تخت رستم بنای ارزشمند اما فراموش‌ شده

دسته: تاریخ, فرهنگ, هویت
نویسنده: فرهمند
1402/11/16
2:33 ب.ظ
بازدید: 165

پایگاه خبری تحلیلی روایت : ولایت قدیمی سمنگان یکی از ۳۴ ولایت شمالی افغانستان با مرکزیت شهر ایبک می‌باشد. سمنگان در شمال کوه‌های هندوکش واقع شده است و به ۷ فرمانداری تقسیم می‌شود. این ولایت توسط ولایت سرپل از غرب، بلخ از شمال، بغلان از شرق و بامیان از جنوب احاطه شده‌است. سمنگان افغانستان یکی از مناطق مهم در شهنامه فردوسی است که در داستان رستم به آن پرداخته شده است. در این داستان تهمینه همسر رستم و مادر سهراب و دختر شاه سمنگان است.

تخت رستم یکی از بناهای تاریخی هویتی است که پیشینه‌اش به عصر بوداییان برمی‌گردد. این بنای تاریخی معروف در فاصله ۵/۱۴ کیلومتری در جنوب مرکز سمنگان افغانستان و در جاده متصل به ولایت بلخ قرار دارد.

تخت رستم که دارای محیطی در حدود ۸۵ متر است و در اطراف آن غارها و اتاق‌های متعددی وجود دارد به روشی خاص در درون سنگی یکپارچه‌ی تراشیده شده است.

میجریان، باستان‌شناس انگلیسی، اولین گردشگر اروپایی بود که درباره معبد و استوپه بودایی ایبک در کتاب خود به نام افغانستان شمالی که در سال ۱۸۸۸ میلادی منتشر شد، اشاره کرده است؛ و همانند مردم آن را تخت رستم گفته است.

احمدعلی کهزاد، مورخ و باستان‌شناس افغانستانی، در کتاب «افغانستان در پرتو تاریخ» نیز به تخت رستم اشاره‌کرده و نوشته است: استوپه بودایی و معروف تخت رستم ایبک یکی از این برجستگی‌های طبیعی است که اطراف آن تراشیده شده است.

همین‌گونه باستان‌شناس فرانسوی موسیو فوشه معتقد است که کار تخت رستم به پایان نرسیده است و بعد از تراشیدن اتاق کوچک، کار ساخت تخت به علت نامعلومی متوقف شده است. بر اساس تحقیقات فوشه، قدمت تخت رستم به قرن پنجم میلادی برمی‌گردد.

یوسف‌ شاه یعقوب اوف، رئیس باستان‌شناسی آکادمی علوم تاجیکستان، در سال ۱۳۸۳ در تحقیقاتی که در مورد تخت رستم انجام داده باور دارد که تخت رستم به زمان زردشت برمی‌گردد و گفته است: زرتشت به مدت ۱۰ سال در محل تخت رستم که از نادرترین پیکره‌تراشی‌های دوران زرتشت است، زندگی می‌کرد و در ساختن معابد این منطقه هم سهم داشته است. به گفته یعقوب اف، قدمت تاریخی این اثر نیز به ۳۵۰۰ سال پیش می‌رسد.

همچنین بخوانید: سازمان صحی جهان: ۵۰ درصد مردم در افغانستان با مشکلات روانی روبه‌رو هستند

ولایت قدیمی سمنگان یکی از ۳۴ ولایت شمالی افغانستان با مرکزیت شهر ایبک می‌باشد. سمنگان در شمال کوه‌های هندوکش واقع شده است و به ۷ فرمانداری تقسیم می‌شود. این ولایت توسط ولایت سرپل از غرب، بلخ از شمال، بغلان از شرق و بامیان از جنوب احاطه شده‌است.
سمنگان افغانستان یکی از مناطق مهم در شهنامه فردوسی است که در داستان رستم به آن پرداخته شده است. در این داستان تهمینه همسر رستم و مادر سهراب و دختر شاه سمنگان است.

بر اساس روایت‌های مردمی در مورد تخت رستم گفته شده است که وقتی رستم با «تهمینه» دختر شاه سمنگان ازدواج کرد، برای هر یک از آنان تختی ساختند اما رستم شبی برای خود سنگ بزرگی را تراشید و آن را به شکل تخت درآورد. تهمینه نیز اتاق‌های سنگی برای خود تراشید و مراسم عروسی رستم و تهمینه در محلی اتفاق افتاد که تهمنیه ساخته بود.

این بنای ارزشمند تاریخی که بار هویتی بسیار ارزشمندی دارد همواره مورد بی‌مهری حاکمان افغانستان قرار گرفته است. در سال‌های اخیر، به دلیل نداشتن حصار حفاظتی و موقعیت آن در کنار جاده که محل عبور مسافران و ماشین‌های خورد و بزرگ می‌باشد، آسیب جدی‌ دیده است؛ و باوجود تلاش‌های فرهنگیان در سال‌های اخیر، این بنا تا هنوز ثبت سازمان یونسکو نگردیده است.

نوشته های مرتبط :