کشمیر در آستانه جنگ؛ آیا جهان شاهد رویارویی هسته‌ای هند و پاکستان خواهد بود؟

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1404/02/05
2:49 ب.ظ
بازدید: 17

پایگاه خبری تحلیلی روایت : حمله خونین به گردشگران در منطقه پهلگام کشمیر بار دیگر تنش‌های دیرینه میان هند و پاکستان را به نقطه جوش رساند. این حادثه نه‌تنها یک تراژدی انسانی بود، بلکه می‌تواند به جرقه‌ای برای تشدید درگیری‌های نظامی بین دو قدرت هسته‌ای جنوب آسیا تبدیل شود. روابط این دو کشور همواره شکننده بوده و هر حادثه‌ای در کشمیر می‌تواند به سرعت به بحرانی تمام‌عیار تبدیل شود. با توجه به تاریخچه جنگ‌های متعدد و اختلافات عمیق مرزی و ایدئولوژیک، این سوال مطرح است: آیا جهان بار دیگر شاهد جنگی خونین بین هند و پاکستان خواهد بود؟

حمله خونین به گردشگران در منطقه پهلگام کشمیر بار دیگر تنش‌های دیرینه میان هند و پاکستان را به نقطه جوش رساند. این حادثه نه‌تنها یک تراژدی انسانی بود، بلکه می‌تواند به جرقه‌ای برای تشدید درگیری‌های نظامی بین دو قدرت هسته‌ای جنوب آسیا تبدیل شود. روابط این دو کشور همواره شکننده بوده و هر حادثه‌ای در کشمیر می‌تواند به سرعت به بحرانی تمام‌عیار تبدیل شود. با توجه به تاریخچه جنگ‌های متعدد و اختلافات عمیق مرزی و ایدئولوژیک، این سوال مطرح است: آیا جهان بار دیگر شاهد جنگی خونین بین هند و پاکستان خواهد بود؟

ریشه‌های تاریخی تنش؛ از استقلال تا امروز

تنش بین هند و پاکستان به سال ۱۹۴۷ و تقسیم شبه‌قاره هند بازمی‌گردد. کشمیر، به‌عنوان منطقه‌ای با اکثریت مسلمان اما تحت حاکمیت حکومتی هندو، به کانون اختلاف تبدیل شد. از آن زمان، دو کشور سه جنگ تمام‌عیار (۱۹۴۷، ۱۹۶۵، ۱۹۷۱) و دو درگیری محدود در سال های (۱۹۹۹ در کارگیل و سال ۲۰۲۱) را تجربه کرده‌اند. علاوه بر این، شورش‌های داخلی در کشمیر هند و اتهامات دو کشور درباره حمایت از گروه‌های جدایی‌طلب، روابط را پیوسته متشنج نگه داشته است.
هند پاکستان را متهم می‌کند که از گروه‌های مسلح شبه‌نظامی مانند لشکر طیبه و جیش‌محمد در کشمیر استفاده می‌کند. در مقابل، پاکستان هند را به حمایت از جنبش‌های جدایی‌طلب بلوچستان و خرابکاری در خاک خود متهم می‌کند. این دور باطل مداخلات متقابل، هرگونه گفت‌وگوی صلح‌آمیز را با مشکل مواجه کرده است.

آتش زیر خاکستر؛ بحران اخیر کشمیر و تشدید تنش‌ها

حادثه حمله به گردشگران در پهلگام تنها آخرین حلقه از زنجیره خشونت‌هایی است که کشمیر را به یک پودرکش جنگی تبدیل کرده است. هند بلافاصله پاکستان را مقصر دانست و تهدید به پاسخ نظامی کرد. در سوی دیگر، اسلام‌آباد با رد اتهامات، هشدار داد که هرگونه اقدام هند با واکنش سخت روبرو خواهد شد.
نکته نگران‌کننده، تعلیق احتمالی پاکستان از توافق‌های شیملا و تاشکند است. این توافق‌ها سال‌هاست به‌عنوان تنظیم‌کننده روابط دو کشور عمل کرده‌اند. اگر پاکستان به‌طور یکجانبه این معاهدات را کنار بگذارد، خط کنترل در کشمیر دیگر رسمیت نخواهد داشت و این می‌تواند به درگیری مستقیم نظامی منجر شود.

توان نظامی دو کشور؛ تهدید جنگ هسته‌ای

هند و پاکستان نه‌تنها از قدرت‌های نظامی بزرگ منطقه هستند، بلکه هر دو سلاح هسته‌ای دارند. بر اساس گزارش‌ها:
هند دارای ۱۵۰ تا ۱۶۰ کلاهک هسته‌ای و موشک‌هایی با برد ۵۵۰۰ کیلومتر (مانند آگنی‌۵) است.
پاکستان حدود ۱۶۰ تا ۱۷۰ کلاهک هسته‌ای دارد و موشک‌هایش (مانند غوری‌۳) می‌توانند تا ۲۵۰۰ کیلومتر را هدف قرار دهند.

در صورت جنگ، حتی یک اشتباه محاسباتی کوچک (مثل شلیک تصادفی یک مرزبان) می‌تواند به تبادل هسته‌ای منجر شود. کارشناسان هشدار می‌دهند که جنگ اتمی در جنوب آسیا نه‌تنها میلیون‌ها نفر را خواهد کشت، بلکه آبوهوای جهانی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

تأثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی؛ موج بی‌ثباتی در جنوب آسیا

تنش بین هند و پاکستان تنها محدود به مرزهای این دو کشور نخواهد ماند. کشورهای همسایه دو کشور و منطقه و جهان تحت تاثیر این جنگ واقع می شود اما بیشترین تاثیر را روی کشورهای ذیل خواهد گذاشت:

۱. افغانستان؛ که روابط طالبان با پاکستان در ماه های اخیر متشنج شده است و اگر درگیری رخ دهد و مسئله تشدید حملات تی تی پی مطرح شود، می تواند پای طالبان نیز به این مسئله کشیده شود.
۲. بنگلادش؛ که تاریخچه خونینی با پاکستان دارد و اخیرا هم البته پس از فرار شیخ حسینه روابط آن با هند نیز متعادل نبوده است.
۳. نپال و سری‌لانکا؛ که تحت نفوذ اقتصادی هند هستند و بیشترین تاثیر را متحمل خواهند شد.
با این حال همه کشورهای منطقه تحت تأثیر این بحران قرار خواهند گرفت. علاوه بر این، چین به‌عنوان متحد پاکستان و آمریکا و روسیه به‌عنوان شریک استراتژیک هند، ممکن است درگیر این مناقشه شوند که می‌تواند به بحرانی جهانی دامن بزند.

آیا جنگ قطعی است؟

در حالی که دیپلماسی بین‌المللی هنوز می‌تواند مانع از جنگ شود، سکوت جامعه جهانی نگران‌کننده است. سازمان‌هایی مانند سازمان ملل و کشورهای تأثیرگذار مانند آمریکا، چین و روسیه باید برای کاهش تنش‌ها وارد عمل شوند.
آینده کشمیر و صلح در جنوب آسیا به تصمیمات رهبران هند و پاکستان بستگی دارد. اگر خشونت‌ها ادامه یابد، جهان ممکن است شاهد یکی از مخرب‌ترین جنگ‌های تاریخ باشد. تنها راه جلوگیری از فاجعه، بازگشت به مذاکره و پرهیز از اقدامات تحریک‌آمیز است. در غیر این صورت، کشمیر نه‌تنها خط آتش، بلکه خط مقدم یک فاجعه جهانی خواهد بود.

نوشته های مرتبط :