حیات سازمان در دستان تعهد: استراتژی‌های عملی برای تقویت وفاداری اعضا

دسته: تحلیل
نویسنده: شفیع احمد کوهستانی
1403/11/27
9:13 ق.ظ
بازدید: 31

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در دنیای امروز، تعهد به عنوان یکی از ارکان اساسی موفقیت و پایداری هر جریان سیاسی و اجتماعی به شمار می‌آید. به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند افغانستان، که با چالش‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دست و پنجه نرم می‌کنند، وجود یک بنیاد قوی از تعهد در میان جوانان و اعضای این جریان‌ها ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. تعهد نه تنها به عنوان عاملی برای حفظ اتحاد و همبستگی در درون سازمان‌ها عمل می‌کند، بلکه به عنوان یک منبع انگیزشی برای تحقق اهداف مشترک نیز می‌باشد. تعهد عمیق اعضا نسبت به اهداف سازمانی و اجتماعی می‌تواند به زنده نگه‌داشتن جریان‌های سیاسی و اجتماعی کمک کند.

مقدمه
در دنیای امروز، تعهد به عنوان یکی از ارکان اساسی موفقیت و پایداری هر جریان سیاسی و اجتماعی به شمار می‌آید. به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند افغانستان، که با چالش‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دست و پنجه نرم می‌کنند، وجود یک بنیاد قوی از تعهد در میان جوانان و اعضای این جریان‌ها ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. تعهد نه تنها به عنوان عاملی برای حفظ اتحاد و همبستگی در درون سازمان‌ها عمل می‌کند، بلکه به عنوان یک منبع انگیزشی برای تحقق اهداف مشترک نیز می‌باشد. تعهد عمیق اعضا نسبت به اهداف سازمانی و اجتماعی می‌تواند به زنده نگه‌داشتن جریان‌های سیاسی و اجتماعی کمک کند. هنگامی که اعضای یک سازمان احساس می‌کنند که به یکدیگر و به اهدافشان متعهد هستند، همه‌چیز به سمت پیشرفت و توسعه حرکت می‌کند. این تعهد موجب می‌شود تا افراد در برابر چالش‌ها و موانع ایستادگی کنند و در پی تحقق اهداف، همکاری و هم‌فکری بیشتری داشته باشند. در واقع، تعهد به اقدام جمعی و افزایش کارآیی به عنوان نیروی محرکه‌ای عمل می‌کند که می‌تواند کارآمدی سازمان را در رسیدن به اهدافش تضمین کند. عدم وجود تعهد می‌تواند به ایجاد بحران و بی‌ثباتی در جریان‌های سیاسی و اجتماعی منجر شود. زمانی که اعضا نسبت به اهداف مشترک بی‌توجه می‌شوند، این بی‌تعهدی نه تنها روحیه کار گروهی را تضعیف می‌کند بلکه می‌تواند منجر به فرسایش اعتماد و انسجام درون سازمان شود. در نتیجه، برای موفقیت و دست‌یابی به نتایج ملموس در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، ایجاد و تقویت تعهد در میان اعضا به عنوان یک اولویت اساسی شناخته می‌شود. بنا در این نوشته به مفهوم تعهد و اصول و راهکار های شکل دهی و تقویت آن در سازمان های می پردازیم. تا باشد با به کار گیری آنها بتوانیم تعهد لازم را در اعضا ایجاد و تقویت کنیم.
تعریف و مفهوم تعهد
تعهد یک مفهوم چندبعدی است که در حوزه‌های مدیریت، روان‌شناسی سازمانی و علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نظریه‌های معتبر جهانی، تعهد را می‌توان وابستگی عاطفی، شناختی و رفتاری فرد نسبت به یک سازمان، گروه یا ارزش‌های اجتماعی تعریف کرد. این وابستگی باعث می‌شود فرد در شرایط مختلف، حتی هنگام مواجهه با چالش‌ها، به حمایت و پیشبرد اهداف مشترک پایبند بماند.
از منظر علمی، تعهد دارای سه بعد اصلی است:
1. تعهد عاطفی: وابستگی احساسی و تعلق خاطر به سازمان یا جامعه که منجر به تلاش داوطلبانه برای پیشبرد اهداف آن می‌شود.
2. تعهد مستمر: تعهدی که بر اساس محاسبه هزینه‌ها و مزایای ترک سازمان یا جامعه شکل می‌گیرد.
3. تعهد هنجاری: احساسی از وظیفه و مسئولیت اخلاقی که فرد را به پایبندی به گروه یا سازمان متعهد می‌سازد.
دوگانگی تعهد: واقعی و ظاهری
تعهد را می‌توان به دو نوع کلی تقسیم کرد:
• تعهد واقعی: این نوع تعهد ریشه در باورهای درونی فرد دارد و پایدارترین شکل تعهد محسوب می‌شود. افراد با تعهد واقعی، حتی در شرایط بحرانی، به حمایت از سازمان یا جامعه خود ادامه می‌دهند و انگیزه‌های آن‌ها بر پایه ارزش‌های مشترک و هدفمندی شکل گرفته است. این افراد نه‌تنها در برابر چالش‌ها عقب‌نشینی نمی‌کنند، بلکه در جهت حل مشکلات نیز نقش فعال ایفا می‌کنند.
• تعهد ظاهری: برخلاف تعهد واقعی، این نوع تعهد ناشی از فشارهای بیرونی مانند الزامات اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی است. افرادی که تعهد ظاهری دارند، اغلب در مواجهه با مشکلات، تعهد خود را کنار می‌گذارند و به‌سرعت مسیر خود را تغییر می‌دهند. این نوع تعهد معمولاً ناپایدار و وابسته به شرایط محیطی است.
پیوند تعهد و اعتماد
تعهد و اعتماد رابطه‌ای دوسویه و عمیق دارند. اعتماد، زیربنای اصلی ایجاد و تقویت تعهد است و بدون آن، هرگونه تعهدی موقتی و شکننده خواهد بود. زمانی که افراد در یک سازمان یا جامعه احساس کنند که اعتماد متقابل وجود دارد و ارزش‌های مشترک رعایت می‌شوند، میزان تعهد آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. تحقیقات جهانی نشان داده‌اند که جوامعی با سطح بالاتر اعتماد اجتماعی، شهروندانی با تعهد قوی‌تر نسبت به سازمان‌ها و ارزش‌های ملی خود پرورش می‌دهند. بنابراین، ایجاد بسترهایی که اعتماد و شفافیت را تقویت کنند، نه‌تنها موجب افزایش تعهد اعضا به سازمان‌های سیاسی و اجتماعی می‌شود، بلکه پایداری و انسجام اجتماعی را نیز تضمین می‌کند.

