از انوری تا مسعود و مزاری؛ چرا طالبان مقبره‌های فرماندهان و قهرمانان جهاد را ویران می‌کنند؟

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1404/02/14
12:47 ب.ظ
بازدید: 19

پایگاه خبری تحلیلی روایت : طالبان در ادامه کینه توزی و سیاست پاکسازی نمادهای مقاومت و هویت‌سازی یکسان‌سازانه خود، این بار به تخریب مقبره سیدحسین انوری، یکی از فرماندهان برجسته جهادی افغانستان، دست زده‌اند. این اقدام در راستای رفتارهای تحقیرآمیز طالبان با چهره‌هایی است که در برابر اشغال و افراط‌گرایی مقاومت کرده‌اند. پیش از این نیز طالبان مزار احمدشاه مسعود قهرمان ملی کشور عبدالعلی مزاری رهبر فقید حزب وحدت را تخریب کرده بودند. این روند نه‌تنها نشان‌دهنده کینه عمیق طالبان نسبت به مخالفانشان است، بلکه بیانگر تلاش این گروه برای حذف هرگونه نمادی است که بتواند الهام‌بخش مقاومت در برابر حاکمیت آنان باشد.

طالبان در ادامه کینه توزی و سیاست پاکسازی نمادهای مقاومت و هویت‌سازی یکسان‌سازانه خود، این بار به تخریب مقبره سیدحسین انوری، یکی از فرماندهان برجسته جهادی افغانستان، دست زده‌اند. این اقدام در راستای رفتارهای تحقیرآمیز طالبان با چهره‌هایی است که در برابر اشغال و افراط‌گرایی مقاومت کرده‌اند. پیش از این نیز طالبان مزار احمدشاه مسعود قهرمان ملی کشور عبدالعلی مزاری رهبر فقید حزب وحدت را تخریب کرده بودند. این روند نه‌تنها نشان‌دهنده کینه عمیق طالبان نسبت به مخالفانشان است، بلکه بیانگر تلاش این گروه برای حذف هرگونه نمادی است که بتواند الهام‌بخش مقاومت در برابر حاکمیت آنان باشد.
البته قبل از پرداختن به نکات اصلی، باید گفت که تحلیل ها و روایت های وجود دارد که گویا مقبره انوری و بعضی و از رهبران جهادی توسط طالبان نه که مخالفان سیاسی و قومی این چهره ها زیر پوشش طالبان تخریب شده اند. نگارنده هرچند این گزارش ها و تحلیل ها را رد یا تایید نمی کنیم، اما بدین باور هستیم که هر گروه و فردی این کار را کرده باشد، تحت سلطه طالبان این اعمال را تقریبا آزادانه و با اندیشه و تفکر طالبانی انجام داده و فرقی با طالبان ندارد.

عصبیت و کینه طالبان؛ سیاست تخریب به مثابه انتقام‌جویی

طالبان در طول تاریخ خود همواره با رویکردی کینه‌توزانه با مخالفان برخورد کرده‌اند. تخریب مقبره‌های فرماندهان جهادی تنها بخشی از این سیاست است. این گروه با شلیک به سنگ قبرها و تخریب مزارها، قصد دارد نه‌تنها این چهره‌ها را از صفحه تاریخ محو کند، بلکه با تحقیر نمادین آنان، پیامی روشن به هوادارانشان برساند: «هرکه با ما نباشد، حتی پس از مرگ نیز در امان نخواهد بود».
تخریب مزار احمدشاه مسعود قهرمان ملی و (نماد مقاومت ضدطالبان و ضدتروریسم) سه بار توسط طالبان نشان می‌دهد که این گروه از هر نمادی که یادآور مقاومت باشد، هراس دارد
نابودی چوک و تندیس عبدالعلی مزاری (رهبر حزب وحدت که توسط طالبان همین طالبان به شهادت رسید) نیز در همین راستا قابل تحلیل است.
از سویی هم تخریب قبور شهدای بامیان که در دوره نخست سلطه گروه طالبان توسط همین ها دسته جمعی قتل عام شدند، نشان می‌دهد که این گروه حتی به مردگان نیز رحم نمی‌کند.
البته این رفتارها نه بر اساس موازین اسلامی، که بر پایه کینه‌توزی قومی و سیاسی است. در اسلام، توهین به مردگان و تخریب قبور مذموم است، اما طالبان با تفسیر افراطی خود، هر عملی را برای حذف دشمنانشان جایز می‌دانند.

