حکمتیار؛ سرگردان میدان سیاست و انتظار شرکت در حکومت

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام رضا سادات
1402/09/18
2:55 ب.ظ
بازدید: 34

پایگاه خبری تحلیلی روایت : حکمتیار هیچ گاه و در هیچ شرایطی اصلا دوست ندارد که در جهت موافق دریا و بحر شنا کند. از زمان محمد داود خان که در مخالفت با حکومت آن زمان فعالیت اش را شروع کرده و دهه ها ادامه داد؛ در طول حدود پنج دهه گذشته، هرگز این موجود سیاسی، ساز موافق نزده است. در حکومت مجاهدین با اینکه به عنوان صدر اعظم تعیین شده بود، اما هیچگاه حاضر به اجرای وظیفه ای که خود قبول و امضا کرده بود، نشد. بعد هم در زمان مقاومت و حاکمیت دور اول طالبان، گاهی در همراهی با جبهه مقاومت، گاهی در جهت مخالف فعالیت کرده و در نهایت در بیست سال زمام داری کرزی و اشرف غنی، عملا موضع جنگی گرفته بود. یعنی خاصیت حکمتیار این است که در جهت اپوزیسیون حکومت، آن هم از نوع خشونت آمیز اش باشد. گویا سرشت این آدم با خشونت و مخالفت گره خورده و ناف اش را با جدال بریده است.

گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی در تازه ترین اظهارات خود گفته است که امریکا با سپردن فهرستی از طالبان خواسته طبق توافق‌نامه دوحه حکومت فراگیر تشکیل دهند. وی همچنین افزوده که «مخالفین طالبان فعال شده و نشست برگزار می کنند، طبیعی هست که کشورهای میزبان شرایط برگزاری چنین نشست هایی را ندهند. احتمالا کشورهای خاص که منافع ستراتژیک خود را از این افغانستان دریافت می کنند، پشت این نشست ها هستند و میخواهند و فشار وارد کند».

در واکنش به این اظهارات حکمتیار، اما سخنگوی طالبان گفته است که ادعاها در باره سخنان امریکا با طالبان در مورد حکومت همه شمول و سپردن فهرست به آنان حقیقت ندارد و طالبان با هیچ کس در هیچ جای وعده ساختن چنین حکومت را نه کرده است.

با این حال هرچند که سخنان حکمتیار بلافاصله از سوی سنخگوی طالبان رد شد؛ اما جدا از تایید یا رد این سخن وی از سوی طالبان؛ چند نکته قابل تامل در موضع گیری های متناقض و سرگردان این رهبر سیاسی افغانستان در میدان سیاسیت وجود دارد، که قابل توجه است:

اول: حکمتیار سرگردان ترین فرد میدان سیاست افغانستان و شکست خورده ترین رهبر چند دهه گذشته کشور بوده است. در یک ضرب المثل عامیانه؛ آب هیچ گاه در شکم حکمتیار گرم نیامده و مرغ دولت هرگز به سر این آدم ننشسته است. در هرجای که قدم گذاشته، جز شکست و جنگ و ویرانی، چیزی از خود به جا نگذاشته است. تمام تلاش حکمتیار، مطرح شدن در میدان سیاست افغانستان و در دست گرفتن بخشی از قدرت بوده که هیچ گاه آن را به دست نیاورده است. نه جنگ حکمتیار مفید بوده و نه صلح وی.

همچنین بخوانید: مقام پیشین طالبان: در ۱۴ سال جمهوریت ۱۴ قتل در‌ بامیان رخ نداد که در دو سال «امارت» اتفاق افتاد

دوم: حکمتیار هیچ گاه و در هیچ شرایطی اصلا دوست ندارد که در جهت موافق دریا و بحر شنا کند. از زمان محمد داود خان که در مخالفت با حکومت آن زمان فعالیت اش را شروع کرده و دهه ها ادامه داد؛ در طول حدود پنج دهه گذشته، هرگز این موجود سیاسی، ساز موافق نزده است. در حکومت مجاهدین با اینکه به عنوان صدر اعظم تعیین شده بود، اما هیچگاه حاضر به اجرای وظیفه ای که خود قبول و امضا کرده بود، نشد. بعد هم در زمان مقاومت و حاکمیت دور اول طالبان، گاهی در همراهی با جبهه مقاومت، گاهی در جهت مخالف فعالیت کرده و در نهایت در بیست سال زمام داری کرزی و اشرف غنی، عملا موضع جنگی گرفته بود. یعنی خاصیت حکمتیار این است که در جهت اپوزیسیون حکومت، آن هم از نوع خشونت آمیز اش باشد. گویا سرشت این آدم با خشونت و مخالفت گره خورده و ناف اش را با جدال بریده است.

سوم: جدا از بحث اینکه امریکا چه برنامه ای فعلا برای افغانستان دارد و چه چیزی را به طالبان پیشنهاد کرده، اما حکمتیار هرگز از تعادل فکری و سیاسی پایدار برخوردار نبوده است. زمانیکه در سال ۲۰۱۶ پس از سال ها درگیری و جنگ با نظام قبلی و نیروهای خارجی، پیمان صلح را بدون هیچ پیش شرطی خاصی امضا کرد، نشان داد که وی حتی حاضر است از قسمی که بخاطر اخراج نیروهای خارجی خورده بود، عدول کند. بعد هم با اینکه همواره در جلسات سران جهادی و سیاسی در کنار اشرف غنی دیده می شد و حتی با تایید ساختار نظام قبلی برای ریاست جهموری نیز خود را کاندید کرد، اما دو روز بعد از سقوط نظام جمهوریت و حاکمیت امارت، پیروزی طالبان را به گفته خودش بر نظام فاسد جمهوریت تبریک گفت و سقوط نظام را که بارها به اصطلاح عام گوشت و پلو اش را خورده بود، جشن گرفت.

همچنین بخوانید: طالبان؛ زن‌ستیزی، جماعت‌های مردانه و «عشق رفیقانه»

چهارم: حکمتیار با همه تزلزل و اشتباهات و کارشکنی ها، اما برای یک امر هرگز کوتاه نیامده و نخواهد آمد. آن تلاش و مبارزه با فارسی زبان ها و دور کردن آنان از صحنه سیاسی افغانستان است. وی حتی در زمان کرزی که فارسی زبان ها در ساختار آن دوره نقش پررنگ تری را داشتند، هرگز حاضر نشد که معاهده صلحی را امضا کند که بسیار بیشتر از معاهده امضا کرده در زمان اشرف غنی برایش امتیاز در نظر گرفته بودند. وی پس از اینکه مطمئن شد که اشرف غنی حداقل ویژگی مبارزه با فارسی زبانان و فارسی ستیزی به صورت بالقوه را دارد، تمامی شرایط خود را کنار گذاشته و معاهده صلح پوشالی را امضا کرد.

با این حال و به صورت خلاصه و در یک جمله باید گفت که اظهارات و موقف گیری های حکمتیار بیشتر در همین چند قالب ذکر شده قابل تعریف است. هیچ اساس و اصولی دیگری در وجود حکمتیار برای موضع گیری وجود ندارد و تا حیات به عنوان یک سرگردان میدان سیاست، در انتظار شرکت در حکومت سپری شده و خواهد بود.

نوشته های مرتبط :