نقدی بر تحلیل شریل بنارد: واقعیات تلخ افغانستان در سایه ایدئولوژی غربی

دسته: تحلیل
نویسنده: محمد خالد صدیقی
1404/02/31
2:58 ب.ظ
بازدید: 17

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در مقاله‌ای تحت عنوان «پناهندگان افغانستانی نباید از بازگشت به وطن بترسند» که به تاریخ ۲۰ می ۲۰۲۵ در نشریه‌ی The National Interest منتشر شد، شریل بنارد ـ پژوهشگر غربی و همسر زلمی خلیلزاد، دیپلمات پیشین آمریکایی ـ کوشیده است تصویر متفاوتی از افغانستانِ تحت سلطه‌ی طالبان ارائه دهد. او ادعا می‌کند که بسیاری از افغانستانی ها بدون اینکه واقعاً در خطر باشند، کشورهای غربی را با ادعای نادرست پناهندگی فریب می‌دهند. اما این مقاله، بیش از آن‌که یک تحلیل واقع‌بینانه باشد، نمایانگر فاصله‌ی نویسنده با واقعیت‌های امروز افغانستان و نشانه‌ای از تلاشی سیستماتیک برای تطهیر چهره‌ی طالبان است. در این نوشتار، ادعاهای محوری بنارد را نقد و پاسخ مستند به آن‌ها ارائه می‌کنیم.

در مقاله‌ای تحت عنوان «پناهندگان افغانستانی نباید از بازگشت به وطن بترسند» که به تاریخ ۲۰ می ۲۰۲۵ در نشریه‌ی The National Interest منتشر شد، شریل بنارد ـ پژوهشگر غربی و همسر زلمی خلیلزاد، دیپلمات پیشین آمریکایی ـ کوشیده است تصویر متفاوتی از افغانستانِ تحت سلطه‌ی طالبان ارائه دهد. او ادعا می‌کند که بسیاری از افغانستانی ها بدون اینکه واقعاً در خطر باشند، کشورهای غربی را با ادعای نادرست پناهندگی فریب می‌دهند.
اما این مقاله، بیش از آن‌که یک تحلیل واقع‌بینانه باشد، نمایانگر فاصله‌ی نویسنده با واقعیت‌های امروز افغانستان و نشانه‌ای از تلاشی سیستماتیک برای تطهیر چهره‌ی طالبان است. در این نوشتار، ادعاهای محوری بنارد را نقد و پاسخ مستند به آن‌ها ارائه می‌کنیم.

۱. وارونه‌نمایی حقیقت امنیت در افغانستان

بنارد بازگشت مهاجرین افغانستانی را «امکان‌پذیر و بی‌خطر» توصیف می‌کند و ادعا دارد که بسیاری از پناهجویان برای گرفتن اقامت، خطرات را اغراق می‌کنند. اما آیا بازداشت‌های گسترده، اعدام‌های فراقضایی، ممنوعیت فعالیت‌های مدنی، سرکوب آزادی بیان و فضای عمومی، شکنجه و تهدید فعالان سابق دولتی، خبرنگاران، و اعضای اقلیت‌ها، نشانه‌ای از «امنیت» است؟ گزارش‌های سازمان ملل، دیده‌بان حقوق بشر، و منابع بی‌طرف بین‌المللی کاملاً خلاف آن را نشان می‌دهد.

۲. تحریف وضعیت زنان در افغانستان

یکی از جنجالی‌ترین ادعاهای بنارد، مقایسه وضعیت زنان افغان‌ستانی با زنان کشورهای دیگر مانند هند است. او می‌پرسد چرا باید تمرکز ویژه‌ای روی زنان افغان باشد در حالی‌که زنان در دیگر کشورها نیز مشکلات دارند؟
این قیاس، نه‌تنها مغالطه‌آمیز بلکه توجیه‌گر وضعیت ظالمانه‌ای است که امروز در افغانستان حاکم است. در کدام کشور، زنان به‌صورت رسمی و سراسری از حق تحصیل، کار، سفر، انتخاب لباس و حضور در اجتماع محروم شده‌اند؟ فقط در افغانستان امروز، که تحت سلطه‌ی طالبان قرار دارد.
در هند، با وجود مشکلات اجتماعی، دختران تا عالی‌ترین سطوح تحصیلی، مشارکت سیاسی و اقتصادی دارند. اما در افغانستان، بر اساس فرمان رسمی طالبان، دختران بالاتر از کلاس ششم حق رفتن به مکتب را ندارند. دانشگاه‌ها برای زنان بسته‌اند. در حالی‌که بنارد توصیه می‌کند دختران به مکاتب خصوصی بروند، از این واقعیت آگاه نیست که اکثر مکاتب خصوصی دخترانه نیز بسته شده‌اند، و معدود مراکز فعال هم با تهدید و فشار طالبان مواجه‌اند.

