«امین» احمد ظاهر کدام «امین» است؟

دسته: تحلیل, فرهنگ, هویت
نویسنده: تحریریه روایت
1402/01/16
1:36 ب.ظ
بازدید: 439

گاهی در یوتیوب به سراغِ آهنگ‌های احمد ظاهر می‌روم، تا آن‌که احمد ظاهر می‌نویسم این آهنگش پیش رویم می‌آید: «این توسَن ایام چه خوش رامِ امین است»، «خورشید جهان سرزده از بامِ امین است».

بسیاری‌ها بر این باور اند که ترانه‌ی این آهنگ جاویدان از «عبدالاحمد ادا‌» شاعر افغانستانی‌است و احتمالاً شعر در وصف پیامبر سروده شده است.

در باره‌ی نگاه‌‌ درونی احمد ظاهر نسبت به خوانش این ترانه، دیدگاه‌های افراد متفاوت است. پاره‌ای از مردم بر این باوراند که این ترانه برای حفیظ‌الله امین خوانده شده است که انگیزه کشته شدن احمد ظاهر را نشر این آهنگش می‌دانند. اما باور غالب این است که چنین نبوده و انگیزه این آهنگ‌ِ «الماس شرق» پدیدارانه‌ در وصف پیامبر است. از این رو سرآغاز این ترانه توسَن است؛ اسب یاغی‌ و نافرمانی که در دست یک شخص امین، فرمان‌بردار و مطیع‌ می‌شود. به نظر من اصل داستان صداقت و بزرگی فردی را به نمایش می‌گذارد.

به هر حال، امکان دارد به محض شنیدن این آهنگ، برای هر پارسی‌دان احساس جالبی پیش بیایید. احساسِ هم‌زاد با رنج و شادی. از این رو، وقتی ترانه را با تأمل خردمندانه‌‌ی زنده یاد احمد ظاهر گوش می‌دهید، شما را وا می‌دارد تا به اسب‌ سرکش و فرمان ناپذیر و به رام شدنش دستِ یک «امین» فکر کنید و به درخشانی خورشید تابنده در بامِ امین.

این خواننده‌ی دل‌ها در پایان مصراع بالایی می‌خواند «از پُختگی و خامی عالم نزنم دَم»، «هر پُخته که بینی به جهان خامِ امین است».

وقتی به این مصراع دقت می‌کنید، ستایشگری و مدح خیال‌بافانه‌ی افراد قداستش را از دست می‌دهد و هر پُخته‌ی ساختگی در جهان، خامِ درست‌کاران است. به نظر من، این‌جا اگر شرح-شرح عاشقانه و عاطفی باشد، معشوق خامِ هر آدم، پُخته‌تر از پُخته‌ی دیگری‌ست. اما اگر تفسیرش پیامبرانه باشد، هر انسان به کمال رسیده را خام‌تر از پیامبر می‌داند. عین پاسخ مولانا به شمس در مورد جامِ سیر‌آب شده‌ای بسطامی و بحر بیکران پیامبر.

بعد‌تر از پُختگی و خامی، اگر تأمل داشته باشید، اسطوره‌ احمد ظاهر می‌خواند:

«در گوشه و در بیشهُ و در جنگلُ و صحرا

هرجا گُذری نام امین، نام امین است»

شاید در این وهله، بازی احمد ظاهر با واژه گان باشد با واژه‌ گانِ دل‌نواز و دلارام. در این‌جا از دشت و بیابان می‌خواند، از کویر و صحرا، از خار و خرابات، و از عظمتِ «امین». اگر دوباره اگر تفسیر-تفسیر عاطفی و عاشقانه باشد، یگانگی و دردانگی معشوقان را نشان می‌دهد که نظیرش در جمع، کماکان نایاب و کم‌ پیداست.

در پایان غم‌انگیز این آهنگ، احمد ظاهر با درد و فراق می‌خواند «گُفتند ملائک ز پسِ پرده‌ی انوار

رُخشنده‌تر از صبح عدو شامِ امین است» و در آخر تکر‌ار‌کنان می‌خواند «این توسَن ایام، این توسَن ایام…». در واقع این دو بیت، شام امین را روش‌تر از صبح سپید نامیده و یک امین راستکار را به مثابه‌ی جهانی از زیبایی معرفی کرده است تا پیوند دهنده‌‌ شادمانی و شوکت، حسرت و دریغای آدم‌ها تلقی گردد.

نوشته های مرتبط :