ممنوعیت نشر تصویر زنده‌جان؛ چند نکته پیرامون ایجاد محدودیت بر رسانه‌ها و عدم دسترسی مردم به اطلاعات

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام رضا سادات
1403/08/29
11:12 ق.ظ
بازدید: 27

پایگاه خبری تحلیلی روایت : پس از اعلام امر به معروف و نهی از منکر طالبان مبنی بر ممنوعیت استفاده از تصویر موجودات زنده جان؛ این قانون به ترتیب در ولایات مختلف کشور در حال اجرا بوده و اخیرا در غور گفته شده که تطبیق می‌شود. این قانون که از سوی ملا هبت آخندزاده توشیح گردید، انتشار عکس‌ یا فیلم از جان‌داران را ممنوع اعلام کرده است. بر همین اساس پس از این فرمان فعالیت تلویزیون ملی افغانستان تحت کنترل طالبان در چندین ولایت از جمله در ولایت تخار متوقف گردید. قبل از تخار، نشرات تلویزیون ملی در قندهار، جای‌که محل حکم‌رانی رهبر طالبان است، متوقف و به جای تلویزیون، رادیو صدای شریعت ایجاد شده است.

پس از اعلام امر به معروف و نهی از منکر طالبان مبنی بر ممنوعیت استفاده از تصویر موجودات زنده جان؛ این قانون به ترتیب در ولایات مختلف کشور در حال اجرا بوده و اخیرا در غور گفته شده که تطبیق می‌شود. این قانون که از سوی ملا هبت آخندزاده توشیح گردید، انتشار عکس‌ یا فیلم از جان‌داران را ممنوع اعلام کرده است. بر همین اساس پس از این فرمان فعالیت تلویزیون ملی افغانستان تحت کنترل طالبان در چندین ولایت از جمله در ولایت تخار متوقف گردید. قبل از تخار، نشرات تلویزیون ملی در قندهار، جای‌که محل حکم‌رانی رهبر طالبان است، متوقف و به جای تلویزیون، رادیو صدای شریعت ایجاد شده است.
بر اساس قانون طالبان، کسی حق ندارد از تصویر و عکس استفاده کند. گفته شده که مقامات هم باید گزارش کارشان را به صورت مکتوب یا صوتی ارائه دهند. این یعنی بخش بزرگی از رسانه‌های افغانستان به سمت تعطیل شدن خواهد شد.
با این‌که تاکنون بارها این موضوع مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته، اما با آن‌هم نکاتی در این زمینه قابل توجه است:
۱. نقض آزادی بیان: این اقدام به طور مستقیم آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات را محدود می‌کند و با اصول اولیه آزادی در تضاد است. البته برای طالبان معنی آزادی به مفهوم که در دیگر کشورها مطرح می باشد، نیست. آزادی در شرایط کنونی یعنی آنچه از بالا به پایین تحت عنوان شریعت و حکم و هر چیزی دیگری صادر می شود، همان است.
۲. برچیدن رسانه‌های تصویری به عنوان مهمترین وسیله ارتباط جمعی: پس از سلطه طالبان بر افغانستان در ماه اسد سال ۱۴۰۰، این گروه در نخستین روزهای ورود به کابل، در قدم نخست تعدیل در نشرات رسانه‌ها را اعمال کردند. وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان با ارسال نامه‌های به رسانه‌ها از آنان خواستند که نشرات شان را بر اساس آنچه طالبان تعیین می‌کنند، عیار سازند.
پس از این محدودیت، در اقدام دوم طالبان به سراغ ممنوعیت نشر فلم و سریال رفتند. چند ماه بعد از استقرار طالبان در کابل، نشر هر نوع فلم و سریال‌ها حتی سریال های اسلامی از سوی رسانه‌ها ممنوع گردید. این مسئله سبب شد تا بسیاری از رسانه‌ها با کمبود برنامه مواجه شده بعضا حتی متوقف شوند.
در اقدام بعدی طالبان تلاش کردند زنان به طور کامل از حضور در رسانه‌ها منع کنند. تذکرات جدی به رسانه‌ها در قبال حضور مجریان صادر و پوشش ماسک سیاه رنگ را برای زنان مجری الزامی کردند. این قیودات سبب شد تا بسیاری از زنان نتوانند به شغل شان ادامه دهند، در نتیجه اکثریت مطلق زنان از رسانه‌ها کنار گذاشته شدند.
