کلاس‌ اسلام‌شناسی علمای جهان اسلام برای طالبان

دسته: تاریخ, تحلیل, عقیده, فرهنگ, هویت
نویسنده: تحریریه روایت
1401/12/28
10:41 ق.ظ
بازدید: 6

به دنبالِ به قدرت‌رسیدن طالبان در افغانستان، رفت و آمد علمای جهان اسلام نیز به این کشور افزایش یافته است؛ طوری که در همین یک‌سالِ اخیر از ملاهای پاکستانی به رهبری مفتی تقی عثمانی تا علمای ترکیه و سودان و در تازه‌ترین مورد علمای امارات نیز به این کشور آمدند. گزارش‌هایی وجود دارد که به زودی سازمان همکاری‌های اسلامی، هیئتی دیگری از علما و فقها را نیز به کابل خواهد فرستاد تا با طالبان گفتگو کنند.

تصور نکنید علمایی که به کابُل در آمد و شداند، برای تحصیل علم یا آگاه‌شدن از عمیق‌ترین نظریات دینی و فلسفی این‌جا می‌آیند. نخیر، بلکه به افغانستان سفر می‌کنند تا به طالبان – که اکثر اعضای کابینه‌یشان از القاب مانند «شیخ‌الحدیث و القرآن» در پروفایل حساب‌های فیسبوک و تویتر خود استفاده می‌کنند، درس اسلام‌شناسی بدهند.

چه بودیم و چه گشتیم!

یک وقتی در جهان اسلام معتبرترین مراجع دینی، علمای خراسان بودند. آورده‌اند که ابوبکر جعفر بن محمد بن حسن فاریابی (متوفای ۳۰۱ق/۹۱۳ م) چنان منزلت و جایگاهی در جهان اسلام داشت که هنگام ورود به بغداد «با کشتی‌ها و زورق‌ها به پیشوازش آمدند». یا ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن سعید پوشنگی (متوفای ۲۹۱ق/۹۰۳ م) وقتی به مجلس داوود ظاهری، فقیه معروف و موسس مکتب ظاهری، وارد شد، داوود خطاب به اصحاب خود گفت: «کسی نزد تان آمده که فایده می‌رساند و خود فایده نمی‌ستاند».

در مناظراتی که میان علمای خراسان با علمای سایر جغرافیای جهان اسلام اتفاق می‌افتاد، اکثراَ این خراسانیان بودند که با منطق و استدلال قوی حریف خود را مجاب می‌کردند. از میان این مناظره‌ها می‌توان به مناظره‌ی ابوالحسن عامری نیشابوری با حسن بن عبدالله مرزبانی سیرافی، مناظره‌ی ابوعلی حسین بن خضر بن محمد فشیدیزجی بخاری با سید مرتضی علم‌الهدی، و مناظره‌ی ابوبکر محمد بن احمد بن منصور خیاط سمرقندی با ابراهیم بن سری زجاج نحوی یاد کرد.

همچنین بخوانید: طالبان و بیزاری مردم از دین

از همین جا بود که علمای جهان اسلام به جایگاه علمای خراسان اعتراف کرده و مسایلی را که نمی‌دانستند به خراسانیان حواله می‌کردند. می‌گویند یکی از علمای بغداد هنگامی که از پاسخ‌گفتن به استفتای کسی عاجز ماند، گفت: «چون به بخارا رسیدی، آن را از سید امام ابوحفص بخاری یا یکی از فرزندانش بپرس».

ویلفرد مادلونگ که در باره‌‎ی گسترش ماتریدیه تحقیق کرده است، می‌گوید در اقصا نقاط جهان اسلام این علمای حنفی خراسان و ماوراءالنهر بودند که کرسی تدریس و خطابت را به عهده داشتند.

اما افغانستان امروزی؟ از افغانستان امروزی که خود را وارث تاریخ و تمدن خراسان می‌داند مپُرس که علمایش چنان در دُگم‌اندیشی، تعصب و تحجر فرورفته‌اند که علمای سایر جغرافیای جهان اسلام ناگزیر شده‌اند به افغانستان سفر کنند و برای این‌ها درس اسلام‌شناسی بدهند.

شرمی بیش‌تر از این نیست که در عصر کنونی علمای افغانستان ضرورت آموزش بانوان را درک نکنند و علمای ترکیه و سودان برای شان کلاس اسلام‌شناسی برگزار کند.

جای افسوس است که که آن‌ها بیایند و برای کسانی که لقب شیخ‌الحدیث و القرآن را یدک می‌کشند، ضرورت تشکیل حکومت فراگیر را تببین کرده و تساهل و رواداری با مردم را توصیه کنند.

چرا این شیخ‌الحدیث‌های افغانی خود نمی‌اندیشند و اندیشه‌های خود را به‌روز نمی‌کنند؟ آخر در کجای دین آمده است که دختر نباید به مکتب برود و در کدام کشور اسلامی دختران از رفتن به مکاتب منع شده‌اند. کاش این شیخ‌الحدیث‌های ما برای اصلاح اندیشه‌ی خود تلاش کنند. کاش چند سفر بروند و از وضعیت دیگر کشورها آگاه شوند.

همچنین بخوانید: زنان معترض: طالبان خشن‌تر و شنیع‌تر از گذشته عمل می‌کنند

نوشته های مرتبط :