آموزش در میان جنگ و خشونت نیاز به حفاظت دارد. مکتب‌ها، معلمان و دانش‌آموزان باید محیطی امن برای یادگیری داشته باشند. آموزش پایه و ستون آینده جوامع است و هیچ قدرتی نباید آن را فدای سیاست یا جنگ کند. ۹ سپتامبر در تقویم جهانی روز حمایت از آموزش در برابر حمله نامیده شده تا همه بدانند آموزش ارزشمندترین دارایی هر جامعه است.
هدف از این روز آن است که دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی و مردم جهان متعهد شوند تا از معلمان، شاگردان و کتاب‌ها در برابر تهدید و حمله حفاظت کنند، زیرا نابودی آموزش به معنای نابودی آینده یک ملت است. در افغانستان این نیاز بیشتر احساس می‌شود؛ جایی که مکتب، کتاب، معلم و دانش‌آموز سال‌ها هدف مستقیم خشونت بوده‌اند.
افغانستان سرزمینی است که بیش از چهار دهه، مکتب‌های آن به‌جای کانون آموزش و پرورش، به میدان نبرد و تهدید بدل شده‌اند. در این سال‌ها بارها دیوارهای صنف‌ها با خون معلم و شاگرد رنگ گرفته و سقف بسیاری از ساختمان‌های آموزشی به پناهگاه تیر و توپ مبدل شده است.
نسل‌های پی‌درپی کودکان افغانستان به‌جای نوشتن درس و مشق، با صدای انفجار و ویرانی روبه‌رو گردیده و ابتدایی‌ترین حق آنان، یعنی حق آموزش، از ایشان دریغ شده است. مکتب‌ها که باید محیطی امن برای رشد فکری و اجتماعی می‌بودند، به میدان جنگ و محل استقرار نیروهای مسلح تبدیل گشته‌اند. امروز نیز با بازگشت دوباره طالبان، وضعیت آموزش نه‌تنها بهبود نیافته، بلکه تیره‌تر و دشوارتر از گذشته شده است
طالبان پیش از به قدرت رسیدن، مکتب‌ها را آتش می‌زدند، کتاب‌ها را می‌سوزاندند و معلمان و دانش‌آموزان را هدف حمله قرار می‌دادند. بعد از تسلط بر افغانستان، خشونت شکل دیگری پیدا کرد: مکتب ها تبدیل به قرارگاه نظامی شدند و دیوارهای صنف پر شد از تفنگ و تجهیزات نظامی جنگ‌جویان طالب.
همین اکنون هم گزارش‌ها در بیشتر ولایت‌ها می‌رسانند که مکتب‌ها محل یادگیری نیستند، ساختمان‌های این نهادها محل استقرار نیروهای طالبان شده و حضور آن‌ها هزاران دانش‌آموز را از حق آموزش محروم کرده است.
پیامدهای اجتماعی و روانی این وضعیت عمیق است. نسلی که از یادگیری محروم شود، در برابر آینده آسیب‌پذیر است و محرومیت آن‌ها هم فرد و هم جامعه را زیر تاثیر قرار می‌دهد. نسلی که دسترسی به آموزش ندارد، بذر نارضایتی، خشونت و افراط‌گرایی را در فردا می‌کارد.
نهادهای بین‌المللی بارها گفته‌اند روند تعلیم و تربیت کودکان افغانستان از سوی طالبان و گاهی نیروهای امنیتی پیشین و گروه‌های مسلح دیگر در خطر بوده است. مکتب‌ها که باید محیط امن یادگیری باشند، صحنه جنگ و سلطه نظامی شده‌اند. این وضعیت روند طبیعی آموزش را مختل کرد و آینده کودکان را در هاله‌ای از ناامنی و ترس قرار داد.
پیام روز جهانی حمایت از آموزش در برابر حمله این است که جهان باید مسوولیت خود در حفاظت از مکتب‌ها و آینده کودکان افغانستان بپذیرد. نسلی که امروز از مکتب رانده می‌شود، می‌تواند فردا برای خود، خانواده و جامعه دردسرساز شود. سرمایه‌گذاری در آموزش، محافظت از معلمان و بازسازی مکتب‌ها راه حفظ چراغ یادگیری و ساختن آینده پایدار است.
نسل بی‌سواد افغانستان تنها برای خود آسیب‌پذیر نیست. فقدان آموزش بذر مشکلات و بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و امنیتی را در آینده می‌کارد. جهانیان باید بدانند حفاظت از آموزش در افغانستان سرمایه‌ای برای صلح و ثبات منطقه‌ای و جهانی است.
با این حال، افغانستان میدان نبرد دانش و خشونت است، اما میدان مقاومت هم هست. هر معلمی که در شرایط سخت و دشوار در تلاش آموزش اولاد وطن است، هر دختری که کتاب خود را به صورت پنهانی می‌خواند و هر مادری که هنوز امید تحصیل فرزندش را زنده نگه می‌دارد، نشان می‌دهد آموزش هرگز نمی‌میرد. این مقاومت خاموش پیام امیدی است که جهان نباید آن را نادیده بگیرد.