پس از این‌که زنان تا حدودی زیادی از رسانه‌ها حذف شد، این بار سراغ رسانه‌های رفتند که از دید طالبان تامطلوب بودند. در اقدام جنجالی حکم مسدود ساختن تلویزیون تمدن را که در واقع صدای مردم افغانستان و شیعیان کشور می باشد، خواستند خفه کنند. با پرونده سازی تلاش جدی کردند که این رسانه‌ها برای همیشه متوقف کند، اما با حمایت گسترده مردمی و واکنش‌های تند اکثریت، از این اقدام احتمالا به طور موقت عقب نشستند.
اما در اقدام پنجم و بسیار محدود کننده، فرمان رسمی ممنوعیت انتشار زنده جان صادر گردید. این اقدام به معنی تعطیلی تمام رسانه‌های دیداری در کشور است. وقتی قرار است رسانه‌های دولتی تحت کنترل طالبان متاثر از این فرمان تعطیل شوند، قطعا برای اجرای این قانون به سراغ رسانه‌های خصوصی خواهند آمد. این می تواند پایان کار آزادی بیان و رسانه در کشور باشد.
۳. ایجاد نارضایتی عامه: هرچند که حکومت طالبان بر اساس قرائت خاص آنان از دین تشکیل و روی کار آمده و برای آنان به یک مفهوم نظر و خواست مردم هیچ گونه اهمیتی ندارد. به عبارتی حکومت طالبان به طور آزاد مورد ارزیابی نظر عموم مردم قرار نگرفته است که آیا مردم می خواهند این حاکمیت را یا نه؟ که قطعا با توجه به گذشته و تفکر و ایجاد محدودیت‌های سه سال گذشته؛ مردم با این روش حکومت داری و تشکیلات موافق نیستند. اما با این‌که این گونه حکومت‌ها مقبولیت و مشروعیت ندارند، ولی ایجاد فضای خفقان بیشتر سبب نارضایتی گسترده شده و در نهایت کارها به مبارزه و مقابله جمعی کشیده خواهد شد. بدون شک ممنوعیت انتشار تصاویر برای هیچ کسی قابل قبول نیست.
۴. ترویج ترس و وحشت: این اقدام می‌تواند جوّ ترس و وحشت را در جامعه حاکم کرده و مانع از بیان آزاد نظرات و انتقادات شود. فعلا در بین بیش از ۲۰۰ کشور دنیا از جمله ۵۷ کشور مسلمان، در هیچ جایی این گونه اقدام محدود کننده وجود ندارد. حتی در بسته ترین جامعه و کشور چه اسلامی و غیر اسلامی تا این حد خفقان و ایجاد ترس و جلوگیری از تبادل اطلاعات وجود ندارد. این خفقان و محدودیت حتی ادعای عدالت و اسلامیت طالبان را زیر سوال می‌برد.در حالی‌که در اسلام تاکید به آزادی شده؛ طالبان چگونه برخلاف تمام کشورهای اسلامی این گونه قوانین وضع می‌کنند؟
۵. این اقدامات طالبان در ادامه محدودیت‌های بی‌شماری که بر مردم افغانستان وضع کرده‌اند، نشان‌دهنده‌ی بی‌باوری این گروه به حقوق شهروندی و آزادی‌های فردی و اطلاع رسانی در افغانستان است. طالبان با تعریف که از شریعت دارند، مردم را رعیت می‌دانند. رعیت دانستن مردم به این معنا که آنچه از سوی حکومت اسلامی (طالبان) برای آن‌ها تجویز می‌شود، حتما باید پیروی شود.
این محدودیت به صورت کلی بر تمامی مردم افغانستان که سال‌ها درد محدودیت و خفقان را چشیده و تنها در ۲۰ سال اخیر با رسانه و اطلاع رسانی آشنا شدند، اگر فضای مجازی نباشد و محدود نشود، حالا دوباره به همان تقطه سرخط بر گردانده می‌شوند، که بسیار دشوار و رنج‌آور است.
از سوی دیگر این اقدامات نشان می‌دهد که احتمال دارد که طالبان برای بستن تمامی تلویزیون‌های در افغانستان اقدام کنند. این اقدام به منزله پایان کار جایگاه مردم و آزادی و اطلاع رسانی در افغانستان خواهد بود.

همچنین بخوانید: طالبان در ننگرهار خبرنگاران را از تصویربرداری منع کردند

نوشته های مرتبط :