آینده چه خواهد شد؟

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام رضا سادات
1402/08/20
3:00 ب.ظ
بازدید: 14

پایگاه خبری تحلیلی روایت : اما، یکی از موارد مهم که آینده کشورها و جوامع را رقم می زند، رفتار نخبگان آن جامعه است. در تاریخ معاصر جوامع بشری می بینیم که هیچ جامعه و کشوری به آزادی و آگاهی نرسیده اند، مگر با رهبری و راهبری نخبگان آن جامعه! در حالیکه فرقی بین استبداد داخلی و خارجی وجود ندارد و رفتار نخبگان می تواند در هر حالتی یک جامعه را از قید و بند رهایی بخشد، همانطوریکه گفته شد اگر رهبری سیمون بولیوار، چگوارا و کاسترو نمی بود، سال های دیگر طول می کشید تا امریکای لاتین از قید استعمار و استبداد رهایی یابد. به همین شکل در کشورهای شرقی نیز این رفتار نخبگان را شاهد بوده ایم.

با گذشت بیشتر از دو سال از سقوط جمهوریت و سلطه امارت طالبان بر کشور و نبود دورنمای روشن، همه می پرسند که این وضعیت به کجا منتهی می گردد و آینده کشور چه خواهد شد؟

در شرایطی که از حکومت سرپرست طالبان دو سال می گذرد، زنان و دختران، از کار و تحصیل و تعلیم همچنان محروم هستند، قانون اساسی که مبنای مشروعیت را شکل می دهد، وجود ندارد؛ انفجار و انتحار و ترورها کماکان ادامه دارد و چشم انداز سیاسی و اقتصادی روشن که بر بنیاد آن ایجاد اصلاحات، تغییرات بنیادی، بهبود اوضاع زندگی متصور باشد، نیز وجود ندارد؛ با این حال همه نگران آینده هستند. شماری برای لقمه نانی و اینکه زنده بمانند تلاش می کنند، عده ای برای عبور از سرماها و گرماهای سخت تقلا دارند و تعدادی هم نگران جان شان ناشی از انتحارها و انفجار ها هستند. به راستی وضعیت کشور چه خواهد شد و با این ابهام ها و چالش های کلان که در زمینه های مختلف وجود دارد، می شود به آینده امیدوار بود؟

برای رهایی از آنچه در یک جامعه حاکم است، دو گونه تجربه تاریخی وجود دارد: اول ظهور رهبران خردمند، شجاع، جسور و کاریزما در آن جامعه است که با رفتار خردمندانه اعم از خشونت و مدنیت، منجر به رهایی یک ملت و جغرافیا می شوند. سیمون بلیوار، چگوارا، کاسترو، ماندیلا، امام خمینی، احمد بن بلا، گاندی و… شخصیت های هستند که شجاعانه جوامع شان را رهایی بخشیدند. تجربه دوم اما تاریخ انتظار است؛ انتظار کشیدن برای تکمیل دوران طبیعی تاریخ و سرآمد رهبران قبلی و زوال آنان. مثلا امریکای لاتین در قرن ۱۹ از سوی بلیوار آزاد شد، ولی هند و ممالک شرقی بیش از ۱۵۰ سال بعد، یعنی یک دوران طبیعی ۱۵۰ ساله را طی کرد، تا دوباره رهبران مانند گاندی ظهور کرده و مستقل شدند. همین طور کشورهای افریقایی تا اواخر قرن ۲۰ تحت استعمار بودند. در حالیکه این جوامع تقریبا به گونه یکسان تحت سلطه استعمار قرار گرفته بودند.

همچنین بخوانید: تاریخ‌چه نابردباری؛ غروب بخارا و سمرقند و غوغای دیوبند (1)

اما، یکی از موارد مهم که آینده کشورها و جوامع را رقم می زند، رفتار نخبگان آن جامعه است. در تاریخ معاصر جوامع بشری می بینیم که هیچ جامعه و کشوری به آزادی و آگاهی نرسیده اند، مگر با رهبری و راهبری نخبگان آن جامعه! در حالیکه فرقی بین استبداد داخلی و خارجی وجود ندارد و رفتار نخبگان می تواند در هر حالتی یک جامعه را از قید و بند رهایی بخشد، همانطوریکه گفته شد اگر رهبری سیمون بولیوار، چگوارا و کاسترو نمی بود، سال های دیگر طول می کشید تا امریکای لاتین از قید استعمار و استبداد رهایی یابد. به همین شکل در کشورهای شرقی نیز این رفتار نخبگان را شاهد بوده ایم.

نکته دوم اینکه بدون شک که وضعیت موجود افغانستان برای اکثریت مطلق مردم قابل قبول نیست. اگر تمامی اشکالات جدید و محدودیت های وضع شده را کنار بگذاریم، حداقل اوضاع افغانستان از بیست سال گذشته نه تنها که بهتر نشده، بلکه بدتر هم گردیده است. برای این امر و تغییرات و اینکه آینده چه خواهد شد، یکی از خوبی های تاریخ بر این است که قاعده گردش دوران در آن حاکم است. قاعده گردش دوران تاریخ به این مفهوم که، اگر هیچ راهی آنی و سریع و کوتاه مدتی برای تغییر اوضاع جامعه وجود نداشته باشد، عملکرد حاکمان و کنش های آنان منجر به ایجاد عقده و انسجام توده ها شده و در نهایت منجر به انفجار خشم عمومی و تغییر و تطور می گردد.

بنابر این ما دو راه بیشتر نداریم، یا نخبگان جامعه به خود حرکتی بدهند و با انسجام و درایت رفتار شجاعانه ای را رقم بزنند تا وضعیت تاریک کوتاه تر شود، یاهم اینکه صبر کنیم تا قاعده تاریخ عملی شود و فصل نوین بر اساس گردش تاریخ گشوده شود. البته مورد اول دست خود افراد جامعه و نخبگان است که چه زمانی می خواهند سرنوشت جامعه و کشور خودرا تغییر دهند، اما مورد دوم دست تاریخ است و باید صبر کرد، شاید پنج سال دیگر، ده سال و یاهم ده ها سال…

همچنین بخوانید: نظام‌های غیر مردمی و نامشروع و تکرار تاریخ حوادث و جنگ؛ آیا راه‌حل نظامی در افغانستان جواب می دهد؟