متهم اصلی پرونده کروکوس مسکو در افغانستان آموزش دیده بود؛ آیا افغانستان به مرکز آموزش‌های تروریستی تبدیل شده؟

دسته: تحلیل
نویسنده: شهرام خراسانی
1404/05/20
1:21 ب.ظ
بازدید: 7

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در پی حمله مرگبار به سالن کنسرت Crocus City Hall در حومه مسکو در مارس ۲۰۲۴ که ۱۴۹ کشته و بیش از ۶۰۰ مجروح برجای گذاشت، توجه جهانی به نقش گروه اسلام‌گرای «دولت اسلامی خراسان» (ISIS-K)، شاخه افغانستان–پاکستان و مسئولیت آن در این فاجعه جلب شد. اتهاماتی نیز مطرح شد مبنی بر اینکه “متهم اصلی آموزش دیده افغانستان” بوده و بنابراین، باید پرسید آیا افغانستان اکنون مرکز آموزش تروریستی گردیده است؟

در پی حمله مرگبار به سالن کنسرت Crocus City Hall در حومه مسکو در مارس ۲۰۲۴ که ۱۴۹ کشته و بیش از ۶۰۰ مجروح برجای گذاشت، توجه جهانی به نقش گروه اسلام‌گرای «دولت اسلامی خراسان» (ISIS-K)، شاخه افغانستان–پاکستان و مسئولیت آن در این فاجعه جلب شد. اتهاماتی نیز مطرح شد مبنی بر اینکه “متهم اصلی آموزش دیده افغانستان” بوده و بنابراین، باید پرسید آیا افغانستان اکنون مرکز آموزش تروریستی گردیده است؟

۱. نقش ISIS-K در حمله Crocus City Hall
شاخه داعش در منطقه خراسان (IS-KP) در افغانستان مستقر است و مسئول حمله خشونت‌آمیز بود . در طول محاکمه اخیر، مشخص شد شش نفر دیگر به‌طور غیابی متهم به جذب و آموزش مهاجمان شده‌اند . این وضعیت تصادفی نیست، بلکه منعکس‌کننده شیوه عملیات مدرن تروریستی است که ترکیبی از آموزش حضوری و از راه دور را شامل می‌شود.
2. فضای آزاد مذهبی و اطلاعاتی در افغانستان
در دوران حکومت طالبان، فضای امنیتی نسبی با تداخل ضعف در سیستم کنترلگری برای گروه‌هایی مانند ISIS-K در برخی مناطق ایجاد شد. داعش خراسان، به‌ویژه با استفاده از پلتفرم‌هایی مانند تلگرام، شبکه‌های جذب و آموزش از راه دور را در سطح منطقه، خصوصاً کشورهای آسیای مرکزی (تاجیکستان، ازبکستان)، گسترش داده است .
3. تفاوت میان پیوند ساختاری و دسترسی فرصت‌طلبانه
باید میان دو پدیده تمایز قائل شد: یکی اینکه آیا گروه طالبان و ساختار رسمی آن در افغانستان این آموزش‌ها را سازمان‌دهی می‌کند، و دیگری اینکه گروه‌های تندرو از فضای کشور به‌عنوان بستری غیررسمی برای فعالیت بهره می‌برند. تحلیل‌ها نشان می‌دهند که این گروه‌ها بیشتر “فرصت‌طلبانه” عمل می‌کنند و همه آموزش‌هایشان الزاما در خاک افغانستان صورت نگرفته است، بلکه گاهی در شبکه‌های آنلاین یا مرزها مدیریت می‌شود.
4. تضعیف سیستم آموزشی داخلی
در گزارشات داخلی افغانستان هم مشخص است که گروه‌هایی مانند طالبان مکرراً بر مراکز آموزشی حمله کرده یا دسترسی به آموزش، خصوصا برای دختران، را محدود کرده‌اند؛ این رفتار بیشتر منعکس‌کننده ایدئولوژی افراطی آنهاست که می‌تواند به معنای تبدیل کشور به «پایگاه آموزش تروریسم» باشد.

همچنین بخوانید: شمار نوزادان بیمار در افغانستان افزایش یافته است

پایان سخن اینکه

در خیلی موارد پس از حاکمیت طالبان در افغانستان گزارش‌های وجود دارد که گروه‌هایی مانند ISIS-K از فضای افغانستان یا نزدیک به آن برای جذب، آموزش و هدایت حملات بین‌المللی بهره برده‌اند، این می‌تواند به معنای “مرکز آموزش تروریستی رسمی” در افغانستان قلمداد شود. افغانستان بیشتر محیطی فسیل‌شده در آتش بی‌ثباتی و خلأهای امنیتی است که ضعف نظارت، سوءمدیریت و سرکوب اجتماعی را انعکاس می‌دهد.

برای مقابله و جلوگیری از چنین تهدیدات فراملی، لازم است:
• تقویت امنیت منطقه‌ای: مرزها و مراکز ناامن باید تحت کنترل قرار گیرند.
• نظارت بر فضای مجازی: از ابزار رسانه‌ای مجازی برای پیگیری ریشه‌های جذب و آموزش استفاده شود.
• تقویت آموزش داخلی: بازگرداندن حق تحصیل برای همه، به‌ویژه دختران، زمینه‌ساز کاهش آسیب ایدئولوژیک است.

در نهایت، افغانـستان در حال تبدیل شدن به مرکز آموزش تروریسم است، همچنان به‌لحاظ تاریخی و ساختاری به فضایی تبدیل شده که گروه‌های تندرو از آن کمال بهره‌برداری را کرده‌اند. تغییر این واقعیت نیازمند رویکردی همه‌جانبه، انسانی و امنیت‌محور است که در نبود یا اصلاح طالبان و شکل‌گیری یک دولت مشروع ممکن نیست.

نوشته های مرتبط :