استاد قربانعلی عرفانی؛ از معاونت استاد مزاری تا همراهی با آیت الله محسنی

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام رضا سادات
۱۴۰۳/۰۸/۰۱
۱۰:۴۶ ق٫ظ
بازدید: 16

پایگاه خبری تحلیلی روایت : قبل از پیروزی‌های مجاهدین در جبهه‏‌های جهاد و بوجود آمدن اختلاف‌های داخلی میان احزاب جهادی شیعه، آقای استاد عرفانی با استاد اکبری و سجادی لعلی برای تأسیس حزب وحدت اسلامی تلاش کردند. با این تلاش‌ها حزب وحدت در سال ۱۳۶۸ تشکیل شد و احزاب دیگر به جز حرکت اسلامی افغانستان در آن ادغام شدند. مرحوم عرفانی عضو شورای مرکزی حزب وحدت بودند و پس از فاجعه‌ی ۲۳ سنبله که حزب وحدت به دو جناح تقسیم شد ایشان در جناح استاد مزاری قرار داشتند. بسیاری از منتقدان و مخالفان او تنها کارنامه مورد نقد او را همین مرحله می‌دانند

استاد قربانعلی عرفانی ۹ سال پیش پس از یک مدت بیماری به ۷۱ سالگی دار فانی را وداع گفت. استاد عرفانی از چهره های سرشناس و مطرح جهاد و مقاومت، از موسسین و ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺷﻮﺭاﻱ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﺷﻴﻌﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ، یکی از موسسین و اعضای شورای اخوت اسلامی، اﺯ ﺭﻫﺒﺮاﻥ ﻧﺴﻞ اﻭﻝ جهاد و آدم آرام و متواضع، اهل قلم و منبر بود. او نسبت به بسیاری از همقطاران حزبی و غیر حزبی خود ارزش گرا تر و به جنبه های معنوی توجه ویژه داشت و همچنین آدم سازده زیست بود.

سرور دانش از زبان استاد عرفانی راجع به فعالیت جهادی او این گونه نقل کرده است: «همان سالی که در افغانستان کودتا شده بود من در عراق بودم عده‏‌ای می‌‌‌‏گفتند؛ کمونیست‏ها روی کار آمدند و عده‌‏ای دیگر می‌‏گفتند شیعیانی مثل سلطان‏علی کشتمند و سید داوود مصباح که در آن زمان والی بامیان بود روی کار آمده اند. این در حالی بود که طلاب افغانستان خوشحال بودند، اما از آنجایی که ما با دستگاه حضرت امام خمینی (ره) در ارتباط بودیم و به دنبال یادگیری مسائل سیاسی از ایشان بودیم فهمیدیم که نظامی که در افغانستان روی کار آمده وابسته به شوروی سابق و نظام مارکسیستی – کمونیستی است ما این‏ نظام را نفی می‏کردیم و غیراسلامی می‏دانستیم؛ و می‌‏گفتیم درست است که سلطان‏علی کشتمند یک بچه‏ هزاره و شیعه است اما یک خلقی و کمونیست است. خوب جالب اینجا بود که خیلی از طلبه‌‏ها اصلا نمی‏دانستند که کمونیست یعنی چه؟ و هنگامی که ما در جلسات علیه کمونیست‌‏ها صحبت می‏کردیم همین طلاب به ما اعتراض می‏کردند که ما بالاخره نفهمیدیم که شما کدام طرفی هستید و چه کار می‏کنید؟ یک روز علیه ظاهرشاه هستید، یک روز علیه داوودخان و حالا هم علیه نظامی هستید که یک بچه‏‌ی هزاره مثل کریم میثاق در آن حضور دارد اصلا شما چه کاره هستید؟»

به نوشته سرور دانش، پس از وقوع کودتای کمونیستی استاد عرفانی به همراه سید غلام‌حسین موسوی و شهید شیخ عبدالحسین اخلاقی نزد امام خمینی(ره) رفته و درباره نظام کمونیستی بر سر کار آمده از ایشان کسب تکلیف نمود. امام خمینی(ره) ایشان را به درس خواندن و توجه به مسؤولیت فرهنگی و هم‌چنین ارتباط با دیگر طلاب خارجی از جمله طلاب ایرانی، پاکستانی و عرب توصیه کردند.