همچنین بخوانید: طالبان در دشت‌برچی خانه‌های مردم را بازرسی کردند

راهکارهای ایجاد و تقویت تعهد
با توجه به مفهوم و اهمیت خورشید گونه تعهد در موفقیت های فردی و سازمانی، راهکارهای را از جنس پیشنهاد برای سازمان ها، تشکل های سیاسی و اجتماعی فعال در عرصه ایجاد تغییر وضعیت موجود کشور و مهاجرین بیرون از کشور، مطرح می نماییم. تا باشد با بکار گیری آنها تعهد لازم را در میان اعضا و پیروان برای تحقق اهداف مشروع تدوین شده ایجاد و تقویت شود.
راهکار ها پیشنهادی قرار ذیل است:
 تعریف سازمان، ارزش‌ها و اهداف: برای تقویت تعهد افراد، ابتدا باید تعریف واضح و روشنی از سازمان، ارزش‌ها و اهداف آن ارائه کرد. هنگامی که اعضا درک دقیقی از مأموریت سازمان و ارزش‌هایی که آن را هدایت می‌کند، داشته باشند، احساس تعلق بیشتری نسبت به آن پیدا می‌کنند. این تعریف باید شامل مشروحی از اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت باشد و به طور واضح نشان دهد که چگونه تلاش‌های فردی با این اهداف همسو است. ایجاد یک بیانیه مأموریت قوی که به سهولت قابل فهم باشد، می‌تواند به عنوان راهنما نسبت به نحوه حرکت هر فرد به سمت تحقق اهداف کلان سازمان عمل کند.
 الگوسازی رفتاری توسط رهبران و مدیران: رهبران و مدیران نقش کلیدی در شکل‌دهی فرهنگ سازمانی و تقویت تعهد دارند. زمانی که رهبران به‌طور عملی تعهد خود را به سازمان و اهداف آن نشان می‌دهند، این رفتار به‌عنوان الگویی برای اعضا و پیروان عمل می‌کند. رهبران متعهد می‌توانند با رفتارهای خود، مانند پایبندی به ارزش‌ها، شفافیت در اقدامات، و مسئولیت‌پذیری، اعتماد و تعهد دیگران را جلب کنند