نقش فرماندهان جهادی در مقاومت علیه طالبان؛ چرا طالبان از آنان کینه دارند؟

سیدحسین انوری، احمدشاه مسعود، مارشال فهیم، و بعضی از رهبران در قید حیات، در دوران مقاومت علیه اشغال شوروی و سپس در برابر طالبان نقش کلیدی ایفا کردند. طالبان که خود را وارث جهاد می‌دانند، در واقع بخشی از جریان افراطی هستند که با جهاد واقعی مردم افغانستان تفاوت اساسی دارد.
سیدحسین انوری از فرماندهان جهادی بود که در مقابل طالبان به رهبری احمدشاه مسعود ایستادگی کرد. او نماینده‌ای از جریان مقاومتی بود که طالبان را گروهی بی‌ریشه و وابسته به خارج می‌دانست.
احمدشاه مسعود به‌عنوان نماد مقاومت ضدطالبانی، تا آخرین لحظه در برابر این گروه جنگید. طالبان هرگز نتوانستند او را در میدان جنگ شکست دهند، از همین رو پس از مرگش، با تخریب مزارش به انتقام‌جویی پرداختند.
عبدالعلی مزاری نیز به دست طالبان به دلایل مذهبی و سیاسی به شهادت رسید. تخریب نمادهای مربوط به او، تلاشی برای حذف نام او است.
طالبان از این چهره‌ها کینه دارند، زیرا آنان نماد اتحاد ملی و مقاومت چندقومیتی علیه افراط‌گرایی بودند. درحالی که طالبان خود را «امارت اسلامی» می‌خوانند، این فرماندهان جهادی بودند که واقعاً برای آزادی افغانستان جنگیدند، نه برای تحمیل یک حکومت تک‌قومی و تک‌مذهبی.

واکنش‌های قوم‌گرایانه؛ بازی در زمین طالبان

متأسفانه در فضای مجازی و حتی در میان برخی جریان‌های سیاسی به طور غیرمستقیم، شاهد ابراز خرسندی عده‌ای از تخریب مقبره فرماندهان جهادیِ متعلق به قوم خاصی هستیم. این رفتار نه‌تنها غیرانسانی است، بلکه نشان‌دهنده بینش قوم‌محوری است که به نفع طالبان تمام می‌شود.
برخی با گرایشات قومی خاص، از تخریب مزار یک فرمانده سادات، تاجیک یا هزاره خوشحال می‌شوند، غافل از اینکه طالبان برای هیچ قومی احترامی قائل نیستند. تاریخ نشان داده که طالبان هم علیه هزاره‌ها جنایات و کشتار انجام داده‌اند، هم بر تاجیک‌ها، هم حتی بر پشتون‌های مخالف خود.
امروز ممکن است یک گروه قومی به دلیل اختلافات تاریخی از تخریب مزار یک فرمانده دیگر خوشحال شود، اما فردا باردیگر نوبت نمادهای خودشان خواهد بود. این تفرقه‌افکنی دقیقاً همان چیزی است که طالبان می‌خواهند. آنان از اختلافات قومی سوءاستفاده می‌کنند تا سلطه خود را تحکیم بخشند.
کشور را طالبان اشغال کرده‌اند به عنوان نماینده یک قوم خاص. امروز اگر هزاره‌ها، تاجیک‌ها، سادات و دیگر اقوام به جای نفرت پراکنی، متحد شوند، می‌توانند در برابر این حکومت غیرمردمی بایستند. اما متأسفانه، برخی ترجیح می‌دهند به جای مبارزه با دشمن مشترک، به دام جنگ قومی بیفتند.

مقاومت فراقومی، تنها راه مقابله با طالبان

تخریب مقبره فرماندهان جهادی توسط طالبان و عوامل و حتی افرادی با تفکر طالبانی، تنها یک اقدام نمادین نیست، بلکه بخشی از پروژه حذف تمامی صدای مخالف است. طالبان و چهره های از این دست می‌دانند که چهره‌های مانند احمدشاه مسعود و دیگرا حتی پس از مرگ نیز می‌توانند الهام‌بخش مقاومت باشند، از همین رو با تحقیر آنان، می‌خواهند مشروعیت نمادین و تاریخی آنان را زیر سؤال ببرند. اما تاریخ نشان داده که حذف فیزیکی و نمادین، هرگز نتوانسته حقانیت مبارزان واقعی را محو کند. افرادی مانند احمدشاه مسعود و دیگران امروز الهام بخش علیه استبداد هستند.
با این حال اما تنها راه مقابله با طالبان، اتحاد فراقومی و مبارزه مشترک برای افغانستانی آزاد و عاری از افراط‌گرایی است. هرگونه تنش قومی، تنها به تقویت طالبان می‌انجامد. وقت آن است که همه اقوام افغانستان به جای کینه‌ورزی، در برابر دشمن مشترک بایستند.

نوشته های مرتبط :