چگونه طالبان از رسانه برای سفیدنمایی و تبلیغات ایدئولوژیک استفاده می‌کنند؟

دسته: تحلیل
نویسنده: شهرام خراسانی
1404/04/09
10:38 ق.ظ
بازدید: 11

پایگاه خبری تحلیلی روایت : طالبان پس از بازگشت به قدرت در اوت ۲۰۲۱، استفاده از رسانه‌ها را به شکلی هدفمند و حساب‌شده برای پیشبرد اهداف ایدئولوژیک خود در اولویت قرار دادند. برخلاف تصور عمومی که طالبان را گروهی ضد رسانه می‌دانست، واقعیت آن است که این گروه به خوبی دریافته است که رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های دیجیتال ابزاری مؤثر برای شکل‌دهی به افکار عمومی، ترسیم چهره‌ای مقبول از خود، و کنترل جامعه هستند. این گروه پس از اشغال افغانستان بسیار بهتر از مخالفین خویش توانسته است فضای رسانه‌ی را کنترل و برای پیش‌برد اهداف خویش استفاده کند. این گروه از همین طریق مردم را سانسور، رسانه‌های داخلی را سرکوب و فضای عمومی را به بیرون خوب نشان می‌دهند.

طالبان پس از بازگشت به قدرت در اوت ۲۰۲۱، استفاده از رسانه‌ها را به شکلی هدفمند و حساب‌شده برای پیشبرد اهداف ایدئولوژیک خود در اولویت قرار دادند. برخلاف تصور عمومی که طالبان را گروهی ضد رسانه می‌دانست، واقعیت آن است که این گروه به خوبی دریافته است که رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های دیجیتال ابزاری مؤثر برای شکل‌دهی به افکار عمومی، ترسیم چهره‌ای مقبول از خود، و کنترل جامعه هستند. این گروه پس از اشغال افغانستان بسیار بهتر از مخالفین خویش توانسته است فضای رسانه‌ی را کنترل و برای پیش‌برد اهداف خویش استفاده کند. این گروه از همین طریق مردم را سانسور، رسانه‌های داخلی را سرکوب و فضای عمومی را به بیرون خوب نشان می‌دهند. حتا با ساختن اکانت‌های جعلی به نام مناطق مختلف افغانستان در جهت ایجاد تفرقه میان مخالفین خویش به شدت فعالیت می‌کنند و این ترفند با تأسف که خیلی هم کارا بوده است و سبب ایجاد فاصله میان مخالفین گروه طالبان نیز شده است.

این یادداشت مختصر به چگونگی حضور افراد طالبان در شبکه‌های اجتماعی و استفاده‌ی آن به نفع و اهداف این گروه پرداخته است.

حضور طالبان در شبکه‌های اجتماعی

یکی از مهم‌ترین ابزارهای طالبان در این مسیر، استفاده از شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر (اکنون ایکس)، تلگرام و فیسبوک است. سخنگویان رسمی این گروه از جمله ذبیح‌الله مجاهد به زبان‌های مختلف، به‌ویژه پشتو، دری و انگلیسی، پیام‌هایی منتشر می‌کنند که اغلب با هدف مشروع‌سازی رژیم‌شان، سفیدنمایی، برجسته‌سازی دستاوردهای اقتصادی یا امنیتی، و پاسخ‌دادن به منتقدان داخلی و خارجی صورت می‌گیرد. این پیام‌ها گاه چنان تنظیم‌شده و حرفه‌ای‌اند که حتی از سوی برخی رسانه‌های بین‌المللی نیز بازنشر می‌شوند.

طالبان همچنین رسانه‌های سنتی داخلی را به‌شدت تحت کنترل قرار داده‌اند. اکثر رسانه‌های مستقل یا تعطیل شده‌اند یا ناچار شده‌اند محتوای خود را با خطوط قرمز جدید تطبیق دهند. در این رسانه‌ها، روایت غالب، تاکید بر امنیت، «ثبات» و اجرای «احکام اسلامی» است. این وضعیت باعث شده تنها صدای موجود در فضای رسانه‌ای داخل افغانستان، صدای طالبان باشد؛ صدایی که هرگونه مخالفت، شکایت یا تنوع فکری را به عنوان انحراف معرفی می‌کند.

در کنار این، طالبان از ابزارهای سمعی و بصری مانند ویدیوهای تبلیغاتی، پوسترها، و تولیدات مذهبی برای تأکید بر مشروعیت دینی خود بهره می‌برند. این محتواها اغلب مفاهیمی چون جهاد، شریعت، طاعت از امیرالمؤمنین، و دشمنی با غرب و «کفر» را در قالب‌هایی احساسی و تصویری به مخاطب منتقل می‌کنند. طالبان تنها به این موارد اکتفا نکرده که در تلاش اند تا نظام پیشین را کفری، غیر مشروع و فاسد نشان داده و فکر نسل نو را کاملن به میل خود و در دشمنی با نظام قبلی تغییر دهند.

یکی دیگر از شگردهای رسانه‌ای طالبان، تولید روایت‌سازی و بازنویسی تاریخ است. آن‌ها سعی دارند تصویری قهرمانانه از مبارزات گذشته خود و چهره‌ای ناکارآمد و فاسد از دولت پیشین افغانستان ارائه دهند. این بازنویسی تاریخی، که در سخنرانی‌ها، متون رسمی و حتی در فضای مجازی جریان دارد، تلاش دارد نسل جدید را از هرگونه تفکر انتقادی یا گرایش به ارزش‌های مدرن و دموکراتیک باز دارد. در این خصوص حتا تلاش شده است تا نصاب تعلیمی و تحصیلی تغییر کند و جای آن از کتب و موادی استفاده می‌شود که ترویج افراطیت، بیگانه‌هراسی، جنگ، انتحاری و ستیز با تمدن جدید و نظام‌های دموکراتیک باشد.

پایان سخن اینکه

طالبان با شناخت دقیق از قدرت رسانه در دنیای امروز، دیگر مانند گذشته تنها به تفنگ و خشونت تکیه نمی‌کنند. بلکه آن‌ها در کنار تفنگ و خشونت از سلاح کاراتر، از رسانه نیز به عنوان ابزاری ایدئولوژیک بهره می‌برند تا جامعه را نه‌فقط کنترل، بلکه شکل دهند؛ جامعه‌ای که باید در چارچوب دیدگاه‌های آنان «بازسازی» شود. حتا ستم و ظلم و استبداد خویش را با کنترل رسانه‌ها و فضای مجازی می پوشانند و مانع بازتاب آنچه زیرحاکمیت استبدادی اینها میگذرد را پنهان می کنند. این روند، در صورت ادامه، خطر استقرار یک نظام بسته، تندرو، توتالیت، تبلیغ‌محور و منزوی‌شده از واقعیت‌های جهانی را به همراه دارد. این بر مخالفین طالبان است که راهی برای مقابله با این روند بگیرند و حد اقل فضایی رسانه ی افغانستان را در دست داشته باشند تا طالبان نتوانند از این طریق بیش تر سفید نمایی کنند و بر ستم داخلی، سرکوب، شکنجه و کشتار خویش سرپوش بگذارند.

نوشته های مرتبط :