درگیری با حاشیه‌ها

دسته: تحلیل
نویسنده: یعقوب رسولی
1402/11/05
12:59 ب.ظ
بازدید: 12

پایگاه خبری تحلیلی روایت : این واقعیت که همواره به حاشیه‌ها پرداخته‌ایم، هیچ سن و سالی نمی‌شناسند. شما توجه داشته باشید یکی از بزرگ‌ترین معضل کشورمان، فرزند آوری و آینده‌ی آن است. در نخست که هیچ برنامه منظمی برای زادوولد وجود ندارد. از یک حاشیه‌ای، واقعیت خلق می‌شود. پس‌ازآن جای پرورش خوب کودک، به حاشیه‌های زندگی او توجه دارند خریدهای بی‌مورد، آموزش‌ واژه‌های غیراخلاقی و ادبی، سوژه ساختن دیگران برای کودک و صدها موردی است که از واقعیت پرورش کودک به دور است. بعدازآن در پیوند به مدرسه/مکتب، به نوع آموزش اصلاً توجه ای صورت نمی‌گیرد و کودک با بی‌خیالی تمام‌ وقتی چشم‌ باز می‌کند که دوره جوانی آن آغاز شده است. در اینجا هنوز بازهم ما به واقعیت‌ها پی نمی‌بریم؛ فکر ازدواج، چگونگی انتخاب همسر، ادامه دانش‌‌آموزی به مرحله دانشگاهی شدن و مسایل دیگر، بازهم چنان آشفته، ناسنجیده، بی‌برنامه و حاشیه‌ای اتفاق می‌افتد که اصلاً جوان را از مسیر درست زندگی به حاشیه‌ها می‌کشاند وزندگی همین‌گونه تا پایان آن‌ یک حاشیه‌ای هست تا واقعیت.

دکتر انوشه یک روایت را از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، بازگو می‌کند که در آن مولانا به اصل و حاشیه پرداخته است. روایت چنین است که مولانا می‌گوید: برای شهری پاسبانی بوده است. این پاسبان نیمه‌های شب با یک گاری/گادی‌ ران سر می‌خورد. از گاری‌بان می‌پرسد که در این بوری گاری خودش چه را جا داده است؟ گاری‌بان می‌گوید هیچ‌چیزی نیست؛ فقط پوشال و اشغال است. پاسبان دستور بازرسی را می‌دهد و تمامی پوشال را به زمین می‌ریزند و هیچ‌چیزی از این وسط، گیر پاسبان شهری نمی‌افتد. این قصه چند شب ادامه پیدا می‌کند و بالاخره پاسبان تصمیم می‌گیرد تا چند شب در میان بازرسی کند تا چیزی دستش بیاید. اما هیچی دست پاسبان نمی‌افتاد و از این قضیه سال و اندی می‌گذرد و پاسبان هم از وظیفه کنار می‌رود؛ یک روزی در شهر، چشمش به این گاری‌ران می‌خورد و او را صدا میزند و به او می‌گوید چه رازی در آن گاری تو بود که هرچه تلاش کردم نتوانستم دزدی را گیر بیاورم. گاری‌ران بازهم همان حرف قدیم و اینکه می‌گوید هیچ‌چیزی در آن گاری دزدی نبود و شما متوجه نبودید، من هر شب یک گاری جدید را از شهر به بیرون می‌آوردم و در بازار بفروش می‌رساندم زیرا فروش گاری ممنوع بود.

من وقتی این کلیپ را دیدم که دکتر داشت تعریف می‌کرد برای لحظه‌ای فکرم تمامی قضایای افغانستان را، زیر نظر آورد. پیام اصلی مولانای بلخی در این حکایت این است که شما دنبال اصل‌ها باشد. حاشیه‌ها را بر واقعیت‌ها ترجیح ندهید و کنکاشی اگر در کار باشد، روی اصل واقعیت‌های زندگی باید اتفاق بیفتد، نه اینکه شما دنبال حاشیه‌ها رفته از اصل دور بمانید و در پایان کار متوجه این مهم شده و آن‌روز هیچ‌چیزی دست شما نباشد.

همچنین بخوانید: طالبان: کتابخانه‌های دانشگاه‌های خصوصی از وجود کتاب‌های «خلاف فقه حنفی» تصفیه شوند

دقیقا سرزمین ما در همه حالات این‌گونه بوده است. هرچه قضیه‌ای را که موشکافی کنیم به یک چنین مسأله حکایت مولانا برمی‌خوریم. نادیده گرفتن واقعیت‌های امروز سبب شده است که میلیون‌ها مهاجر، بیکار، زندانی، شهید، زخمی و هزاران انسان را از راه فهم و دانش به دور گذاشته‌ایم.

