دریای جنون، عشق و اصالت

دسته: تحلیل
نویسنده: یعقوب رسولی
1403/09/12
10:22 ق.ظ
بازدید: 162

پایگاه خبری تحلیلی روایت : زمان کمی را من در مرور کردن برنامه‌های تلویزیونی می‌گذرانم. اکنون شبکه‌های مجازی تمامی آنچه در رسانه‌های تصویری، نشراتی و صوتی می‌گذرد را به خورد ما می‌دهند. پس چرا یک مسأله را چندباری دنبال کنم. به هر رو؛ پس از سقوط کشور می‌توانم با جرات بگویم که فقط یک برنامه‌ی آگاهانه از طریق شبکه تلویزیونی خصوصی آمو، پخش و نشر می‌گردد و آن‌هم، «سمیع مهدی در دیدار با تاریخ» است.

زمان کمی را من در مرور کردن برنامه‌های تلویزیونی می‌گذرانم. اکنون شبکه‌های مجازی تمامی آنچه در رسانه‌های تصویری، نشراتی و صوتی می‌گذرد را به خورد ما می‌دهند. پس چرا یک مسأله را چندباری دنبال کنم. به هر رو؛ پس از سقوط کشور می‌توانم با جرات بگویم که فقط یک برنامه‌ی آگاهانه از طریق شبکه تلویزیونی خصوصی آمو، پخش و نشر می‌گردد و آن‌هم، «سمیع مهدی در دیدار با تاریخ» است.
در حد یک بیننده می‌توانم به جرات بگویم که سمیع مهدی، از محدود گردانندگانی است که در برنامه‌هایش آگاهانه شرکت کرده و با پشتوانه فرهنگی و تاریخی بزرگی که در خانواده داشته‌اند، درایت و ظرفیت بزرگ خویش را، پرورانیده و به نمایش می‌گذارد. او اگاه، روشن و پر از اطلاعات در برابر مهمان برنامه خویش، حضور می‌یابد و با سوالات سخت و نفس‌گیرانه، تاریخ را به سخن می‌آورد. فهم و درایت آقای مهدی از این بابت، بسیار پسندیده و پذیرفتنی‌ست. بی‌شک که در حوزه خبرنگاری و کار رسالت‌مندانه، فقط گاه گاهی، چنین پرتوهایی تابان می‌شوند.
در واپسین برنامه «سمیع مهدی در دیدار با تاریخ» فرهاد دریا هنرمند کشور در آن حضور یافته بود. من می‌خواهم فقط چندی در پیوند به اصالت یک هنرمند و سخنان و رفتار آقای دریا در این نوشته بپردازم.

