فتح الله گولن و خوانش ترکی از اسلام

دسته: تحلیل
نویسنده: حکیم حکمت
1403/08/01
11:15 ق.ظ
بازدید: 29

پایگاه خبری تحلیلی روایت : برآورد شده است که در جنبش گولن نزدیک به 4 میلیون نفر به عنوان همکار فعالیت می‌کنند. افراد همکار در این جنبش عمدتا دانش‌آموزان، معلمان، روزنامه‌نگاران و استادان دانشگاه هستند. عمده فعالیت این جنبش در حوزه آموزش و پرورش است. تعداد مکاتبی که گولن تاسیس کرده، در داخل ترکیه 300 و در سراسر دنیا به 1000 می‌رسد. در سال 2009 مجله نیوزویک در گزارشی نوشت که موسسات آموزشی جنبش گولن در سراسر دنیا بیش از دو میلیون دانش‌آموز را تربیت کرده است که اکثر آن‌ها ‌از بورسیه کامل تحصیلی از سوی بنیاد گولن برخوردار بوده اند. یکی از کشورهایی که بنیاد گولن در آن فعالیت آموزشی داشت، افغانستان است. این بنیاد در افغانستان، مکاتب افغان-ترک را داشت که بعدها پس از خراب شدن رابطه گولن و اردوغان، مدیریت این مکاتب به دولت ترکیه سپرده شد. این مکاتب از معیاری‌ترین مکتب‌ها هستند که دانش‌آموزان را با معیارهای جهانی آموزش می‌دهند.

دیروز اخباری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر این‌که فتح‌الله گولن، واعظ مذهبی و روحانی سرشناس ترکیه، در آمریکا درگذشته است.

فتح‌الله گولن، یکی از روحانیان مذهبی ترکیه بود که هواداران و طرفداران بسیاری در آن کشور دارد. او بنیان‌گذار جنبش گولن است. این جنبش شامل مکاتب، دانشگاه‌ها، موسسه‌های حرفه‌ای و ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی بسیاری می‌شود که در کشورهای مختلف دنیا فعال است.

برآورد شده است که در جنبش گولن نزدیک به ۴ میلیون نفر به عنوان همکار فعالیت می‌کنند. افراد همکار در این جنبش عمدتا دانش‌آموزان، معلمان، روزنامه‌نگاران و استادان دانشگاه هستند.

عمده فعالیت این جنبش در حوزه آموزش و پرورش است. تعداد مکاتبی که گولن تاسیس کرده، در داخل ترکیه ۳۰۰ و در سراسر دنیا به ۱۰۰۰ می‌رسد. در سال ۲۰۰۹ مجله نیوزویک در گزارشی نوشت که موسسات آموزشی جنبش گولن در سراسر دنیا بیش از دو میلیون دانش‌آموز را تربیت کرده است که اکثر آن‌ها ‌از بورسیه کامل تحصیلی از سوی بنیاد گولن برخوردار بوده اند.

یکی از کشورهایی که بنیاد گولن در آن فعالیت آموزشی داشت، افغانستان است. این بنیاد در افغانستان، مکاتب افغان-ترک را داشت که بعدها پس از خراب شدن رابطه گولن و اردوغان، مدیریت این مکاتب به دولت ترکیه سپرده شد. این مکاتب از معیاری‌ترین مکتب‌ها هستند که دانش‌آموزان را با معیارهای جهانی آموزش می‌دهند.

فتح‌الله گولن را می‌توان مبلغ اسلام ترکی یا «اسلام آناتولیایی» نیز نامید. او نویسنده ده‌ها اثر در زمینه‌ی معارف دینی است. او در این آثار خود تلاش می‌کند، نوع اسلام آناتولیایی یا ترکی را معرفی کند. اسلام آناتولیایی یا ترکی که او معرفی می‌کند، برگرفته از نوع صوفیسم است. نوشته‌های او تاثیرپذیری‌اش از دو چهره صوفی، یعنی نورسی و مولوی را نشان می‌دهد. مفاهیم کلیدی در خوانش او از اسلام، مفاهیمی است که از تصوف برگرفته شده است: مفاهیم مانند عشق، ریاضت، عزلت، طریقه، اخلاق، وجدان و غیره است.

همچنین بخوانید: دونالد ترامپ: اگر هریس رییس جمهور شود، آمریکا نابود می‌شود

تصوف مسلکی است که عزلت و دنیاگریزی را تشویق می‌کند، اما گولن این مفاهیم را گرفته و از آن‌ها قرائت جدیدی ارایه می‌کند که سازگار با مقتضیات عصر باشد. او درویش بودن و عزلت و گوشه‌نشینی را تبلیغ نمی‌کند.

او با ارایه‌ی این خوانش در واقع در پی نهادینه‌سازی فرهنگ تساهل و تسامح و مدارا است و از کثرت‌گرایی و گفتگو در میان تمدن‌ها و ادیان طرفداری می‌کند.

مفهوم مرکزی در قرائت او از اسلام، مفهوم است. دغدغه‌ی او این است که چگونه می‌توان جهان مبتنی بر عشق را ساخت، به شکلی که انسانیت مرکز آن را شکل دهد و تفاوت‌های قومیتی، مذهبی و دینی در حاشیه‌ی آن، بلکه ممد و یاری‌گر ساخت این جهان باشد.

پژوهش‌گران غربی، قرائت او از اسلام را «قرائت رحمانی» نامیده اند. اما خود او معتقد بود که خوانش‌اش از اسلام، ریشه در اسلام آنتالیایی یا ترکی دارد.

اتهام‌هایی نیز بر او وارد است که یکی از آن‌ها وابستگی به سرویس‌های استخباراتی ایالات متحده‌ی آمریکا می‌باشد. منتقدان گولن، مدارس او را از منافذ مهم سازمان سیای آمریکا برای کسب خبر و تاثیرگذاری در کشور میزبان خوانده‌اند.

نویسنده: حکیم حکمت

نوشته های مرتبط :