یکی از اساسی‌ترین پیام‌های مولانا در این بحث، روبرو شدن با واقعیت است. پس‌ازآن درک آن، فهم آن و تحلیل و تجزیه آن. اگر یک چنین مسأله را در زندگی خویش، عمل کنیم شاید به‌مراتب بهتر از هر زمان دیگر، ضمن فهمیدن آن، بهترین روش و راه‌کارهای مؤثر و قابل‌حل را برای زندگی پیدا و عملی نماییم.

در نیم‌قرن اخیر، تمامی زد و بندهای سیاسی در افغانستان دقیقه بازگوکننده این روایت است. آنچه از حکومت چپ‌گرایان تا امروز به دسترس ما قرار می‌گیرد و واقعیت‌های بیان می‌شود اگر چنین عملی در همان زمان اتفاق می‌افتاد، شاید وضعیت امروز را نداشتیم. همین‌گونه در نظام‌های دیگر تا به امروز؛ بزرگ‌ترین مشکل این است که واقعیت‌ها در کنار اینکه از دید مردم پنهان گذاشته می‌شود و یک بازی باخت باخت را همیشه سیاسیون افغانستان دنبال می‌کنند، از واقعیت‌های افغانستان و درک آن نیز عاجزند و یا خود را بر حاشیه‌ها آن‌قدر نزدیک کرده‌اند که چیزی به‌عنوان واقعیت را دیده نمی‌توانند.

مهم دیگر این است که توجه کنید دوره‌های آموزشی در افغانستان از سطح کودکستان تا به دکترا همه موارد بیشتر از اینکه دانش‌آموزان یا دانشجویان توجه آن‌چنانی بر آموزش‌وپرورش داشته باشند؛ دنبال داشتن کتابچه‌های مفشن، استایل شیک و موارد حاشیه‌ای هستند تا آنکه توجه بر کسب دانش و استفاده از زمان مناسب را نمایند.

همچنین بخوانید: شتابِ فارسی‌ستیزی طالبان و سکوت فارسی‌زبانان

یک نکته‌ای که باید اینجا عرض شود نیز این است که عموم مردم افغانستان همواره در بحث‌ها، گفتگوها و امثال آن، بیشتر توجه می‌کنند تا به‌طرف خویش بگویند که زود سر اصل مسأله برود و اصل قضیه فاش شود. درحالی‌که در اصل‌های واقعی زندگی که وابسته‌ی حیات و بهتر زیستن آن فرد و جامعه است؛ همواره دنبال حاشیه‌های خلق شده است.

این واقعیت که همواره به حاشیه‌ها پرداخته‌ایم، هیچ سن و سالی نمی‌شناسند. شما توجه داشته باشید یکی از بزرگ‌ترین معضل کشورمان، فرزند آوری و آینده‌ی آن است. در نخست که هیچ برنامه منظمی برای زادوولد وجود ندارد. از یک حاشیه‌ای، واقعیت خلق می‌شود. پس‌ازآن جای پرورش خوب کودک، به حاشیه‌های زندگی او توجه دارند خریدهای بی‌مورد، آموزش‌ واژه‌های غیراخلاقی و ادبی، سوژه ساختن دیگران برای کودک و صدها موردی است که از واقعیت پرورش کودک به دور است. بعدازآن در پیوند به مدرسه/مکتب، به نوع آموزش اصلاً توجه ای صورت نمی‌گیرد و کودک با بی‌خیالی تمام‌ وقتی چشم‌ باز می‌کند که دوره جوانی آن آغاز شده است. در اینجا هنوز بازهم ما به واقعیت‌ها پی نمی‌بریم؛ فکر ازدواج، چگونگی انتخاب همسر، ادامه دانش‌‌آموزی به مرحله دانشگاهی شدن و مسایل دیگر، بازهم چنان آشفته، ناسنجیده، بی‌برنامه و حاشیه‌ای اتفاق می‌افتد که اصلاً جوان را از مسیر درست زندگی به حاشیه‌ها می‌کشاند وزندگی همین‌گونه تا پایان آن‌ یک حاشیه‌ای هست تا واقعیت.

در چنین شرایطی برای مردم ما و سرزمین ما، داشتن سرزمینی برای مهاجران، آبادی، خودکفایی، روبه‌راه شدن، ملت شدن، رسیدن عموم شهروندان به حق شان، آموزش‌وپرورش یکسان برای همه، کار، آغاز دوباره روابط بهتر با تمامی کشورهای جهان، داشتن یک نظام سیاسی قدرت‌مند توأم با مشارکت عموم مردم افغانستان؛ این نکته‌ها اصل‌های فراموش‌شده برای مردم است. در آن زمانی که چنین واقعیت‌هایی به رسمیت شناخته شود و مردم همه در یک آرامش به سر ببرند بعد آن می‌توانیم در پیوند به حاشیه‌های جنجالی در افغانستان پرداخت. به گونه مثال بحثی که همه‌روزه در حال داغ شدن است؛ اکنون که خواهران ما اجازه رفتن به مکتب ندارند و حق آنکه از سوی دین برایشان داده شده است نفی می‌گردد؛ هر بحثی دگری در پیوند به زنان افغانستان مردود است.