مهاجران بازگشته به افغانستان؛ در میانه‌ فروپاشی و گرسنگی

دسته: تحلیل
نویسنده: کیومرث دانش‌آبادی
1404/03/01
3:04 ب.ظ
بازدید: 10

پایگاه خبری تحلیلی روایت : افغانستان امروز در گرداب بحران‌های بی‌سابقه‌ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گرفتار است. در چنین شرایطی، هزاران مهاجر افغانستانی که سال‌ها در کشورهای همسایه زندگی کرده‌اند، به دلیل‌های گوناگون ناگزیر از بازگشت به کشوری می‌شوند که خود در حال فروپاشی‌ است؛ بازگشتی که نه از روی اختیار، بلکه در سایه‌ فشارهای فزاینده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ کشورهای میزبان رخ می‌دهد. این موج بازگشت در حالی است که کشور ظرفیت جذب، حمایت یا سامان‌دهی این جمعیت آسیب‌پذیر را ندارد. به اساس تازه‌ترین گزارش شبکه جهانی بحران غذایی، افغانستان امروز یکی از ۹ کشوری است که در بالاترین سطح گرسنگی جهانی قرار دارند. به اساس این گزارش، بیش از یک میلیون تن از مردم آن در وضعیت گرسنگی شدید و اضطراری به‌سر می‌برند. بیکاری گسترده، فقر فراگیر، و ناتوانی رژیم گروه طالبان در تامین معیشتی، تصویری هولناک از آینده این سرزمین ترسیم می‌کند.

افغانستان امروز در گرداب بحران‌های بی‌سابقه‌ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گرفتار است. در چنین شرایطی، هزاران مهاجر افغانستانی که سال‌ها در کشورهای همسایه زندگی کرده‌اند، به دلیل‌های گوناگون ناگزیر از بازگشت به کشوری می‌شوند که خود در حال فروپاشی‌ است؛ بازگشتی که نه از روی اختیار، بلکه در سایه‌ فشارهای فزاینده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ کشورهای میزبان رخ می‌دهد. این موج بازگشت در حالی است که کشور ظرفیت جذب، حمایت یا سامان‌دهی این جمعیت آسیب‌پذیر را ندارد.
به اساس تازه‌ترین گزارش شبکه جهانی بحران غذایی، افغانستان امروز یکی از ۹ کشوری است که در بالاترین سطح گرسنگی جهانی قرار دارند. به اساس این گزارش، بیش از یک میلیون تن از مردم آن در وضعیت گرسنگی شدید و اضطراری به‌سر می‌برند. بیکاری گسترده، فقر فراگیر، و ناتوانی رژیم گروه طالبان در تامین معیشتی، تصویری هولناک از آینده این سرزمین ترسیم می‌کند.
اقتصاد افغانستان که پس از تسلط طالبان تا حد زیادی از حمایت‌های بین‌المللی محروم مانده، در شرایط وخیم‌تری از گذشته قرار دارد. پیش‌تر، افغانستان با تکیه بر کمک‌های جامعه جهانی توانسته بود برخی نیازهای اساسی را پاسخ دهد، اما اکنون در پی محدود شدن این کمک‌ها و اعمال تحریم‌های جهانی، نظام مالی و بانکی افغانستان نیز رو‌به نابودی است. بسیاری از بانک‌ها و نهادهای اقتصادی، به دلیل انزوای بین‌المللی و محدودیت‌های شدید، قادر به ارایه خدمات اولیه به مردم نیستند.

در این میان، مهاجران بازگشته یکی از قربانیان اصلی‌اند؛ آنان نه‌تنها از اقتصاد محروم‌اند، بلکه در بازاری که نفس‌های آخر را می‌کشد، حتی فرصت شغلی نیز نمی‌یابند.
نرخ بیکاری به‌شدت افزایش یافته و هیچ برنامه‌ منظم و منسجمی از سوی گروه طالبان برای ایجاد اشتغال یا حمایت از بازگشت‌کنندگان دیده نمی‌شود. برکناری گسترده‌ی کارمندان دولت پیشین، به‌ویژه متخصصان و نیروهای آموزش‌دیده، نه‌تنها منجر به گسترش بیکاری شده، بلکه کیفیت خدمات دولتی را نیز به شدت کاهش داده است.
طالبان در حالی با شعار مبارزه با فساد قدرت را به‌دست گرفتند که امروز خود در کانون فساد سازمان‌یافته قرار دارند. منابع طبیعی کشور، به‌ویژه معادن طلا، مس و لیتیوم، به دست این گروه و شرکت‌های خارجی هم‌پیمان‌شان افتاده است؛ استخراج غیرقانونی و فاقد شفافیت، سودهای هنگفتی را نصیب رهبران این گروه می‌سازد، در حالی‌که مردم افغانستان همچنان در فقر و محرومیت زندگی می‌کنند.
وضعیت زنان، به‌ویژه زنان بی‌سرپرست، مصداقی آشکار از تبعیض ساختاری در نظام گروه طالبان است. آنان نه‌تنها از حق تحصیل، اشتغال، و حضور اجتماعی محروم شده‌اند، بلکه از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی نیز بی‌بهره مانده‌اند.
حذف زنان از دانشگاه‌ها، اخراج استادان زن، و محرومیت آنان از حقوق و امتیازات شغلی، تنها نمونه‌هایی از سیاست‌های زن‌ستیزانه‌ای است که افغانستان را از نیمی از ظرفیت انسانی خود محروم کرده است.
بازگشت مهاجران در این وضعیت بحرانی، فشار زیادی بر جامعه‌ای می‌آورد که خود در حالت اضطراری به‌سر می‌برد. بسیاری از خانواده‌های بازگشتی، در فضایی فاقد زیرساخت‌های اقتصادی، بهداشتی و آموزشی، با فقر مطلق و بی‌پناهی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

افغانستان اکنون در مرحله‌ای حساس از تاریخ خود قرار دارد؛ جایی که فروپاشی نهادها، گسترش فساد، نقض گسترده حقوق بشر و بی‌ثباتی سیاسی، آینده کشور را در ابهام فرو برده‌اند.
بازگشت مهاجران، به‌جای آنکه نوید بازسازی و همبستگی ملی باشد، به‌دلیل ناتوانی ساختار حاکم، تنها بر شدت بحران‌ها می‌افزاید. اگر این روند ادامه یابد، افغانستان نه‌تنها به قهقرای اقتصادی فرو خواهد رفت، بلکه نسل‌های آینده را نیز در چنبره‌ی ناامیدی و بی‌افقی باقی خواهد گذاشت.

نوشته های مرتبط :