همچنین بخوانید: عفو بین‌الملل، از جامعه جهانی خواست تا در برابر طالبان سکوت را بشکند

قبل از پیروزی‌های مجاهدین در جبهه‏‌های جهاد و بوجود آمدن اختلاف‌های داخلی میان احزاب جهادی شیعه، آقای استاد عرفانی با استاد اکبری و سجادی لعلی برای تأسیس حزب وحدت اسلامی تلاش کردند. با این تلاش‌ها حزب وحدت در سال ۱۳۶۸ تشکیل شد و احزاب دیگر به جز حرکت اسلامی افغانستان در آن ادغام شدند. مرحوم عرفانی عضو شورای مرکزی حزب وحدت بودند و پس از فاجعه‌ی ۲۳ سنبله که حزب وحدت به دو جناح تقسیم شد ایشان در جناح استاد مزاری قرار داشتند. بسیاری از منتقدان و مخالفان او تنها کارنامه مورد نقد او را همین مرحله می‌دانند.

به نوشته سایت اطلاعات روز آقای عرفانی یک روحانیِ بود که در زمینه‌های فرهنگی و سیاسی به فعالیت پرداخت. در واقع، او به‌عنوان یک روحانی سیاستمدار، طرفدار دخالت روحانیت در امور سیاسی بود؛ اندیشه‌ی که در سده‌ی معاصر در ایران توسط روح الله خمینی (امام خمینی) و در مصر توسط حسن البنا و سید محمد قطب در دنیای سیاست عملی ارائه شد. حامیان این اندیشه بر خلاف جریان سکولارها باور دارند که سیاست دین‌مداران، عین دیانت شان است و دیانت شان، عین سیاست شان.

سرور دانش در مطلبی که در ۳ قوس ۱۴۰۲ در سایت حزب عدالت و آزادی منتشر کرده، بخشی از مصاحله استاد عرفانی با مجله «پیام مستضعفین» را منتشر کرده است: عرفانی جریان حرکت سیاسی خود و دیدار با امام خمینی را این گونه یاد کرده: در تابستان سال ۱۳۵۴ توسط برادر شهید محمد منتظری خدمت امام خمینی مشرف شدیم و شهید محمد منتظری ما را معرفی نمود و طی این دیدار امیدمان به کار زیاد شد. البته امام کسی نیست که در یک برخورد تصمیم بگیرد. او خود باید افراد را بشناسد و اطمینان حاصل نماید، لذا ایشان پس از مدت‌ها که خدمتشان مشرف شدیم لطف و توجه خاصی داشت. ایشان با جملات بسیار کوتاه ما را ارشاد و راهنمایی می‌نمود. امام قبل از آن‌که یک طلبه را وادار به مبارزه کند بیشتر به تحصیل علم و تهذیب نفس فرامی‌خواند. یادم هست وقتی‌که با برادر عبدالحسین اخلاقی خدمت امام مشرف شدیم امام جملاتی بدین مضمون فرمودند «…شما جوان هستید بیشتر درس بخوانید تا مسایل فقهی و احکام الهی را بیشتر بفهمید. ممکن است یک فرد عادی در اثر مبارزه و خدمت به اسلام وظیفه خود را انجام بدهد ولی اگر از قدرت علمی و نفوذ معنوی برخوردار باشد بیشتر می‌تواند خدمت کند. شما غیر از اوقات تحصیل با طلاب جلسه داشته باشید…».امام نه‌تنها به طلاب افغانی اشاره نمود که فرمود: «حتی با طلبه‌های عرب و پاکستانی نیز مذاکره و جلسه داشته باشید». سخنان جذاب امام همواره برای ما راهگشا بود و از راهنمایی‌های ایشان بهره‌مند می‌شدیم.

