت مبتنی بر جنسیت گرامی داشتند. این تاریخ به‌منظور بزرگداشت خواهران میرابال، سه فعال سیاسی از جمهوری دومینیکن انتخاب شد که در سال ۱۹۶۰ به‌دستور حاکم این کشور به‌طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیدند.
داستان خواهران بسیار دردناک است. خواهران میرابال، چهار خواهر اهل جمهوری دومنیکن با نام‌های «پاتریا»، «مینروا»، «ماریا ترزا» و «دِده» بودند که از مخالفان دیکتاتور معروف «تروخیو» (رافائل لئونیداس تروخیو مولینا با نام مستعار ال هِفه) حاکم نظامی جمهوری دومینیکن به شمار می‌رفتند. تروخیو بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۸ و سپس از ۱۹۴۲ تا ۱۹۵۲ رسماً رئیس جمهور دومینیکن بود و دوران حکومتش خشن‌ترین دوره در تاریخ جمهوری این کشور به حساب می‌آید. خواهران میرابال در فعالیت‌ها و مبارازت مخفیانه علیه رژیم او مشارکت داشتند. سه خواهر از چهار خواهر (پاتریا، مینروا و ماریا ترزا) در ۲۵ نوامبر ۱۹۶۰ به جرم شرکت در فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم دیکتاتوری حاکم بر دومینیکن بی رحمانه ترور شدند.
۲۱ سال بعد یعنی سال ۱۹۸۱ در همایشی که در بوگوتا پایتخت کشور کلمبیا با شرکت مدافعان حقوق زنان در آمریکای لاتین و منطقه کارائیب تشکیل شد، پیشنهاد شد روز قتل خواهران میرابال روز منع خشونت علیه زنان نام‌گذاری شود. هدف از این اقدام آن بود تا افکار عمومی جهانیان بیش از پیش به منع خشونت نسبت به زنان متمرکز شود. سازمان ملل متحد نیز در ۱۷ اکتبر سال ۱۹۹۹ این روز را در تاریخ مناسبت‌های این سازمان گنجاند تا از این طریق همه ساله دولت‌ها و مردم جهان به این موضوع مهم توجه کنند.
با این حال یکی از جوامعی که زنان در آن به شدت سرکوب شده و با چالش‌های فراوان مواجه است، افغانستان است. افغانستان در دهه‌های گذشته از سویی همواره درگیر جنگ و بحران‌های داخلی بوده است که خود، بزرگ‌ترین مانع در جهت پیشرفت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می باشد؛ از سوی دیگر، فرهنگ سنّتی و قبیله‌ای حاکم در بسیاری از مناطق کشور که همراه با غلبۀ مردسالاری است، به خشونت‌های مداوم علیه زنان منجر شده است. البته این خشونت منجر به ایجاد تفکر زن ستیزانه شده و از بطن آن گروه‌های تندرو زن ستیز بیرون شده اند.
با این‌که در دو دهه گذشته و زمان جمهوریت مشکلات فراوانی سد راه زنان وجود داشت، اما زمینه آزادی های بی سابقه‌ای نیز برای زنان کشور فراهم شده بود. وقتی کابل در ۲۴ اسد سال ۱۴۰۰ سقوط کرد و طالبان قدرت را در دست گرفتند، بسیاری‌ها ساده لوحانه معتقد بودند که طالبان تغییر کرده اند و قرار نیست مانند دور اول حاکمیت شان در دهه ۹۰ حمکرانی کنند. اما بر خلاف این خوش بینی‌ها و بیانیه‌های زیادی که در روزهای نخست صادر کردند و مدعی شدند که تمامی حقوق انسانی زنان را حفظ خواهند کرد و تنها حجاب را برای زنان افغان اجباری خواهند کرد و این‌که قرار است زنان افغانستان مانند مردان و هر انسان آزاده‌ای، بی ترس و دلهره، به محل کار خود بازگردند، تحصیل کنند، ورزش کنند، در سیاست و ادارۀ حکومت دخیل باشند و در یک کلام، حقوق و آزادی‌های انسانی داشته باشند؛ این ها همه به زودی به آرزو برای زنان تبدیل شد. آنچه پس از گذشت چندی از حکومت طالبان بروز و ظهور یافت، بسیار متفاوت با این مواضع بود و زنان افغانستان از حقوق زیستی و اولیۀ خود نیز منع شدند، مواردی مثل ممانعت از مکتب، بستن آرایشگاه‌ها، منع تردد بدون حضور محارم، منع استفاده از سرویس‌های بهداشتی و حمام‌های عمومی، عدم همراهی با بیماران در بیمارستان و محدودیت شدید در تحصیل دختران و… از مهمترین اقدامات زن ستیزانه طالبان بوده است.
