طالبان و بازداشت‌های خود سرانه برای ادامه استبداد و بقا

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۲/۰۲/۳۰
۱۰:۵۸ ق٫ظ
بازدید: 0

شماری از رسانه ها در روزهای اخیر گزارش دادند که برخی از مردان و جوانان ولایات شمال شرقی منجمله پنجشیر که اخیرا از ایران بازگشته‌‌اند، توسط طالبان بازداشت و تحت بازجویی قرار گرفته‌اند. تعدادی از خانواده‌های این افراد به رسانه‌ها گفته اند که بستگان آنان به محض ورود به افغانستان، از سوی طالبان بازداشت و به جای نامعلومی منتقل شده اند.

گفته شده است که هدف طالبان از این کار آن است که فکر می‌کنند هر فردی تاجیک و پنجشیری که از ایران آمده/ می آید، در جبهات نظامی ضد طالبان می‌پیوندند. گفته شده که طالبان این وقت سال را به خاطر فصل آب و هوایی مناسب که دارد، معیاری برای این دانسته که جوانان پنجشیری احتمالا به خاطر جنگ وارد افغانستان می شوند؛ از همین روز بیشتر افراد به محض ورود به افغانستان با این پرسش مولوی ها مواجه شده اند، «چرا در این وقت سال به افغانستان آمده‌اند»؟.
البته این کار طالبان امر تازه نه در حکومت داری آنان است و نه هم رویکرد جدیدی یک نظام توتالیتر و استبدادی مانند طالب؛ زیرا گذشته از تاریخ فاجعه بار حاکمیت و رفتار طالبان مبنی بر رفتار توتالیتری و دیکتاتورانه که همراه با کشتار، خشونت و سرکوب همراه بوده و هست، همچنین رویکردحاکمیت‌های خودرأی و مستبد جهانی نیز در طول تاریخ بوده و خواهد بود.

همانطوریکه هانا آرنت، راجع به رفتار و رویکرد نظام های دیکتاتوری گفته که عمر و بقای نظام توتالیتر (استبدادی) سه مرحله است، در زمینه طالبان نیز این نظریه تا حدودی صدق می کند.
آرنت، مراحل حاکمیت استبدادی را این گونه تعریف می کند: در فاز اول اکثریت مردم سرمست از «ایدئولوژی» به دنبال رهبران‌شان راه می افتند؛ گویی «بهشت گمشده ی» خود را یافته اند. ایدئولوژی را دربست می پذیرند و خواهان کوچک ترین تغییری در آن نیستند. در فاز دوم، واقعیات چهره ی خود را نشان داده و هیچ کدام از وعده های فریبنده ی رهبران تحقق نیافته است. مردم از نظام دلزده و مأیوس می شوند و گروهی به فکر «اصلاحات» می افتند؛ اما به دلایل بسیار از جمله این که «اصول ایدئولوژی را نمی توان تغییر داد»، اصلاحات راه به جایی نمی برد. فاز سوم فاز نهایی نظام های توتالیتر است. در این فاز متولیان تمامیت خواه می‌کوشند از خشونت عریان استفاده کنند. از بین همفکران سابق، هرکس را که با آن ها کوچک ترین زاویه ای داشته باشد از دایره ی «خودی ها» می رانند. تصفیه های گسترده آغاز می شود و دایره ی خودی ها تنگ تر و تنگ تر، و ناکارآمدی ها عمیق تر و تعداد مخالفان بیشتر و بیشتر می شود و نهایتاً سیل اعتراضات می آید و همه چیز را با خود می برد…

همچنین بخوانید: بازداشت 10 غریب‌کار در پریان پنجشیر توسط طالبان

البته این نظریه آرنت، هرچند برای همه نظام های توتالیتری تعمیم ندارد، چون استدلالی که وجود دارد این است که نظامات تمامیت خواه (توتالیتر) یک شبه مثل قارچ از زمین بیرون نشده اند، تا یک شبه از بین بروند و همه چیز را با خود از بین ببرند. البته که هانا در طرح این نظریه خود تنها چیزی را که در نظر نگرفته، جامعه بشری است؛ چون که نه جامعه برده داری روم پس از قتل سزار نیست و نابود شد و نه جوامع فوق الذکر دیگر. بنابراین این نظریه از دو حالت قصه خالی نیست. یا جامعه پس از سرنگونی نظام اقتصادی ـ اجتماعی معینی یا تحت حاکمیت طبقه حاکمه سابق (این و یا آن جناح طبقه حاکمه سابق) و یا در صورت پیروزی انقلاب اجتماعی، تحت حاکمیت طبقه حاکمه مترقی نوین ادامه حیات می دهد. که بازهم در هردو حالت نظام های مانند طالبان جای در آینده اجتماع ندارد.

با این حال اما دیدگاه آرنت حداقل در زمینه طالبان و مخصوصا دیدگاه اخیر وی یعنی استفاده از خشم عریان و به کار گرفتن از خشم و خشونت برای بقا در رفتار آنان با ملت و مخالفان کاملا صادق است. زیرا طالبان طی دو سال گذشته حداقل دو مرحله نخست را یعنی ( جشن پیروزی و عدم تحقق خواسته های اعضا و مردمان) را خیلی زود پشت سر گذاشته است و امروز بر همه معلوم است که طالبان هیچ برنامه ی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی‌پیش رونده برای تغییرات مثبت در جامعه ندارند. همچنین این نظریه نیز مطرح می شود که استفاده طالبان از اسلام در حال رنگ باختن است و این گروه تلاش دارد که از ابزارهای دیگر برای بقا استفاده کند؛ زیرا جامعه سنتی ما براساس جبر تاریخی هم که شده باید از این مرحله عبور کند و این مسئله روشن شود که آزادی بیان، نوشتن، گفتن، پوشیدن، خواندن، فارسی زبان بودن، پنجشیری بودن، غیر افراطی بودن و غیره جرم نیست.

همچنین بخوانید: طالبان مرا می‌زدند که از کدام کشور برای تظاهرات پول می‌گیری!

با این وجود، طالبان خیلی زود به مرحله سوم استبداد شان، یعنی «تنازع بقا» و تلاش برای ادامه حاکمیت استبدادی با استفاده از بازداشت، زندانی کردن، سرکوب، خشونت و توسل به زور رسیده اند. چناچه براساس آمارهای که در اواخر سال گذشته منتشر شد، گفته شد که حدود ۲ هزار نفر از نظامیان سابق و خانواده‌های آنان به شمول مخالفان این گروه در زندان طالبان هستند. شاید این آمار دقیق نباشد، ولی آنچه مسلم است اینکه همه روزه بازداشت‌ها از سوی طالبان ادامه دارد و این گروه برای بقای نظام توتالیتری شان از هر حربه و ابزاری از جمله بازداشت ها برای تداوم آن استفاده می کند.

نوشته های مرتبط :