همچنین بخوانید: سیلاب در بدخشان جان ۱۰ عضو یک خانواده را گرفت

استاد عرفانی جریان تشکیل سازمان نصر و اخراج قسیم اخگر از نویسندگان کشور از این سازمان را مخالفت با انقلاب اسلامی ایران بیان کرده است. گفته شده که یک سال بعد از تأسیس سازمان نصر، آقایان قسیم اخگر، ستار، رحمت‌الله افتخاری – مشهور به افتخاری سرخ _ و دکتر سید عبدالحمید معصومی که تازه به ایران آمده بودند به سازمان نصر پیوستند. آقای اخگر قبلاً در کابل توسط ضامن‌علی واحدی دعوت شده بود، چون آن دو از قبل باهم آشنا بودند. این مجموعه که ناطقی عینک و سید محمدرضا (سید جواد) علوی شهرستانی نیز با آن‌ها بودند تمایلات چپی و مخالف با خط امام خمینی (ره) بروز می‌دادند که در نشریه‌ی «پیام مستضعفین» ارگان نشراتی سازمان نصر، انعکاس می‌یافت. چنان‏چه آقای اخگر در نشریه‌ی پیام مستضعفین در مقاله‌ای تحت عنوان «نگرشی بر شعار نه شرفی و نه غربی» شعار صدور انقلاب و انترناسیونالیسم اسلامی را محکوم نموده بود. به گفته‌ی آقای عرفانی، این دسته خواستار همکاری با گروه‌های چپی التقاطی و مارکسیستی که آن‌ها را «گروه‌های مترقی» می‌نامیدند، بودند و این امر سبب شد که آقایان اخگر، افتخاری و علوی در سال ۱۳۶۱ از سازمان نصر ره رهبری استاد مزاری اخراج شوند.

مرحوم استاد عرفانی در کتاب حزب وحدت از کنگره تا کنگره راجع به رابطه استاد مزاری و ایران و همچنین اعتقاد استاد مزاری به ولایت فقیه می نویسد که پس از تاسیس حزب وحدت وقتی همراه استاد مزاری ایران رفتیم، وی در دیدار با آیت الله خامنه‌ای نخستین جمله‌ای را که گفت این بود: حزب وحدت از برکت روح امام خمینی شکل گرفت.
استاد عرفانی را بسیاری با برداری و حلم می شناسند. او برخلاف هم حزبی‌های خود(سازمان نصر و حزب وحدت) از آغاز تأسیس شورای علمای شیعه در معاونیت این شورا به ریاست آیت الله محسنی درآمد. به نوشته جعفر عادلی او هیچ‌گاه با احترامی که به (آیت الله محسنی) به دیگر بزرگان داشت هیچگاه نخواست که در معاونت اول شورای علمای شیعه خودش را کاندید نماید و در موضیع گیرهای سیاسی نیز سیاست نرمش را داشت.
استاد عرفانی برخلاف هم حزبی‌های سابق خود برجسته‌ترین رهبر حزب وحدت و سازمان نصر بود که عضویت شورای علما تحت رهبری آیت الله محسنی درآمد و رابطه بسیار حسنه را با وی برقرار نمود.
استاد عرفانی پس از سلطه طالبان بر کابل در سال ۱۳۷۵ بر خلاف مخالفت قبلی حزب و رهبر فقید آن استاد مزاری، به جبهه مقاومت احمدشاه مسعود پیوست. پس از یک مدت حضور در بامیان، به ایران رفته و با تشکیل حکومت موقت و انتقالی به کشور برگشت.

همچنین بخوانید: الگوی سلیمانی؛ افتخار و شهادت

وی بر خلاف رهبران حزب وحدت که به مراتب از او ناشناخته تر بودند، پس از کنفرانس بن در سیاست افغانستان محدود و موثر حضور داشت. او دنبال فریب و نیرنگ های سیاسی که مردم را سرگردان کند کمتر رفت و بیشتر به کارهای فرهنگی و علمی مصروف بود. سرانجام در ۳۰ میزان ۱۳۹۴ پس از یک دوره بیماری دار فانی را وداع گفت.

نویسنده: غلام رضا سادات

نوشته های مرتبط :