جالب این است که طالبان علاوه بر تحریف متون دینی، استدلال می کنند که فرهنگ افغانی به زن اجازه حضور در اجتماع را نمی دهد؛ البته شاید بعضی از مردمان کم سواد از این نکته که زن افغانستانی مستور و خانه نشین باشد، حمایت کنند؛ و حتی وضع قوانین طالبان در نگاه اول اساساً خشونت تلقی نشود و شاید بسیاری، آن را حمایت از زنان نیز تلقی کنند؛ اما اعمال محدودیت در آزادی را باید به‌مثابۀ اسارت تلقی کرد. انسانی که آزاد نباشد، اسیر و برده است. وقتی از انسانی سلب آزادی می‌کنیم، در حقیقت راه اسارت و بردگی را به روی او باز می‌کنیم. فرد اسیر یا باید به محدودیت‌ها تن دهد و آن‌ها را بپذیرد که در این صورت، اسیر و بردۀ حاکمان و عمال محدودیت خواهد شد یا باید برای دستیابی به آزادی بجنگد و مبارزه کند، یا مهاجرت کند و از شرایط موجود فراری باشد.سلب آزادی زنان افغانستان به‌مثابۀ اسارت آنان است. اسارت زنان افغانستان، علاوه بر تبعات فردی که زندگی آنان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، قطعاً تبعات اجتماعی نیز دارد. برخی از تبعات در کوتاه‌مدت ملموس است، مثل ازمیان‌رفتن سرمایه‌های اجتماعی فکری و کاری که می‌توانست سبب شود زندگی بهتری برای فرد و مردم کشورش رقم بخورد و گامی باشد در جهت توسعه. برخی از این تبعات هم میراثی برای آیندگان خواهد بود؛ چراکه این سیر و روال قانونی سال‌ها ادامه پیدا می‌کند و به فرهنگ، هنجار و روال طبیعی در جامعه بدل می‌شود. بنابر این وقتی زن افغانستان که آزاده و همتراز مرد خلقت شده، بر او محدودیت وضع می شود و آزادی او از سوی چند ملای بی‌سواد گرفته می شود و برای او تعیین تکلیف بر اساس برداشت خاص از دین و فرهنگ قبیله می شود که چه بکند و نکند، این اوج خشونت علیه زن افغانستان است.
به عبارتی، گرفتن حق آزادی از زنان و اعطای مشروط آن، خود، بزرگ‌ترین خشونت است.
متاسفانه این محدودیت ایستگاه پایانی خشونت علیه زنان نیست؛ زیرا وقتی خشونت تبدیل به قانون شود، دیگر موضوع خشونت برای زنان به‌عنوان مسئله‌ای فرهنگی که ناشی از غلبۀ سنت‌هاست، تلقی نمی‌شود؛ بلکه مسئله، سیطره و وظیفۀ قانونی مردان برای اعمال قدرت به‌صورت سیستماتیک می‌شود و به وظیفه‌ای نهادینه و کانالیزه‌شده تبدیل شده و به‌مرور به فرهنگ و میراث پدران برای پسران بدل می‌شود. کاری‌که امروز در افغانستان به شدت از سوی گروه حاکم اعمال شده و اجرا می شود.
امروز نیاز است که زن افغانستان به جای خواسته‌های پیش‌ افتاده، به عمق استراتژی قانون زن ستیزانه طالبان اعتراض کنند. شعارها و خواسته‌ها محدود به اجازه دختران به مکتب و چند خواسته کوچک دیگر نباشد؛ زیرا اساسا فکر طالبانی و قانونی که علیه زنان وضع کرده، سلب آزادی زنان است. در حالی‌که طی سه سال گذشته جنبش‌های اعتراضی زنان ایجاد و شعار و هدف شان جواز حضور دختران به مکتب بوده، اما این اعتراض ولو از سوی طالبان شنیده شود و دختران اجازه مکتب بیابند، نمی تواند شرایط زنان را در کشور عوض کند، زیرا همان گونه که گفته شد؛ با توشیح چند قانون از جمله قانون امر به معروف طالبان، سلب آزادی زنان و خشونت علیه آنان تبدیل به قانون شده است. بنا زنان باید با فکر و قانون طالبانی مبارزه کنند.

همچنین بخوانید: وزارت خارجه امریکا: ۹۰ درصد زندانیان طالبان سیاسی اند

نوشته های مرتبط :