 تقویت تعهد از طریق هویت‌سازی: یکی از راهکارهای مؤثر برای ایجاد و تقویت تعهد در سازمان‌ها، تعریف تعهد به عنوان هویت فردی اعضای سازمان است. در این رویکرد، سازمان‌ها می‌توانند با ایجاد فضایی حمایت‌کننده و مثبت، به کارکنان کمک کنند تا خود را به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت سازمانی ببینند. این کار با استفاده از برنامه‌های آموزشی، ایجاد فرهنگ سازمانی مثبت و فراهم‌سازی فرصت‌های همکاری قابل انجام است. وقتی کارکنان احساس کنند که هویت آن‌ها با مأموریت و ارزش‌های سازمان پیوند خورده است، تعهد عاطفی و روانی آن‌ها افزایش می‌یابد و در نتیجه، رضایت شغلی، بهره‌وری و وفاداری نسبت به سازمان به‌طور قابل‌توجهی تقویت می‌شود. این رویکرد نه‌تنها به سود کارکنان است، بلکه به رشد و موفقیت پایدار سازمان نیز کمک شایانی می‌کند.
 تقویت اعتماد به سازمان:اعتماد به سازمان یکی از ارکان حیاتی در ایجاد و تقویت تعهد است. سازمان‌ها باید به‌طور فعال فضایی ایجاد کنند که در آن اعضا احساس امنیت و پشتیبانی کنند. این امر شامل ارائه اطلاعات به‌موقع، پاسخگویی به نگرانی‌ها و مسائل افراد و همچنین شفاف‌سازی در تصمیم‌گیری‌ها می‌شود. زمانی که اعضا اعتماد کنند که سازمان به وعده‌هایش عمل می‌کند و به نیازهای آن‌ها توجه می‌کند، تمایل بیشتری دارند تا در قبال اهداف و مأموریت‌های سازمان متعهد باشند. به‌علاوه، این اعتماد می‌تواند به ایجاد یک فرهنگ مثبت سازمانی منجر شود که در آن افراد با انگیزه بیشتری برای همکاری و مشارکت در فعالیت‌ها پیش قدم می‌شوند.
 برقراری ارتباطات مؤثر و مستمر: ارتباطات شفاف و مستمر بین رهبران و اعضا، به تقویت تعهد کمک می‌کند. برگزاری جلسات منظم، ارائه بازخوردهای سازنده، و گوش‌دادن به نظرات و پیشنهادات اعضا، احساس ارزشمندی و تعلق خاطر آن‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین، اطلاع‌رسانی به‌موقع درباره تغییرات و تصمیمات سازمانی، از ایجاد سوءتفاهم و کاهش تعهد جلوگیری می‌کند

همچنین بخوانید: سازمان ملل: افغانستان با مشکل جدی مواد مخدر و استعمال آن مواجه است

