طالبانیسم و ناسیونالیسم پشتون

دسته: اخبار فضای مجازی
نویسنده: تحریریه روایت
1403/04/24
8:12 ق.ظ
بازدید: 39

پایگاه خبری تحلیلی روایت : به نظر می‌رسد که دو مرام فکری طالبانیسم و ناسیونالیسم پشتون در میان پشتون‌ها بیشترین طرف‌دار را دارد. طالبانیسم مرام فکری امارت‌خواه، جهادیست و اسلام‌گرا است ولی ناسیونالیسم قومی پشتون زاده‌ی تمدن معاصر. چنین می‌نماید که پشتون‌های ده‌نشین و بدوی بیشتر به مرام طالبانیسم گرایش دارند و پشتون‌های شهرنشین، غرب‌نشین و ادغام‌شده در تمدن معاصر، مجذوب ناسیونالیسم پشتون هستند. پشتون‌های ناسیونالیست در رسانه‌های اجتماعی هم فعال هستند.

به نظر می‌رسد که دو مرام فکری طالبانیسم و ناسیونالیسم پشتون در میان پشتون‌ها بیشترین طرف‌دار را دارد. طالبانیسم مرام فکری امارت‌خواه، جهادیست و اسلام‌گرا است ولی ناسیونالیسم قومی پشتون زاده‌ی تمدن معاصر. چنین می‌نماید که پشتون‌های ده‌نشین و بدوی بیشتر به مرام طالبانیسم گرایش دارند و پشتون‌های شهرنشین، غرب‌نشین و ادغام‌شده در تمدن معاصر، مجذوب ناسیونالیسم پشتون هستند. پشتون‌های ناسیونالیست در رسانه‌های اجتماعی هم فعال هستند. پیروان هر دو مرام فکری از شعرسرایی و ترانه‌خوانی، برای بسیج نیرو، ترویج فکر و توبیخ مخالفان خود کار می‌گیرند. گیله‌من وزیر شاعر مقتول اهل وزیرستان، از شعرسرایان الهام‌بخش ناسیونالیسم پشتون بود. شعرهای ساده‌‌ی احساسی با درون‌مایه‌‌ی ناسیونالیستی او، موتور جذب نیرو برای جنبش تحفظ پشتون‌ها در پاکستان و جلب توجه پشتون‌های افغانستان به این جنبش بود. به همین دلیل مرگ او بدل به مراسم آیینی بزرگ برای ناسیونالیست‌های پشتون شد. شرکت هزاران نفر در جنازه‌ی او نشان داد که فکر ناسیونالیسم حتا در وزیرستان که زیست‌گاه فکر طالبانی است، طرف‌دار دارد. اهتزاز پرچم افغانستان قبل از سقوط، در مراسم تدفین گیله‌من وزیر در قلمرو پاکستان، نشان داد که ناسیونالیسم پشتون هم پتانسیل انگیزه‌بخشی برای مرگ را در خود نهفته دارد. مشروعیت‌زدایی از پاکستان و شعار‌ افغانستان بزرگ پشتونی در اسلام‌آباد و پشاور استقبال از مرگ است. ارتش پاکستان که حافظ جغرافیا و تفکر پاکستانی است، چنین چیزی را تحمل کرده نمی‌تواند. جنگ طالبانیسم و ناسیونالیسم پشتون سابقه‌‌ی طولانی دارد که به باور یک عده به صد سال می‌رسد. یکی دین‌بنیاد است و دیگری ملت‌بنیاد. هر کدام مدعی افتخارات و داعیه‌های متضاد اند. ناسیونالیسم پشتون کریدت ایجاد دولت-ملت افغانستان را به خود نسبت می‌دهد و طالبانیسم به احیای کانسپت امیرالمومنین و شکست دادن قدرت‌های بزرگ فخر می‌کند. اولی با توان‌مندسازی زنان حداقل مشکل ندارد ولی دومی جلوگیری از نقش فعال زنان در اجتماع، اقتصاد و سیاست را رسالت الهی می‌داند. آرمان ناسیونالیست‌های پشتون، بالکانیزه‌کردن پاکستان، الحاق خیبرپختون‌خوا و بخش‌های از بلوچستان به افغانستان و تشکیل افغانستان بزرگ پشتونی است. اما آرمان طالبانیسم ایجاد یک امپراتوری خلافتی خون‌خوار است. هم طالبانیسم و هم ناسیونالیسم پشتون به شدت دگر ستیز اند. ناسیونالیست‌های پشتون، اقوام غیر پشتون افغانستان را زیر نام اقلیت‌ها تقلیل شان سیاسی و حقوقی می‌دهند و پنجابی‌ها را دشمن ازلی و ابدی می‌دانند. طالبانیسم اقوام غیر پشتون را به استثنای برخی از اعراب دین‌داران راستین نمی‌داند. برخی از اقوام دیگر منطقه هم پشتون‌ها را دین‌داران سخت‌گیر می‌شناسند. مثلا اردوزبان‌های پاکستان ضرب‌المثلی دارند که می‌گوید در گرمای بالای پنجاه درجه فقط پشتون می‌تواند روزه‌دار باشد. رژیم‌های سابق افغانستان از مرام ناسیونالیسم پشتون برای تقویت پایگاه اجتماعی حاکمان و اعمال فشار بر پاکستان استفاده می‌کردند. از فکر طالبانی هم پاکستان برای ایجاد رژیم امارتی در افغانستان و تضعیف ناسیونالیسم پشتون کار گرفت. جهت‌های مختلف از این دو نیرو کار گرفتند. محمد علی جناح روی پشتون‌های دیوبندی برای مقابله با مخالفان ایجاد پاکستان زیاد حساب می‌کرد و سکندر میرزا را برای فراهم سازی لشکر قبایلی پشتون به پشاور فرستاده بود. این لشکر بعداً در سال ۱۹۴۷ در کشمیر با هند جنگید و بخشی از کشمیر را در اختیار پاکستان قرار داد. بعداً سلطنت کابل به تشویق شوروی و هند ناسیونالیسم پشتون را در برابر پاکستان حمایت کرد تا از سربازگیری بیشتر ضد هند از میان پشتون‌ها بکاهد، این سیاست را رژیم‌های بعد از کودتای هفت ثور ادامه دادند. تا قبل از سال ۲۰۲۲ پاکستان طالبانیسم را متحد طبیعی خود می‌دانست ولی بیشتر شدن حملات تی‌تی‌پی این فکر را مخدوش کرده است.

نوشته های مرتبط :