مثلثِ پکن-تهران-ریاض

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1401/12/21
3:58 ب.ظ
بازدید: 0

پس از تحولات جهان به ویژه جنگ اوکراین و بحران در حال گسترش شرق اروپا و خروج غیر مسؤلانه‌ی آمریکا از بخش‌های مهم خاورمیانه و افغانستان، افق‌های متحول شدن نظم جهانی و ظهور قدرت جدیدی مانند چین به چشم می‌خورد و جهان رنگ و بوی چند قطبی شدن به خود گرفته است. چنین به نظر می‌رسد که آمریکا از حضور بیست ساله نظامی و جنگ‌های عراق، افغانستان و سوریه خسته شده باشد و رویکردش را تغییر داده باشد.

خاورمیانه یکی از حیاتی‌ترین و استراتژیک ترین مناطق جهان است که مکندر ژئوپلیتیسن معروف گفتمان کلاسیک ژئوپلیتیک استعماری از آن به عنوان «هارتلند یا قلب زمین یاد می‌کند و می‌گوید هر که به این منطقه تسلط داشته باشد بر جهان حکومت می‌کند». همین گونه در تازه‌ترین دسته بندی‌های جغرافیای و مناطق مهم دنیا، جفری کمپ نظریه پرداز معروف امریکایی از خاورمیانه بزرگ به عنوان «بیضه استراتژیک انرژی دنیا یاد می‌کند”. این ویژگی‌ها حیاتی بودن این منطقه را به نمایش می‌گذارد، با این همه پس از قرن‌ها حضور استعمارگران چون: بریتانیا، فرانسه، آمریکا و روسیه تحلیل‌گران به این باور اند که چین به عنوان یک قدرت با ظرفیت‌های بالای اقتصادی و در حال ظهور به این منطقه مهم دنیا چشم دوخته است و می‌خواهد کنترول بازار های اقتصادی خاورمیانه به ویژه کالای با ارزش و بی‌بدیل نفت را در اختیار داشته باشد، امضای توافق‌نامه های همکاری‌های استراتژیک در زمینه‌های اقتصادی با دو بازی‌گر اصلی خاورمیانه یعنی سعودی و ایران عمق استراتژیک چین را پر منطقه به نمایش گذاشته است.

هم‌چنان تلاش‌های خیرخواهانه‌ی چین به عنوان یک قدرت بزرگ اقتصادی دنیا در امر به توافق رسیدن سعودی و ایران که از بازی‌گران برجسته خاورمیانه و سکان‌داران اصلی جهان اسلام شمرده می‌شود و دو روز قبل پس از هفت سال قطع روابط دیپلماتیک به توافق تازه‌ای با کمک چین رسیدند یکی از دست‌آورد های مهم چین در آغاز سال ۲۰۲۳م به شمار می‌رود و این اتفاق نشان می‌دهد که آمریکا عملا از معادلات خاورمیانه به حاشیه رانده شده است.

همچنین بخوانید: سفر ابراهیم رییسی به چین

با توجه به تحولات تازه در خاورمیانه دیده می‌شود که چین در روشنایی دکترین (ظهور مسالمت‌آمیر) یک گام به جلو برداشته است و بدون حضور و هزینه سرسام‌آوری مالی و نظامی آرام آرام به اهدافش می‌رسد. اما مهم‌تر از همه این که توافق دیروز تهران-ریاض را می‌توان در جهت آرامش و بهبود اوضاع منطقه یک دست آورد دو جانبه برای ایران و سعودی تلقی نمود و در صورتی که این توافق ادامه پیدا کند می‌توان تحلیل نمود خاورمیانه به آرامش سیاسی و امنیتی دست یابد.

البته آرامش خاورمیانه هم‌چنان بستگی به کنش‌های امریکا و اسرائیل دارد که از توافق دیروز اسرائیل سخت نگران به نظر می‌رسد. حرف آخر این که مهار چین برای آمریکا خیلی دشوار شده و اصلا می‌توان گفت چین را دیگر مهار کردن برای آمریکا ناشدنی به نظر می‌رسد. پس جهان آینده جهان چندقطبی خواهد بود نه آمریکایی.

نوشته های مرتبط :