محمدکاظم کاظمی، شاعر و پژوهشگر نامدار افغانستان، در واکنش به جداسازی صفحات «فارسی» و «دری» از سوی بیبیسی، با طرح چالشی زبانی، از مدعیان تفاوت میان این دو زبان خواسته است تا «دلیل علمی» خود را ثابت کنند.
او در یادداشتی نوشته است:
«اخیراً خبرگزاری بیبیسی صفحهٔ فارسی و دری خود را جدا ساخته است. اشخاص یا نهادهای دیگری هم هستند که باورمند به این جداییاند و دری را خاص افغانستان و فارسی را خاص ایران میشمارند.»
کاظمی سپس برای سنجش این ادعا، چالشی مطرح کرده است:
«از این هشت بیتی که در اینجا نقل شده است، چهار بیت از شاعری از غزنی است، یعنی سنایی غزنوی، و چهار بیت از شاعری از اصفهان است، یعنی جمالالدین اصفهانی. به باور این گروه، شعر سنایی باید به زبان دری باشد و شعر جمالالدین به زبان فارسی. حالا بگویند که کدام چهار بیت دری و کدام چهار بیت فارسی است — و دلیلش چیست؟»
او افزوده است:
«در مورد هر بیت باید توضیح دهند که کدام واژه یا ساختار در فارسی هست و در دری نیست، یا برعکس. چون میدانم که تشخیص شاعر با جستوجوی گوگل ممکن است، مهم دلیل زبانی است، نه تشخیص شاعر.»
کاظمی وعده داده که در یادداشتی دیگر پاسخ این چالش را همراه با نکات تحلیلی بیان خواهد کرد.
📜 متن کامل هشت بیت مورد نظر:
۱️⃣
پردهدار عشق دان اسم ملامت بر فقیر
پاسبان دُر شناس آن تلخآب اندر بحار
۲️⃣
وجه مخموری تو بر بوریای مسجد است
وز مسلمانی خویش آنگه نگردی شرمسار؟
۳️⃣
یک طپانچهی مرگ و زین مردارخواران یک جهان
یک صدای صور و زین فرعونطبعان، صد هزار
۴️⃣
از نگارستان نقّاش طبیعی برتر آی
تا رهی از ننگ جبر و طمطراق اختیار
۵️⃣
اندر او بیتهمتی سیمرغ مُتْواری شده
وانگهی خیل کلنگان در قطار اندر قطار
۶️⃣
عقل اگر خواهی که ناگه در عقیلهت نفکند
گوش گیرش، در دبیرستان الرحمن درآر
۷️⃣
تا ببینی صورت هر چیز را چونان که هست
تا که بشناسی سر از دستار و گوش از گوشوار
۸️⃣
گر به دیباهای رنگین آدمی گردد کسی
پس در اطلس چیست گرگ و در عبایی سوسمار؟
در پایان، کاظمی تصریح کرده است که این چالش نه برای جدل، بلکه برای بازگرداندن بحث فارسی و دری از میدان سیاست به عرصهی علم و ادب مطرح شده است.