افتتاح چند باره و آغاز کار بی سرانجام پروژه تاپی

دسته: تحلیل, سیاسی
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۳/۰۶/۲۲
۱۱:۵۲ ق٫ظ
بازدید: 30

پایگاه خبری تحلیلی روایت : نقش امریکا در پروژه تاپی از دو جهت مطرح بود/ است. یکی قرار بود شرکت امریکایی یونیکال قرارداد ساخت این پروژه را بدست آورد که با توجه به شرایط دیگر امکان پذیر نیست. از جانب دیگر تلاش امریکا بر این مسئله استوار بود که با اجرای طرح تاپی انزوای ایران را در بازار گاز منطقه بیشتر کند. چنانچه امریکا در طول بیست سال گذشته رسما از احداث خط لوله‌ی تاپی حمایت کرد و امروز هم با وجود این‌که طالبان را به رسمیت نمی شناسد؛ اما ظاهرا از این پروژه به خاطر تحت فشار قرار دادن ایران و لغو قرارداد گازی ایران و پاکستان حمایت می کند.

روز گذشته کار ساخت پروژه تاپی (خط لوله انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند) برای بار ششم امضا و بار سوم طی سه دهه گذشته به صورت رسمی افتتاح شد. بر خلاف دوره های قبل؛ این پروژه این بار از سوی طالبان با دولت ترکمنستان به امضا رسید.

براساس معلومات دفتر مطالعات استراتژیک و منطقوی، طرح این پروژه در آغاز دهۀ ۹۰ قرن گذشته روی دست گرفته شد و در ابتدا کمپنی‌های بریداس از ارجنتاین و یونیکال از ایالات متحدۀ امریکا در به دست آوردن قرارداد احداث این پروژه، باهم به رقابت پرداختند. ترکمنستان امیدوار بود که با تامین امنیت در افغانستان، این پروژه شکل عملی به خود بگیرد. هواداران تیوری توطئه، سقوط حکومت مجاهدین به رهبری استاد ربانی و به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان را، نیز با همین پروژه مربوط می‌دانند. تلاش طالبان برای آغاز این پروژه با موانعی از جانب امریکا چون حضور اسامه بن لادن در افغانستان و حقوق زن، مربوط ساخته شد و به تعویق افتاد.

در حالی که یک‌بار قرارداد ساخت این پروژه در سال ۱۳۷۵ از سوی حکومت استاد ربانی با ترکمنستان امضا شده بود و بار دوم هم در ۱۹۹۸ دولت ترکمنستان با طالبان معاهده ساخت را امضا کرد، اما با حملۀ امریکا به افغانستان و سقوط حکومت طالبان، امریکا نیز بیشتر درگیر این پروژه شد و بعضی ها حتی این مسئله را مطرح کرده اند که کرزی و اکثر کسانی‌که از سوی امریکا مورد توجه و لطف قرار گرفتند، مامورین سابق کمپنی یونیکال بودند. به صورت مشخص زلمی خلیلزاد که خود نیز مدتی از مشاورین ارشد کمپنی یونیکال بود، در این انتصاب‌ها نقش اساسی داشت.
به هر حال طی دو دهه گذشته بار‌ها طرح انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به جنوب آسیا مطرح شد که در آن بعضا گفته می شد که کمپنی‌های امریکایی نقش مهم خواهند داشت، اما جنگ امریکا علیه آنچه که تروریزم خوانده شد، ناامنی‌های تازه‌ای را در افغانستان شکل داد و گسترش روزافزون این ناامنی‌ها، کار روی پروژۀ تاپی را به تعویق انداخت.

همچنین بخوانید: یک‌ساله‌گی ممنوعیت تحصیل دختران؛ نماینده آمریکا این اقدام طالبان را غیر دفاع خواند

نقش امریکا در پروژه تاپی از دو جهت مطرح بود/ است. یکی قرار بود شرکت امریکایی یونیکال قرارداد ساخت این پروژه را بدست آورد که با توجه به شرایط دیگر امکان پذیر نیست. از جانب دیگر تلاش امریکا بر این مسئله استوار بود که با اجرای طرح تاپی انزوای ایران را در بازار گاز منطقه بیشتر کند. چنانچه امریکا در طول بیست سال گذشته رسما از احداث خط لوله‌ی تاپی حمایت کرد و امروز هم با وجود این‌که طالبان را به رسمیت نمی شناسد؛ اما ظاهرا از این پروژه به خاطر تحت فشار قرار دادن ایران و لغو قرارداد گازی ایران و پاکستان حمایت می کند.

