جای خالی شهید دکتر محمد ایاز نیازی

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/03/13
7:29 ق.ظ
بازدید: 69

در سال‌روز شهادت دکتر محمد ایاز نیازی، استاد دانشگاه کابل و خطیب مسجد جامع وزیر اکبر خان، قرار داریم.

یکی از رسومِ بد ما مردم افغانستان این است که در این‌جا هرگز «زنده خوب و مرده بد» نداشته‌ایم. به تعبیر دیگر: دانش‌مندان و نخبگان ما تا زنده‌اند تحویلش نمی‌گیریم، اما همین که رحلت کرد برایش مرثیه می‌سراییم. در نقد چنین رسمی بود که علامه سید اسماعیل بلخی گفته بود:

عجب کز زنده قدری نیست بلخی در دیار ما
گروهی بعد مرگ ما به مشت استخوان گرید

این مقدمه را ذکر کردم تا بگویم که اگر امروزه ما در «روایت» یادی از دکتر ایاز نیازی می‌کنیم به این معنا نیست که به تبعیت از این رسم ارتجاعی باشد. نه، هرگز. بلکه یادآوری ما از دکتر ایاز نیازی برای آن است که امروزه جای او در افغانستان به شدت خالی معلوم می‌شود.

دکتر ایاز نیازی کسی بود که با دانش وسیع و زبان فصیح خود، هم در دانشگاه و هم در منبر، برای خود مخاطبان جدی فراهم کرده بود. مشتاقان و علاقه‌مندان او آن قدر زیاد بودند که در روزهای جمعه در مسجدی به وسعت و بزرگی مسجد وزیر اکبر خان هم نمی‌گنجیدند. تلویزیون‌های افغانستان که محبوبیت او را دیده بودند، خطبه‌هایش را ضبط کرده و هر جمعه شب منتشر می‌کردند. جرئت و شجاعت او نیز به اندازه‌ا‌ی بود که باری در محضر غنی در مسجد وزیر اکبر خان خطاب به او گفت: «این‌جا محل فرمان‌روایی من است، نه از تو. بنابراین، حق نداری که سفارش بدهی.»

مرحوم دکتر نیازی با همین دانش وسیع و زبان فصیح و جرئت و شجاعت خود، در میان مردم به جایگاه مرجعیت دست یافته بود و همگان تلاش می‌کردند مسایل دینی خود را با او در میان بگذارند و از او استفتاء کنند.

همچنین بخوانید: جای خالی افغانستان در نشست رهبران سازمان اکو در تاشکند

افزون براین، او نه تنها دانش عمیق از دین داشت، بلکه عالم به زمانه نیز بود و می‌دانست که در دنیای مدرن چه تحولات و دگرگونی‌های اتفاق افتاده و نظریات قرن هفت و هشت نمی‌تواند پاسخ‌گوی مسایل دنیای جدید باشد. او سند دکترا از ازهر شریف داشت و با درجه عالی از آن‌جا فارغ شده بود.

من که می‌گویم جای او در حال حاضر در افغانستان خالی است، به این دلیل می‌گویم که امروزه در افغانستان ملاهایی حکومت می‌کنند که با وجود «ادعای خودکفایی در علم»، دانش شان هم از دین و هم از تحولات زمانه بسیار اندک است. این گروه امروزه با همین دانشِ اندکِ خود افغانستان را به گروگان گرفته و به نام شریعت و دین دست به اقداماتی می‌زنند که باعث دین‌گریزی مردم خواهد شد. از کدام اقدام این‌ها یاد کنم؟ از بستن مکاتب دخترانه؟ تشکیل حکومت تک قومی و تک‌جناحی؟ مخالفت با انتخابات؟ مخالفت با رسمیت فقه جعفری؟ شکنجه، آزار و اذیت مردم زیر نام «امر به معروف»؟

من باور دارم اگر دکتر ایاز نیازی زنده می‌بود او به صراحت از منبر مسجد وزیر اکبر خان این سیاست‌های نادرست و ظالمانه را نقد می‌کرد و به مردم از اسلام ناب محمدی می‌گفت و به طالبان می‌فهماند که آن‌چه را زیر نام دین بر شهروندان تحمیل می‌کنند، در تناقض و ناسازگاری با آموزه‌های شریعت محمدی قرار دارد.

او می‌توانست در اصلاح سیاست طالبان نقش بزرگی ایفا کند. شاید به همین دلیل هم حذف و ترور شد تا مردم یک مرجع دینی نواندیش و محبوب نداشته باشند.

نوشته های مرتبط :