بدون شک یکی از بهترین برنامه‌های آقای مهدی همین بود. چیزی که در افغانستان در پیوند به آن، کم و یا هیچ صحبتی رسالت‌مندانه نمی‌شود؛ موسیقی است‌. از آنجایی که ما پیوسته بیشتر از موسیقی وطن، به موسیقی کشورهای دیگر، وابسته و دل‌بسته‌ایم و این خود نمادی از فراموشی در برابر یک هنر است. به نحوی می‌توانم بیان کنم که این گفتگو، خودمانی‌ترین گفتگویی بود که تا هنوز تجربه کردم و بسیار برایم جذاب افتاد.
فرهاد دریا، جنون خویش به موسیقی را در دوره دانشگاه و پس از آن بسیار خوب به تصویر کشید. دریا عاشقانه به موسیقی پرداخته است و نوای نی، در رگ‌های او شناور هستند. به‌قول او، در کودکی وقتی تنها برای یک لحظه می‌توانسته است صدای آله‌ای از موسیقی را بلند کند و این یک جهان امید و آرامش برایش خلق کرده است؛ بی‌شک که این جنون ادامه می‌یابد و شور و انگیزه می‌آفریند.
آقای دریا، روایت‌هایی جالب و قابل تامل در موسیقی کشور را داشت. روایت‌هایی که مو را در تن آدمی بلند می‌کند. اما آنچه که دریا به او پیوسته تاکید داشت، رسالت و اصالت یک هنرمند است. مسوولیت پذیری و ایمان به کار مردمی است. نگاه دریا به موسیقی، نگاه بازاری، دم‌دمی مزاج و ناآگاهانه نیست، او پیوسته در زمان و مکانی که حضور داشته است، راوی دردها، عشق‌، جنون و پیام دهنده سروده است و نگذاشته است که صدای او در یک زمان و یک دهه خفته بماند. شجاعانه در هر دوره‌ای ایستاده است و خواسته است پرچم موسیقی در هر برهه‌ای از زمان، به دست او باشد؛ این‌که چقدر توانسته است در این امر، موفق باشد را تاریخ قضاوت خواهد کرد.
مهم‌دیگر، تکیه به پشتوانه‌های موسیقی کشور، ارج‌گذاری، فراموش نکردن و پیشوایان مسیر را شناختن یکی دیگر از برازندگی‌های فرهاد دریا بود که در این برنامه، به آن اشاره داشت. شما قطعا نمی‌توانید بدون شناخت تاریخ گذشته تان، به مقصدی که تعیین کرده‌اید برسید و این شناخت شما را در راه رسیدن به هدف، بی‌نهایت کمک می‌کند.
فرهاد دریا را می‌توان به چند قسمت تقسیم کرد و زمان‌بندی کار موسیقی او را، می‌شود چنین نام گذاشت. «عصر جنون و سیاست عاشقانه» «عصر حماسه و پیام» «عصر خزانی‌های عاشقانه» دریا در هر دوره یک شخصیت کاملا متفاوت است. در عصر اختناق و حکومت چپ، دیکتاتوری و سلب آزادی، او جنون دارد و پیوسته در عشق به ستم و استبداد حاکم، منتقد است، شبیه این آهنگ سانسور شده آن در کنار نزدیک به پنجاه آهنگ سانسور شده آقای دریا:
خیال من یقین من، جناب کفر و دین من
بهشت هفتمین من، دیار نازنین من
کوه و کمر غلام شان، چه آفتاب و آتشی
قیامت قیام شان، چه مردمان سرکشی
شهادت و مرام را، به گوش سنگ سنگ خود
چه سخت نعره می‌زند، گلوی سرزمین من
…
قهار عاصی
همچنان در عاشقانه نیز دست بلند دارد و شعری از استاد حیدری وجودی زنده یاد را چنان می‌خواند که عشق در کوچه و پس کوچه‌ی شهر به دنبال معشوقه به جنون می‌رسد و به بی‌نهایتی سفر می‌کند:
گردش چشم سیاه تو خوشم می‌آید
موج دریای نگاه تو خوشم می‌آید
همچون مهتاب که بر ابر حریری تابد
تن و تن پوش سیاه تو خوشم می‌آید
بس که در آتش هجران کسی سوخته‌ای
اشک جان پرور و آهی تو خوشم می‌آید
رفتی از خویش و کف پای که را بوسیدی
ای دل پاک گناه تو خوشم می‌آید
حیدری وجودی

همچنین بخوانید: نشرات تلویزیون ملی در قندهار قطع شد

همچنان دریا در عصر جمهوریت، با چهره جدید در عرصه موسیقی حضور پیدا می‌کند. این‌بار خبر از « یک قریه و یک ستاره بالای سرش/چوپان بچه‌ای و رمه‌ای دور و برش» نیست. دریا دیگر فرصت این سرود را از دست داده است.

رسالت هنرمندی دریا برای تحکیم وحدت، برابری و ایجاد نظم است. پیام او برای جهانیان، از دل بلخ برخاسته است. قدرت و عظمت تاریخ خراسان در او پیوسته جاری می‌شود؛ دریا برای صلح جهانی صدا بلند می‌کند و ریشه‌های مستحکم و تازه قدکشیده خویش را، فریاد می‌زند.