۳. ادعای آزادی شغلی زنان؛ یک فریب رسانه‌ای

بنارد در مقاله‌اش می‌نویسد که «زنان در افغانستان مشغول کارند؛ فروشگاه دارند، دست‌فروشی می‌کنند، در بازارها فعال‌اند» و از این طریق نشان می‌دهد که گویا زنان در عرصه اقتصادی حضور دارند.
اما این تصویر ناقص و گمراه‌کننده است. بله، شماری از زنان به‌صورت غیررسمی یا به‌ناچار مشغول فروش مواد غذایی یا صنایع دستی‌اند، اما اولاً این فعالیت‌ها تحت فشار و تهدید دائمی طالبان است، ثانیاً به‌هیچ‌وجه جایگزین اشتغال رسمی و عادلانه نیست. تمامی نهادهای دولتی و اکثریت شرکت‌های خصوصی، زنان را اخراج کرده‌اند. کار زنان در عرصه‌های بهداشتی، حقوقی، آموزشی، مدنی، رسانه‌ای و خدمات اجتماعی ممنوع شده است.

۴. تردد بدون محرم؛ واقعیت یا استثنا؟

نویسنده در دفاع از «آزادی نسبی زنان» مدعی می‌شود که بسیاری از زنان بدون محرم شرعی در شهرها رفت‌وآمد می‌کنند. این ادعا نیز یا بر پایه اطلاعات نادرست است یا تعمداً برای گمراه‌کردن مخاطب مطرح شده است.
فرمان‌های رسمی طالبان در سراسر کشور الزامی‌بودن همراهی محرم شرعی برای سفر زنان بالای ۱۲ سال را تایید می‌کنند. زنان زیادی تنها به‌دلیل رانندگی، سفر بدون محرم یا حضور در مکان‌های عمومی با مجازات، تحقیر یا بازداشت مواجه شده‌اند. برخی گزارش‌ها حتی از شلاق زدن زنان در ملاعام خبر می‌دهند. آیا این، امنیت و آزادی است؟

۵. تحریف بحث حجاب و پوشش زنان

یکی دیگر از محورهای مقاله بنارد، تحقیر مبارزات زنان افغانستان در زمینه حق پوشش است. او می‌نویسد که «آیا واقعاً ارزش دارد برای اینکه روسری‌تان شفاف است و نه ضخیم، کشور را ترک کنید؟»
این لحن، نه‌تنها زننده و توهین‌آمیز است، بلکه مبارزات زنان برای کرامت، حق انتخاب و آزادی را به سخره می‌گیرد. بحث تنها بر سر ضخامت حجاب نیست؛ مسئله، تحمیل اجباری پوشش خاص، حذف فیزیکی زنان از جامعه و برخورد خشن با کوچک‌ترین نشانه‌ی استقلال فردی است. طالبان زنان را مجبور به پوشیدن برقع یا چادری می‌کنند، و در صورت «عدول از معیارها» با برخوردهای توهین‌آمیز، بازداشت و خشونت مواجه‌اند.

۶. سکوت درباره مسئولیت آمریکا و نقش زلمی خلیلزاد

همسر شریل بنارد، زلمی خلیلزاد، یکی از چهره‌های کلیدی توافق دوحه و زمینه‌ساز بازگشت طالبان به قدرت است.
اما در مقاله‌ی بنارد هیچ اشاره‌ای به مسئولیت دولت آمریکا یا شخص خلیلزاد در خلق فاجعه کنونی نمی‌شود. در عوض، قربانیان متهم می‌شوند به اینکه خطر را اغراق می‌کنند.
این یک جابجایی آشکار در منطق است: کسانی که قربانی‌اند، مقصر قلمداد می‌شوند و کسانی که زمینه‌ساز سقوط بودند، از پاسخ‌گویی معاف.

سخن پایانی: روایت حقیقت در برابر جعل تصویر

تحلیل شریل بنارد، نه یک متن تحلیلی بی‌طرف، بلکه تلاشی است برای بازنویسی تاریخ به سود طالبان و سفیدشویی نظامی که به شکل سیستماتیک حقوق اساسی انسان‌ها را سلب کرده است. چنین متونی اگر بی‌پاسخ بمانند، به ابزار توجیه اخراج پناهجویان و خاموش‌سازی صدای قربانیان بدل خواهند شد.
افغانستان امروز، برای بسیاری از شهروندانش ـ به‌ویژه زنان، خبرنگاران، فعالان مدنی و اقلیت‌های قومی ـ جایی امن نیست. جای شگفتی نیست که آنان برای نجات جان و کرامت‌شان از کشور گریخته‌اند. شگفت‌آور اما آن است که در گوشه‌ای از غرب، کسانی نشسته‌اند که این واقعیت را وارونه جلوه می‌دهند و از پشت میزهای گرم و امن، نسخه‌ی «بازگشت» می‌پیچند.

نوشته های مرتبط :