نقش فیسبوک در تعمیق قطبیت قومی در افغانستان

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۱/۱۱/۲۴
۱:۴۷ ب٫ظ
بازدید: 3

استفاده از فیسبوک در افغانستان برای نخستین در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ عمومیت پیدا کرد. در اوایل، خوش‌بینی‌های بسیاری وجود داشت که این شبکه می‌تواند در افغانستان سطح آگاهی عمومی را افزایش بخشیده و هم‌چنان در سروسامان‌دهی جنبش‌های اصلاح‌طلبانه مُمد واقع گردد. اما چندی نگذشته بود که بسیاری‌ها متوجه شدند که این شبکه به مرکز نفرت‌پراکنی قومی و تبلیغات قوم‌گرایانه و به رسانة محبوب تندروان و افراطیون قومی در افغانستان مبدل گردیده است و آن‌ها از این پلتفرم برای زهرپاشی و مسموم‌سازی گستره روابط اقوام نهایتِ استفاده را می‌کنند.

چرا فیسبوک به رسانه‌ی محبوب قوم‌گرایان در افغانستان تبدیل شد؟

به باور من چند چیزی که باعث می‌شود این شبکه به رسانه‌ی محبوب قوم‌گرایان تبدیل شده و نقش بسیار خطرناکی در تعمیق قطبیت یا بی‌اعتمادی قومی ایجاد کند، عبارتند از:

عدم کنترول توسط یک هیئت تحریریه: شما نمی‌توانید مطالب دروغ، توهین‌آمیز و آلوده به تهمت و افترا را در یک روزنامه نشر کنید. چون در هر روزنامه‌ای، یک سری سلسله‌مراتب و هیئت تحریریه‌ای وجود دارد که پیش از نشر حتما آن را مرور می‌کند. اما فیسبوک جایی است که هر چه را دل تنگ تان بخواهد می‌توانید بدون کدام ممانعت و مزاحمت در آن اشتراک‌گذاری کنید.
فیسبوک دسترسی تان به «اطلاعات تاق‌چه‌ای» را فراهم می‌سازد. بدین طریق که شما برای خود محافل پژواکی درست می‌کنید و در این محافل با کسانی که دیدگاه‌های مشترک دارید و عضو هویت تان است صحبت می‌کنید و مجبور نیستید دیدگاه‌های آن‌هایی را که مخالف تان است بشنوید.

این در حالی است که در گذشته چنین نبود، بلکه چند رسانه و روزنامة محدود بود و همه جوانان – فارغ از ملاحظه قومیت و جنسیت شان – اطلاعات خود را در مورد رویدادهای روزمره از آن دریافت می‌کردند و مقالاتی از نویسندگان مختلف را در یک روزنامه می‌خواندند. اما حالا هر گروه در فیسبوک فقط دوستانی را دنبال می‌کند که هم‌فکر شان باشد. بدین طریق در جامعه یک قطب‌بندی اطلاعاتی به وجود می‌آید و حس جدایی آن‌ها از دیگران را تقویت می‌کند.

کاهش اعتماد وسرمایه اجتماعی: رابرت پوتنام در کتاب «بولینگ‌بازی به تنهایی» از افول یا کاهش سرمایه اجتماعی در آمریکا صحبت می‌کند. سرمایه اجتماعی، یعنی داشتن روحیه تعاون، همکاری، مشارکت و اعتمادکردن به همدیگر.

همچنین بخوانید: افغانستان؛ برده‌گی و نظام برده‌داری

او دلیل کاهش این روحیه را افزایش ارتباطات دیجیتال و افول دیدارهای چهره به چهره می‌داند. هر شهروند ایالات متحده آمریکا به گوشی‌های هوشمند و آیپد‌های دسترسی دارند که همیشه به دنیای دیجیتال متصل‌اند. آن‌ها از طریق گوشی شان آنلاین بازی می‌کنند، آنلاین تلویزیون می‌بینند و آنلاین با دیگران پیام تبادله می‌نمایند. گفته می‌شود هر چهار دقیقه یک‌بار به گوشی‌های هوش‌مند خود سر می‌زنند

ترویج فحاشی و نفرت‌پراکنی: شما حتماَ متوجه شده‌اید که آدم‌های بسیار معمولی در شبکه‌های اجتماعی شخصیت‌های بزرگی را دشنام می‌دهند و فحش و ناسزا می‌گویند. در گذشته چنین نبود و یک‌سری نام‌ها حرمت داشت و مردم قدر دانش‌مندان و صاحبان تخصص را می‌دانستند. اما اکنون چرا فحاشی ترویج یافته است؟ چون شما در تماس‌های آنلاین با انسان‌ها نه به عنوان موجودات زنده، بلکه در قالب یک متن دیجیتالی روی یک صفحة دیجیتالی مواجهید. در حالی که اگر با کسی چهره به چهره دیدار داشته باشید، نزاکت را رعایت کرده و از فحش‌دادن او می‌پرهیزید. اما فحش دادن یک متن دیجیتالی روی صفحه دیجیتالی که آسان است. وقتی شما به فحش‌دادن در دنیای مجازی عادت کردید، در عالم واقعی نیز در مواجهه با دیگری دشنام می‌دهید و نفرت‌پراکنی می‌کنید.

نوشته های مرتبط :