پیوستگی دین وسیاست در افغانستان

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام‌رضا سادات
۱۴۰۲/۱۲/۰۲
۱۲:۳۳ ب٫ظ
بازدید: 35

پایگاه خبری تحلیلی روایت : هرچند اختلافات مذهبی هرازگاهی میان مردم افغانستان به وجود آمده اما در دوران ظاهر شاه به‌صورت فروکش کرد و دوران خلق و پرچم و زمان جهاد تا حد زیادی کاهش یافت. چون مردم افغانستان در کنار هم در خط مبارزه در برابر روس‌ها یکجا بودند و باوجود تلاش‌هایی که در راستای کمرنگ ساختن نهادهای دینی و مذهبی در نیم‌قرن اخیر صورت گرفت، اما با تمام تبلیغات، اسلام ریشه عمیق در زندگی اجتماعی مردم داشته بدین لحاظ هر حکومتی که صبغه دینی نداشته است بر اساس نگرش‌ها و تبلیغات با چالش مواجه شده است.

دین اسلام، باور اغلب مردم افغانستان بوده و ۹۹ درصد مردم افغانستان را مسلمانان تشکیل می‌دهند. دین در تمامی عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی افغانستان دخیل بوده است و مردم افغانستان با توجه به اعتقاد و باورهای دینی‌شان به شکل خیلی قوی و استوار به آن پای‌بندند. دو طیف عمده‌ی شیعه و سنی جامعه افغانستان را شکل داده و چند دسته‌ی دیگر مذهبی نیز در افغانستان پیرو دارند.

یکم: حنفی‌ها که بین پشتون‌ها، تاجیک‌ها، ازبک‌ها و… جامع بوده و ۷۵ درصد جامعه افغانستان را تشکیل می‌دهد.

دوم: شیعه جعفری که ۲۵درصد جامعه دینی افغانستان را تشکیل می‌دهد و بیشتر هزاره‌ها و سادات، قزلباشان و برخی از تاجیکان و پشتون‌ها، پیرو این مذهب هستند.

سوم: اسماعیلیه که بیشتر از شاخه نزاری بوده و بخش کوچک از جامعه افغانستان را تشکیل می‌دهد.

چهارم: وهابیت هرچند پیروان معروف و مشخصی ندارد اما میان توده‌ها به شکلی که تبلیغ می‌شود جایگاه و طرفدارانی را دارد که مهم‌ترین تعارضات دینی را رقم ‌زده است.

اسلام نه‌تنها اساس زندگی و بنیان فرهنگ و آداب و اجتماع مردم افغانستان را شکل داده، بلکه مجموعه‌ی از تعالیم فکری است که نظام ارزش‌ها و مجموعه قوانین رفتاری مردم را تبیین می‌کند.

در بعد سیاسی هم دین و مذهب در افغانستان نقش عمده و اساسی را داشته است. با همین شعارهای دینی بود که در مرحله نخست مردمان افغانستان توانستند انگلیس‌ها را شکست دهند؛ همچنین اعتقاد دینی و مذهبی بود که جامعه افغانستان را در مقابل شوروی بسیج ساخت تا اینکه جهاد شکل گرفت و بعد از چهارده سال به پیروزی انجامید.

همچنین بخوانید: اسلام اعتدالی

اما درروند اجتماعی و سیاسی افغانستان با توجه به اینکه بیش از ۹۹ درصد جمعیت افغانستان مسلمان و حدود ۷۰ درصد آن‌ها را اهل سنت و ۲۵ درصد را شیعیان تشکیل می‌دهند، در تاریخ معاصر افغانستان قانون نانوشته و نوشته شده بر این بود که حاکم باید اهل سنت باشد. چنانچه طبق قانون اساسی سال ۱۳۴۳، حاکم باید حنفی مذهب می‌بود. در سال مذکور که قوانین به‌اصطلاح اسلامی جایگزین قانون قبلی گردیده، حکومت شاهی مبتنی بر شریعت حاکم بود، شاه با سوءاستفاده از دین دارای القاب و عناوین دینی بود و سلطه‌اش را از راه دین توجیه می‌کرد.

بااین‌وجود و بر اساس قانون ۱۳۴۳ فقط مذهب حنفی به رسمیت شناخته می‌شد و در قوانین جاری بود. اما بعد از کنفرانس بن و تشکیل حکومت جدید و تدوین و تصویب قانون اساسی تازه در سال ۱۳۸۲ دین اسلام ملاک اساسی قرارگرفته و مذهب جعفری در کنار مذهب حنفی به رسمیت شناخته شد.

به‌هرحال در تاریخ صدسال گذشته افغانستان، شورا یا مجموعه علمای افغانستان درزمینه‌ی دین و مذهب بالاترین مرجع بوده است که اولین بار در سال ۱۳۱۰ تشکیل گردیده و از هر ولایت در آن مجمع افرادی حضور داشتند.

هرچند اختلافات مذهبی هرازگاهی میان مردم افغانستان به وجود آمده اما در دوران ظاهر شاه به‌صورت فروکش کرد و دوران خلق و پرچم و زمان جهاد تا حد زیادی کاهش یافت. چون مردم افغانستان در کنار هم در خط مبارزه در برابر روس‌ها یکجا بودند و باوجود تلاش‌هایی که در راستای کمرنگ ساختن نهادهای دینی و مذهبی در نیم‌قرن اخیر صورت گرفت، اما با تمام تبلیغات، اسلام ریشه عمیق در زندگی اجتماعی مردم داشته بدین لحاظ هر حکومتی که صبغه دینی نداشته است بر اساس نگرش‌ها و تبلیغات با چالش مواجه شده است.

همچنین بخوانید: مخالفت طالبان با قطع‌نامه‌ی شورای امنیت: تعیین نماینده‌ی ویژه ضرورت نیست

نوشته های مرتبط :