با این وجود، پروژه تاپی طی حدود ۳۰ سال گذشته بارها طی توافقنامه‌های مختلف، میان حاکمیت‌های بر سر کار در افغانستان و دولت ترکمنستان امضا شده است. به صورت خلاصه اگر تاریخچه بی سرانجام این خط لوله بیان شود؛ این پروژه اولین بار در سال ها ۱۹۹۰ بحث روی آن صورت گرفت و در سال ۱۹۹۴ حکومت استاد ربانی با ترکمنستان معاهده ساخت را امضا کرد. پس از آن در سال ۱۹۹۵ این پروژه توسط ترکمنستان و پاکستان به امضا رسید.
در سال ۱۹۹۸ و با سلطه طالبان بر اکثر بخش‌های کشور، ترکمنستان با طالبان توافقنامه‌ی را امضا کرد که هرگز به سرانجام نرسید و ناکام شد.
در سال ۲۰۰۲ پس از تشکیل حکومت موقت و انتقالی در افغانستان، باردیگر بحث امضای موافقتنامه پروژه تاپی بین افغانستان، ترکمنستان و پاکستان آغاز شد. در همین سال‌ها هند نیز وارد این پروژه شد.
در سال ۲۰۰۳ همزمان با پیشرفت در مذاکرات ساخت، حمایت بانک انکشاف آسیایی در ساخت پروژه جلب شد و سرانجام در سال ۲۰۰۸ هندوستان نیز به شکل رسمی شامل تاپی شد.
بالاخره پس از سال‌ها مذاکره در سال ۲۰۱۰ توافقنامه ساخت پروژه تاپی از سوی حامد کرزی، آصف علی زرداری رییس جمهور پاکستان، ریس جمهوری ترکمنستان و وزیر پترولیم هندوستان امضا شد.
در سال ۲۰۱۲ شورای ملی وقت افغانستان این پروژه را تصویب کرد و در ماه جولای سال ۲۰۱۳ توافقنامه رسمی خرید و فروش بین چهار کشور (افغانستان، ترکمنستان، هندوستان و پاکستان ) به امضا رسید. همچنین در ماه نوامبر سال ۲۰۱۳ قرارداد خدمات مشورتی مالی پروژه امضا شد
در سال ۲۰۱۴ قرار داد ابتدایی ساخت بین چهار کشور امضا شد و سرانجام در ماه دسامبر سال ۲۰۱۵ کار عملی این پروژه توسط اشرف غنی، ریس جمهور فراری افغانستان و سران سه کشور دیگر تقریبا افتتاح شد. با این وجود اما اشرف غنی که شهوت پوپولیسم گرایی داشت به جای کار عملی باردیگر با ترتیب محفل بزرگ در ۲۳ فبروری ۲۰۱۸ و میزبانی از سران پاکستان، ترکمنستات و هند، این پروژه را افتتاح کرد.

همچنین بخوانید: هویت چیست؟

در حالی‌که طی بیست سال دوران جمهوریت با وجود امضای توافقنامه‌های متعدد و افتتاح چندین باره هیچ کاری در قسمت ساخت این پروژه در داخل افغانستان صورت نگرفت؛ البته یکی از دلایل عمده تهدید طالبان و ناامنی موجود در کشور بود، اما روز گذشته طالبان که خود در گذشته مانع این پروژه بودند برای بار سوم به صورت رسمی آغاز عملی پروژه را افتتاح کردند. حالا دیده شود که این پروژه به سرانجام می رسد یا باردیگر تغییر رژیم در افغانستان و موانع دیگر این پروژه را به چالش می کشد!؟

نوشته های مرتبط :