هویت ما؛ تاجیک یا فارس؟

دسته: تحلیل
نویسنده: کیان نیا
1403/07/07
11:20 ق.ظ
بازدید: 656

پایگاه خبری تحلیلی روایت : قبل از اسلام هویت مشخص و تعریف شده‌ی واحدی برای مردمان ساکن در زیر چتر فرمانروایی ساسانیان پارسی و اشکانیان خراسانی غیر از اینکه نام جغرافیا ایرانشهر بود وجود نداشت، از آثاری چون تخت جمشید و نقش رستم ایران نیز بر می آید که هویت افراد هویت شهری و منطقه ای بوده است به ساکنان باختر باختری به ساکنان هری هروی و سغدیان را سغدی خطاب میکرده اند.

قبل از اسلام هویت مشخص و تعریف شده‌ی واحدی برای مردمان ساکن در زیر چتر فرمانروایی ساسانیان پارسی و اشکانیان خراسانی غیر از اینکه نام جغرافیا ایرانشهر بود وجود نداشت، از آثاری چون تخت جمشید و نقش رستم ایران نیز بر می آید که هویت افراد هویت شهری و منطقه ای بوده است به ساکنان باختر باختری به ساکنان هری هروی و سغدیان را سغدی خطاب میکرده اند. و هویت هر شخص به اصطلاح امروزی مربوط به ولایت وی میشد، بعد از ظهور اسلام اوضاع به کلی دگرگون شد و جای هویت شهری را نیز هویت تعریف شده و واحد تاجیک گرفت، قبل از آن اگر به کسی فارس میگفتند منظور این بود که این آدم اصالتا از جغرافیای است که فارس ها و منظور ساسانیان بود بر آن حکومت می‌رانند، عربها نیز هرجا اصطلاح فُرس یا فارسی را به کار برده اند همین هدف را داشته اند، اصطلاح تاجیک نخستین بار در متون در دیوان عنصری بلخی بکار رفته است او میگوید:
ز چین و ما چین و یکرویه تا لب جیحون
ز ترک و تاجیک از ترکمان و غز و خزر

این اصطلاح برای کسانی بکار برده میشد که نه ترک بودند و نه عرب و امور درباری را به دست داشتند و شهر نشین بودند، و این اصطلاح معمول شده رفت و وارد ادبیات گردید و در قرن هفتم در حالیکه ترکمنهایی که چندین فرمانروایی وسیع و قدرتمند ساخته بودند به سمت غرب از تهاجم مغول گریختند و رفتند، کسانی که مانده بودند تاجیکان بودند و چنگیز خان نیز از مبارزه و بی باکی آنان در هراس بود و پسرش تولی خان را نیز از حیله و مبارزه آنان آگاه کرد و نسبت به هشیاری در برابر آنان هشدارش داد..
البته این واژه تاجیک به عنوان هویت یک مردم فارغ از شهر و ولایت سکونت شان و جدا از مذهب و باور شان بر همه فارسی زبانان اطلاق میشد و مردمان ایران امروزی نیز چندین قرن تاجیک خوانده می‌شده اند.
حال بد نیست به سوال پاسخ دهیم
ما در نخست تاجیکیم و هویت ما در طول زمانها تاجیک بوده است و قبل از آن نیز هویت قومی و ملتی نه بلکه شهری و ولایتی بوده است و فارس نیز از جهت فارسی زبان بودن و وارثان این زبان بودن هستیم اما تاجیک بودن مقدم است.
اقوامی چون هزاره که در کنار ما زندگی میکنند نیز هویت شان همانند دیگران تاجیک بوده است و همانطور که گفته شد کسی که پدر و مادرش اصالتا فارسی زبان بوده اند را تاجیک می‌گفته اند و این هویت ارزشمند و قابل افتخار و با گذشته ای پر بار مقدم بر هر هویتی دیگری برای ساکنان فارسی زبان خراسان/افغانستان است.

همچنین بخوانید: در باره‌ی هویت مان دروغ نگوییم!

کیان نیا

نوشته های مرتبط :