 ایجاد فرهنگ سازمانی مبتنی بر شفافیت و اعتماد: شفافیت و صداقت در ارتباطات بین اعضای یک سازمان، پایه‌ای برای اعتماد و تعهد پایدار ایجاد می‌کند. وقتی که افراد می‌دانند اطلاعات به‌طور صادقانه و به‌موقع به آن‌ها منتقل می‌شود، احساس تعلق و اطمینان بیشتری نسبت به سازمان پیدا می‌کنند. این اعتماد متقابل نه تنها موجب افزایش تعهد فردی می‌شود بلکه روابط مثبت و همکاری‌های مؤثری را بین اعضا تقویت می‌کند.
 تشویق به کار تیمی و همکاری: کار تیمی و همکاری میان اعضا، نه‌تنها به افزایش کارایی سازمان کمک می‌کند، بلکه تعهد افراد را نیز تقویت می‌نماید. ایجاد فضایی که در آن اعضا بتوانند با یکدیگر تعامل داشته باشند، ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند، و به‌صورت جمعی به حل مشکلات بپردازند، حس همبستگی و تعهد را افزایش می‌دهد. فعالیت‌های تیمی مانند کارگاه‌ها، پروژه‌های گروهی، و برنامه‌های تفریحی مشترک می‌توانند در این راستا مؤثر باشند.
 ایجاد فرصت‌های واقعی برای مشارکت و تصمیم‌گیری: هنگامی که اعضا احساس می‌کنند در فرآیندهای تصمیم‌گیری کلیدی نقش دارند، به‌طور طبیعی تعهد بیشتری نسبت به سازمان و اهداف آن پیدا می‌کنند. مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها به افراد این احساس را می‌دهد که صدایشان شنیده می‌شود و این امر موجب تقویت حس مسئولیت‌پذیری و انگیزه برای پیگیری اهداف شده و احساس مالکیت نسبت به تصمیمات را افزایش می‌دهد.
 ارزیابی و بهبود مستمر فرآیندها:سازمان‌ها باید به‌طور مستمر فرآیندهای داخلی خود را ارزیابی کنند و بهبود بخشند تا تعهد اعضا حفظ شود. این ارزیابی‌ها می‌توانند شامل نظرسنجی‌های دوره‌ای از اعضا، تحلیل عملکرد سازمان، و شناسایی نقاط ضعف و قوت باشد. با بهبود مستمر فرآیندها، سازمان‌ها می‌توانند محیطی ایجاد کنند که در آن اعضا احساس کنند سازمان به پیشرفت و رشد آن‌ها اهمیت می‌دهد.
 توسعه سیستم‌های پاداش‌دهی عادلانه: ایجاد سیستم‌های پاداش‌دهی بر پایه شایستگی و عملکرد، می‌تواند به‌طور قابل توجهی انگیزه و تعهد افراد را تقویت کند. زمانی که افراد بدانند که عملکـرد آنها به‌طور عادلانه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و مطابق با آن پاداش می‌گیرند، انگیزه بیشتری برای دستیابی به اهداف و مشارکت فعال در فعالیت‌های سازمانی پیدا می‌کنند.
 سرمایه‌گذاری بر آموزش و توسعه فردی: برنامه‌های آموزشی و توسعه فردی که به نیازها و اهداف شخصی افراد توجه دارند، می‌توانند حس ارزشمندی را در آنان تقویت کنند. آموزش نه‌تنها به افزایش مهارت‌های فردی کمک می‌کند، بلکه این احساس را ایجاد می‌کند که سازمان به رشد و موفقیت فرد اهمیتی می‌دهد؛ که در نتیجه، این امر به تقویت تعهد کارکنان و اعضا کمک می‌کند.
 تقویت ارزش‌های مشترک و هویت سازمانی: ایجاد محیطی که افراد احساس تعلق به یک هدف بزرگ‌تر داشته باشند، می‌تواند میزان تعهد را افزایش دهد. زمانی که اعضا با ارزش‌های بنیادین و مأموریت سازمان هم‌راستا باشند، تمایل بیشتری دارند که در رسیدن به اهداف مشترک مشارکت کنند. هویت سازمانی قوی و ارزش‌های مشترک به‌عنوان چسبی عمل می‌کند که افراد را به هم متصل می‌سازد و تعهد آن‌ها را در قبال سازمان تقویت می‌کند.
 مدیریت عادلانه و حمایت از حقوق اعضا: رفتارهای منصفانه و حمایتی از حقوق اعضا نه‌تنها به ایجاد فضایی مثبت منجر می‌شود بلکه احساس تعهد و وفاداری را در میان اعضا تقویت می‌کند. وقتی اعضا احساس کنند که در سازمان به‌صورت عادلانه رفتار می‌شود و حقوق آن‌ها محترم شمرده می‌شود، نسبت به سازمان و مأموریت‌های آن متعهدتر خواهند بود و این امر می‌تواند در درازمدت به ایجاد روابط مستحکم و مثبت بین اعضا و مدیریت منجر شود.
نتیجه گیری
تعهد به‌عنوان یکی از ارکان اساسی موفقیت و پایداری جریان‌های سیاسی و اجتماعی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند افغانستان، نقش حیاتی ایفا می‌کند. این مفهوم چندبعدی، شامل ابعاد عاطفی، مستمر و هنجاری است که هر یک به ایجاد وابستگی فرد به سازمان یا جامعه کمک می‌کنند. تعهد واقعی، که ریشه در باورهای درونی افراد دارد، پایدارتر و مؤثرتر از تعهد ظاهری است که ناشی از فشارهای بیرونی است. تقویت تعهد واقعی در میان اعضای سازمان‌ها و جوامع، نه‌تنها به حفظ اتحاد و همبستگی کمک می‌کند، بلکه به عنوان نیروی محرکه‌ای برای تحقق اهداف مشترک عمل می‌نماید. برای تقویت تعهد، راهکارهایی مانند تعریف واضح اهداف و ارزش‌ها، ایجاد فرهنگ سازمانی مبتنی بر شفافیت و اعتماد، مشارکت اعضا در تصمیم‌گیری‌ها، توسعه سیستم‌های پاداش عادلانه، و سرمایه‌گذاری بر آموزش و توسعه فردی و سایر موارد مطرحه پیشنهاد شده‌اند. این اقدامات نه‌تنها تعهد افراد را افزایش می‌دهند، بلکه به ایجاد انسجام و پایداری در سازمان‌ها و جوامع کمک می‌کنند. در شرایط چالش‌برانگیز کشورهایی مانند افغانستان، تقویت تعهد در میان جوانان و اعضای سازمان‌ها می‌تواند به عنوان راهکاری مؤثر برای غلبه بر مشکلات و حرکت به سمت توسعه و پیشرفت عمل کند.
منابع ماخذ:
1.
Robinson, S. P., & Judge, T. A. (2019). Organizational Behavior. Pearson.
2. Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
3. Kahn, W. A. (1990). Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of Management Journal, 33(4), 692-724.
4. Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315.
5. Saks, A. M. (2006). Antecedents and consequences of employee engagement. Journal of Managerial Psychology, 21(7), 600-619.
6. Deming, W. E. (1986). Out of the Crisis. MIT Press.
7. Grunig, J. E. (1992). Excellence in public relations and communication management. Lawrence Erlbaum Associates