از ادبیات رهایی‌بخش تا ادبیات معامله‌گری

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/07/01
3:06 ب.ظ
بازدید: 1

نزديک به چند دهه است که در افغانستان جنگ و بحران وجود دارد. این جنگ مطمئنا که عوامل خورد و بزرگ دیگری نیز دارد، اما عامل اصلی و اساسی آن ناسیونالیسم افغانی است که مبتنی بر غیریت‌سازی مفرط، خط‌کشی‌های غیرعادلانه میان اقوام، اقلیت و اکثریت‌سازی‌های خودسرانه، جعل هویت و حذف و انکار تکثر قومی در کشور می‌باشد.
از کتاب «سقاوی دوم» یون و زوال پشتون‌های احدی گرفته تا «الاماره الاسلامیه و نظامها» مولوی عبدالحکیم حقانی، قاضی‌القضات گروه طالبان، همه نشان‌دهنده‌ی آن است که آن طرف منازعه تعریف روشن و واضحی از مطالبات شان دارند و هیچ کدام به دنبال کتمان هویت منازعه قومی در کشور نیستند. در مانفیست طالبان به نقل از سید جمال‌الدین اسدآبادی آمده است که پشتون‌ها اکثریت مردم افغانستان را تشکیل می‌دهند و بنابراین، باید عرف و عنعنات این مردم را در افغانستان به عنوان یکی از منابع تشریع و قانون‌گذاری مدنظر گرفت. ط.البان در واقع پشتونوالی را زیر نام شریعت بالای مردم تحمیل کند.
با این حال، ما شماری از فارسی‌زبانان هنوز در سخنرانی‌های شان تلاش می‌کنند ماهیت قومی منازعه در افغانستان را انکار کرده و می‌گویند که جنگ افغانستان قومی و مذهبی نیست.

به تازه‌گی چنین سخنانی از احمدولی مسعود، رییس اجرایی جبهه مقاومت ملی، منتشر شده است که گفته است جنگ افغانستان قومی و مذهبی نیست.

من می‌خواهم از کسانی که ماهیت قومی و مذهبی منازعه افغانستان را انکار می‌کنند، بپرسم که آیا در حکومت طالبان زبان پشتو مانند زبان فارسی از ادارات دولتی حذف شده است؟ آیا فرهنگ پشتونوالی مانند فرهنگ فارسی در خطر است؟ آیا هویت پشتونی مانند هویت فارسی در خطر است؟

همچنین بخوانید: نظر زودگذر بر خاطرات یک افسر

نخیر، هرگز.آن‌چه در حکومت کنونی در معرض حذف و طرد قرار دارد، هویت و تاریخ فرهنگ و تمدن فارسی‌زبانان است.

درست است که بسیاری از پشتون‌های خوش‌فکر و شهرنشین نیز با تفکر طالبانی مشکل دارند، اما این به معنای آن نیست که ما خط مشی پشتون‌محور طالبان را انکار کنیم.

پشتون‌گرایی طالبان، امر پوشیده‌ای نیست، بلکه حتا در گزارش نهادهای بین‌المللی به صراحت بازتاب یافته است.

همین چندی پیش بود که شورای امنیتِ سازمان ملل متحد در گزارش خود تاکید کرد که طالبان یک حکومت پشتون‌محور تشکیل داده و مانند دهه ۹۰، اقوام غیرپشتونی را به حاشیه رانده است.

هویت قومی منازعه در افغانستان را کتمان نکنیم. شهامت داشته باشیم و واقعیت را بیان کنیم. آن‌چه از زبان احمدولی مسعود نقل شده است، در واقع تکرار همان ادبیات حفیظ منصور و صالح است که می‌گفتند طالب قوم ندارد. این ادبیاتِ معامله‌گری است، نه رهایی‌بخشی. این باج‌دادن به فاشیسم است.
نخستین گام برای حل یک بحران، اعتراف به آن است. تا هنگامی که ما به معضل قومیت در افغانستان اعتراف نکنیم، نباید امیدی به پایان بحران داشته باشیم. پایان که خیر، بلکه با چنین کتمان‌گری‌ها به تداوم سلطه قومی در افغانستان کمک می‌کنیم.