تحول ادبی از سال۱۳۶۰تا۱۳۸۰در افغانستان

دسته: تحلیل
نویسنده: محراب‌الدین ابراهیمی
1404/05/02
2:07 ب.ظ
بازدید: 12

پایگاه خبری تحلیلی روایت : تحول ادبی از سال۱۳۶۰تا۱۳۸۰در افغانستان. در لابلای اشعار این برهة زمانی یا مظاهری از همخوانی با خط فکری نظام مستقر شده بعد از کودتای هفت خرداد، ملموس گردید و با داعیة مخالفت و مبارزه علیه آن، اگرچه شعر نظر به ترفندهای ذاتی‌اش می‌بایست، از این تأثیر پذیری بدور بماند، اما چنین نشد و آیینه دار موضع گیری‌های جداگانه گردید. بنابراین در اشعار و داستان‌های این دوره، که تقریباً ربع یک قرن را احتوا می‌کند، هم ریالیزم اجتماعی، تعبیرهای حزبی و سیاسی و توجیه‌های طبقاتی دامن پهن کرد و هم بازتاب جهاد و مقاومت و بیان دردهای مهاجرت و بدین ترتیب شعر حزبی، مقاومت و مهاجرت در گسترة ادبیات افغانستان بازتاب یافت.

تحول ادبی از سال۱۳۶۰تا۱۳۸۰در افغانستان. در لابلای اشعار این برهة زمانی یا مظاهری از همخوانی با خط فکری نظام مستقر شده بعد از کودتای هفت خرداد، ملموس گردید و با داعیة مخالفت و مبارزه علیه آن، اگرچه شعر نظر به ترفندهای ذاتی‌اش می‌بایست، از این تأثیر پذیری بدور بماند، اما چنین نشد و آیینه دار موضع گیری‌های جداگانه گردید. بنابراین در اشعار و داستان‌های این دوره، که تقریباً ربع یک قرن را احتوا می‌کند، هم ریالیزم اجتماعی، تعبیرهای حزبی و سیاسی و توجیه‌های طبقاتی دامن پهن کرد و هم بازتاب جهاد و مقاومت و بیان دردهای مهاجرت و بدین ترتیب شعر حزبی، مقاومت و مهاجرت در گسترة ادبیات افغانستان بازتاب یافت.

به هرحال، ظاهراً نخستین شعر جهادی به نام مقاومت از بیرون افغانستان به کشور رسید، مستزاد «ای وای وطن وای وطن» از شاعر ارجمند، استاد خلیل‌الله خلیلی بود. پس از تشکیل دولت اسلامی در نخستین سال‌های دهة هفتادویک شاعران آن دوره امیدوار بودند، تا با تحول جوی سیاسی درکشور، سفرة امنیت گسترانیده شود و شعر الهام آور دوستی و همدلی باشد، اما با تأسف دیری نگذشت،که تسلط یک فضای پر از مشقت از نیمة دوم دهة هفتاد درکشور، نه‌تنها شعر بلکه بسیاری از میراث‌های دیگر فرهنگی، زیر ساطورهای شرایط حاکم از نفس باز ماند. شعر راستین که ترجمان دردها و جلوه‌گاه نابسامانی‌ها بود، به خاموشی گراید. با وجود رویدادهای تلخ و شرایط اسفبار در چند دهة پسین، شعر فارسی دری به نحوی به حیات خود ادامه داد.

از دهة هشتاد به بعد شاعران یکی پی دیگر به صحنه آمدند. درکنار شاعران پیش آهنگ، سالمند و میانه سال، شاعران جوان قامت افراشتند و هرکدام نظر به خلاقیت و توانایی خویش برای رسیدن به اوج رشد، به آفرینش و خلق شعر با معیارهای نوین توجه کردند و جریان امروز شعر فارسی در افغانستان را پر قوت ساختند. تعداد این شاعران کم نیست و ممکن نخواهد بود، نام همة آنها را بتوان در این نوشته ضبط کرد، اما حتی المقدور به ذکر نام بعضی از آنها می پردازیم: عفیف باختری، صادق عصیان، معصومه احمدی، احمد ضیا رفعت، اسدالله ولوالجی، ضیا قاسمی، فریدون آژند، نجلا آگاه، سید رضا محمدی، لیلاحیدری، علی حیدر وارسته، نایل لاجوردین شهری، فروغ کریمی، کریمه وداع، خالده لهیب نیازی، نادیه فضل، عبدالله‌ آرزو، محمد عالم مصباح، زهرا حسین زاده، خالده فروغ، رازق فانی، لیلا صراحت روشنی، واصف باختری، پرتو نادری، سمیع حامد، شجاع‌الدین خراسانی و ده ها نام دیگر که اشعارشان در جراید و مجله‌ها و منتخبات شعری در بیرون کشور و یا در نشرات داخل افغانستان چاپ شده است. اگرچه این شاعران دارای تفاوت‌های سنی اند، هم در قالب‌های سنتی، اوزان نیمایی و شعر سپید آفرینش های دارند،که موضوعات اشعارشان را مسایل چون: وطن، نکوهش جنگ، استقرار امنیت، عشق و آزادگی، رنج غربت، پاس‌داشت کرامت انسانی، موضوعات سیاسی و اجتماعی و امثال آن دربر می‌گیرد

منابع؛

(قویم،۱۴۰۰

نوشته های مرتبط :