«گفتگوی بین‌الافغانی» چیست؟ جنگ و تفنگ

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۲/۰۲/۰۶
۵:۱۷ ب٫ظ
بازدید: 0

بیش‌تر از ۲۱ ماه از تصرف کابُل توسط طالبان می‌گذرد. در این مدت دنیا منتظراند که طالبان و مخالفان شان به گفتگو نشسته و روی تشکیلِ یک حکومتِ فراگیر به توافق برسند. چندی پیش وزیر خارجه ایران در حاشیه نشست سمرقند به ملامتقی، وزیر خارجه طالبان، به صراحت گفت: «۲۱ ماه است که منتظر حکومت فراگیر هستیم، بیا بنشین که صحبت‌های شیرین بکنیم». مانند ایران، روسیه و چین و آمریکا نیز توقع دارند که طالبان از طریق گفتگو و مذاکره با مخالفان خود یک حکومت فراگیر تشکیل بدهند. به تازه‌گی وزیر خارجه روسیه گفته است تا طالبان به تعهدات شان به جامعه بین‌المللی عمل نکنند، کشورش حکومت این گروه را به رسمیتِ نخواهد شناخت. او گفته است یکی از تعهدات طالبان، تشکیل حکومت فراگیر است. مقامات ایالات متحده‌ی آمریکا هم گفته اند که به رسمیت‌شناسی حکومت طالبان، مشروط به تشکیل حکومت فراگیر و رعایت حقوق زنان است. چندی پیش نماینده آمریکا در امور افغانستان یادآوری کرده بود که کشورش از مقاومت مسلحانه حمایت نمی‌کند و طرفدار مذاکره و گفتگو میان طالبان و مخالفان شان می‌باشد.

بیست و یک ماه می‌شود که دنیا منتظر آغاز گفتگوهای بین‌الافغانی است، اما من فکر می‌کنم اگر نیم قرن هم بگذرد آن‌چه را که این کشورها می‌خواهند اتفاق نخواهد افتاد.

زیرا «گفتگو» در افغانستان با آن‌چه که سایر دنیا از این اصطلاح مراد می‌کند، تفاوت دارد. دنیا وقتی از «گفتگو» صحبت می‌کند، منظورش این است که طالبان و مخالفان شان با طرح‌های پیشنهادی خود روی یک میز بنشینند و با همدیگر روی تشکیل یک حکومت فراگیر چانه‌زنی کنند. اما گفتگو در افغانستان به سبک و سیاق دیگری صورت می‌گیرد: به سبک و سیاق بیان غیرکلامی.

همچنین بخوانید: نقدی بر مطلبی در هشت صبح؛ نقش داستان‌های ماوراءالطبیعی در جنگ

زبان‌شناس هلندی، مارتین یوس، معتقد است که در تمام زبان‌های جهان پنج سیاق کلامی وجود دارد:

سیاق ثابت: همیشه واژه‌های ثابتی به کار می‌رود. مانند سوگند وفاداری و ادعیه.
سیاق رسمی: نحوه گزینش واژه‌ها و ساخت معمول جملات در مجامع کاری و آموزشی. واژگانی متشکل از ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ کلمه.
سیاق مشورتی: ترکیبی از سیاق رسمی و غیررسمی.
سیاق غیررسمی: زبان معمول و برخاسته از سنت شفاهی فرهنگ‌ها. واژگانی متشکل از ۴۰۰ الی ۸۰۰ واژه. در سیاق غیررسمی، اغلب جمله‌های شکسته استفاده می‌شود و هم‌چنان گویندگان به صورت مداوم از بیان غیرکلامی استفاده می‌شود. واژه‌های انتزاعی‌اش اندک است و کلی‌گویی‌اش بسیار.
سیاق خودمانی: زبان معمول میان همزادها و عشاق: زبان بسیار خصوصی در مورد فعالیت‌های خصوصی.

در کشور ما، به دلیل فقر و بی‌سوادی گسترده، از این پنج سیاق زبانی، بیش‌تر از سیاق غیررسمی و بیان غیرکلامی استفاده می‌کنند. مثلا در دیگر دنیا هنگامی که سرپرست خانواده ببیند کودکی کودک دیگری را در خانواده به سیلی می‌زند، می‌گوید: « ما کُتک‌کاری نمی‌کنیم، ما خشونت نمی‌کنیم». اما ما در افغانستان هنگامی که با چنین صحنه‌ای مواجه شویم، کودک ضارب را یک سیلی بیخ گوشش می‌زنیم و می‌گوییم: «دیگر نبینم که کتک‌کاری بکنی!»

در عرصه‌ی سیاست ما نیز چنین است. سیاست‌مداران ما اگر بخواهند پیام خود را به رقیب خود انتقال بدهند، به جنگ و تفنگ متوسل می‌شوند. بدون جنگ و تفنگ، نه گوش شنوایی برای پیام طرف وجود می‌داشته باشد و نه کسی آن را جدی می‌گیرد. گفتگوی افغانی، همین است. حتا در ادبیات عامیانه‌ی ما وقتی می‌گویند دو نفر با همدیگر گفتگو کردند، منظور شان این است که جنگ و دعوا کردند.

همچنین بخوانید: افغانستان از کودتای ۷ ثور تا پیروزی ۸ ثور و لشکر کشی امریکا

از این منظر که بنگریم بیش‌تر از نیم قرن می‌شود در افغانستان میان شهروندان این سرزمین گفتگو جریان دارد. گفتگوی بین‌الافغانی راه حل نیست، بلکه نیاز به مداخله‌ی دنیا است. تا دنیا به صورت جدی مداخله نکند، دو طرف روی میز نمی‌نشینند. تجربه ثابت ساخته است که افغانستانی‌ها را فقط یک زور بیرونی می‌تواند روی یک میز بنشاند.