دوست ای دوست بگو بر همه مردم خوب
که نه از شرق و شمالم، نه هم از غرب و جنوب
خانه‌ام مشرق شور غزل مولانا ست
منزلم مغرب اندوه، پر از رنگ غروب
بنویسید نشانی مرا، خانه‌ی دوست
که نه از سنگ بنا‌گشته نه از خشت و نه چوب
چهار سویش همه بی‌رنگ، به بی‌رنگی عشق
من نه از شرق و شمالم، نه هم از غرب و جنوب
…..
های با یک تن اتن کی می‌شود
این وطن بی‌ما وطن کی می‌شود
گر نباشد از تو هم این سرزمین
خانه‌ی آباد من کی می‌شود

صدای عشق می‌رسد برای تو برای من
خدا یکی‌ست جان من، خدای تو خدای من
سرود سبز همدلی، صلای عشق می‌زند
که تا گلوی تو شوم، که تا شوی صدای من

بیش از این دیگر مرا مزن میزنی بزن سخن بزن
یک کلید خانه پیش تو یک کلید خانه پیش من
…
سمیع حامد/ یما یکمنش

دریا اکنون در پاییزی های عاشقانه، سویی را سروده است. عشق به خانواده و مهارت ایجاد نظم در رفتارهای اجتماعی، با درک مسوولیت خانه‌داری، یکی دیگر از ویژگی‌های دریا بود که شنیدم. آرزو دارم که این واقعیت در اصل نیز چنین باشد. و شاهد آن خود سویی باشد. به هر رو، دریا دوباره از عشق و دهه‌های گذشته سخن می‌گوید و این می‌تواند امیدی برای پایداری و بیداری باشد.

همچنین بخوانید: طالبان خبرنگار تلویزیون ملی پروان را بازداشت کردند

سوال اساسی و مهم اما از جمعی هنرمندان و بخصوص اهالی دهکده موسیقی است. پس از سقوط جمهوریت، چه کسی این جرات را به خرچ داده است تا در برابر وضعیت، اگاهانه، رسالت‌مندانه، بیدارگرایانه و مهم‌تر از همه، شجاعانه در موسیقی، به اعتراض بپردازد؟ اعتراض رسالت‌مند که حتا در آهنگ‌های عاشقانه بتواند از «آزادگان» چون شعری از عاصی شهید که دریا آنرا سرود ساخته است؛ «تو از شهر کدام آزادگانی/ که تا می‌بینمت وا می‌شوم از غم» سخن بگوید و این رسالت را بردوش بکشد.
هنر و هنرمندان امروز، نه تنها که این مسوولیت را نشناخته‌اند در واقع اصلا به آن پی نیز نبرده‌اند. امروز هرچیزی وابسته به مادیات است و هنرمندان نیز در برابر وطن و سرزمین، اصالت و مسوولیت خویش را به فراموشی سپرده‌اند. هنرمند زمانی مردمی خوانده خواهد شد که در لایه لایه‌ای از تاریخ، سال به سال، ماه به ماه، روز به روز، ساعت به ساعت، دقیقه به دقیقه و ثانیه به ثانیه با مردم زندگی کند و هنرش را در همین زمینه بکار برد. هنرمندی که این اصالت و رسالت را بردوش نکشد مردمی نیست و نمی‌تواند ماندگاری خویش را حتی در فصل زیستن خود، تجربه کند.
رسالت هنرمندان امروز، درد جامعه است ایستادن در برابر ، بیکاری و فقر، ناداری و زن‌ستیزی، زندان و سرکوب، خفقان آزادی بیان و اعتراض، مهاجرت و غصه‌های ناتمام ملت است که فصل در فصل این مردم را دنبال می‌کند. هنرمندی که امروز از خط و خال و لب‌ یار می‌خواند دیگر جایگاهی ندارد. به یقین که شرافتمندانه حتا نیست که در چنین وضعیتی، رسالت هنرمندانه خویش را در برابر پول و خوش‌گذرانی، مایه بگذارند. هنرمند واقعی در سنگر مردم صدا بلند می‌کند، سرود مردمی می‌خواند و به قبله با مردم یکجا اقتدا می‌کند. هر ناپیوستگی و غیر واقع‌بینانه سرودن و کمپوز و موسیقی ساختن، معنی‌ای جز هیچی و پوچی موسیقی ندارد.