مقاومت و مجاهدت مردم پنجشیر در برابر ارتش شوروی و قدرت‌های خارجی

دسته: تحلیل
نویسنده: نجوا خموش
1404/03/04
9:29 ق.ظ
بازدید: 16

پایگاه خبری تحلیلی روایت : اُستان/ولایت پنجشیر یکی از ۳۴ اُستان‌های افغانستان به مرکزیت روستای بازارک است و در شمال شرقی این کشور واقع شده است. پنجشیر سی‌و‌مین ولایت پهناور و سی‌و‌دومین ولایت پرجمعیت افغانستان است. این ولایت از ولایت‌های سرسبز و خوش‌آب و هوا به شمار می‌رود که دره‌های حاصل‌خیز آن توسط رود پنجشیر آبیاری می‌شود. پنجشیر تنها یک دره نیست؛ بلکه نام یک مقاومت است، ایستادگی و ایمانی راسخ. مردم پنجشیر نه با لشکرکشی و سلاح‌های پیشرفته و نه با توپ و تانک‌های بزرگ، بلکه با زور بازو و مردانگی خود، و ایمان راسخی که داشتند توانستند در برابر ظلمت و تاریکی بجنگند و در دفاع از سرزمین خود بکوشند. در طول تاریخ، مردم این خطه به دلیل مقاومت قوی و مجاهدت‌هایشان در برابر نیروهای خارجی شناخته شده‌اند. در دوران جنگ داخلی، پنجشیر به عنوان پناهگاهی برای مجاهدین در برابر طالبان و نیروهای خارجی قرار داشت. این ولایت در زمان جنگ داخلی تحت رهبری احمد شاه مسعود به عنوان یک سنگر مهم در مقابل نیروهای دولتی و ارتش شوروی قرار گرفت. در زمانی که ارتش سرخ شوروی با تانک‌ها و هواپیماهای خود در افغانستان می‌تاختند، پنجشیر چون قلعه‌ی شکست‌ناپذیر بود. رهبری این مقاومت بر عهده احمد شاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان بود. او با تاکتیک‌های چریکی و استفاده هوشمندانه از جغرافیای کوهستان پنجشیر، هفت بار حمله‌های سنگین و همه‌جانبه ارتش شوروی را ناکام ساخت. این شکست‌ها باعث شد پنجشیر به عنوان «دره شکست‌ناپذیر» در حافظه جهانیان ثبت شود.

اُستان/ولایت پنجشیر یکی از ۳۴ اُستان‌های افغانستان به مرکزیت روستای بازارک است و در شمال شرقی این کشور واقع شده است. پنجشیر سی‌و‌مین ولایت پهناور و سی‌و‌دومین ولایت پرجمعیت افغانستان است. این ولایت از ولایت‌های سرسبز و خوش‌آب و هوا به شمار می‌رود که دره‌های حاصل‌خیز آن توسط رود پنجشیر آبیاری می‌شود.
پنجشیر تنها یک دره نیست؛ بلکه نام یک مقاومت است، ایستادگی و ایمانی راسخ. مردم پنجشیر نه با لشکرکشی و سلاح‌های پیشرفته و نه با توپ و تانک‌های بزرگ، بلکه با زور بازو و مردانگی خود، و ایمان راسخی که داشتند توانستند در برابر ظلمت و تاریکی بجنگند و در دفاع از سرزمین خود بکوشند.
در طول تاریخ، مردم این خطه به دلیل مقاومت قوی و مجاهدت‌هایشان در برابر نیروهای خارجی شناخته شده‌اند. در دوران جنگ داخلی، پنجشیر به عنوان پناهگاهی برای مجاهدین در برابر طالبان و نیروهای خارجی قرار داشت. این ولایت در زمان جنگ داخلی تحت رهبری احمد شاه مسعود به عنوان یک سنگر مهم در مقابل نیروهای دولتی و ارتش شوروی قرار گرفت. در زمانی که ارتش سرخ شوروی با تانک‌ها و هواپیماهای خود در افغانستان می‌تاختند، پنجشیر چون قلعه‌ی شکست‌ناپذیر بود. رهبری این مقاومت بر عهده احمد شاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان بود. او با تاکتیک‌های چریکی و استفاده هوشمندانه از جغرافیای کوهستان پنجشیر، هفت بار حمله‌های سنگین و همه‌جانبه ارتش شوروی را ناکام ساخت. این شکست‌ها باعث شد پنجشیر به عنوان «دره شکست‌ناپذیر» در حافظه جهانیان ثبت شود.

مجاهدین

مجاهدین افغانستان به گروه‌های مختلف اسلام‌گرایانی گفته می‌شود که در برابر اتحاد جماهیر شوروی و دولت جمهوری دموکراتیک افغانستان در طول جنگ شوروی و افغانستان و پس از آن در دوره نخستین جنگ داخلی افغانستان جنگیدند. نبردهای این گروه‌ها منجر به خروج ارتش شوروی از افغانستان در سال ۱۹۸۹ و سرنگونی حکومت افغانستان در سال ۱۹۹۲ شد. پس از آن، به دلیل به توافق نرسیدن گروه‌های مجاهدین بر سر تقسیم قدرت، جنگ داخلی افغانستان میان آن‌ها آغاز شد که تا سقوط حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ ادامه داشت.
سازمان سیا در مسلح کردن مجاهدین در زمان جنگ شوروی نقش به‌سزایی داشت و بر اساس اطلاعاتی که از جاسوسان خود به دست آورده بود، حمایت از مجاهدین را حتی پیش از حمله شوروی به افغانستان آغاز کرده بود. چالمرز جانسون می‌نویسد:
«برای انجام یک عملیات پنهانی که سیا قصد انجامش را دارد، رییس‌جمهور آمریکا باید سندی به نام حکم را امضاء کند؛ یعنی اجازه حمله را بدهد. رییس‌جمهور جیمی کارتر در ۲۴ دسامبر ۱۹۷۹ به سازمان سیا دستور داد تا به طور مخفیانه به مجاهدین افغانستان کمک کند؛ ولی حقیقت ماجرا این است که کارتر حکم را در ۳ جنوری ۱۹۷۹ یعنی شش ماه پس از آغاز جنگ امضاء کرده بود و این کار را به توصیه مشاور امنیت ملی خود، زبیگنیف برژینسکی انجام داده بود تا روسیه را تحریک به حمله‌ای عجولانه بکند. در واقع سیا از مجاهدین به عنوان دم توپ استفاده کرد».
مجاهدین متشکل از اقوام مختلف بودند. پس از روی کار آمدن رژیم کمونیستی توسط حزب دموکراتیک خلق افغانستان به رهبری نورمحمد تره‌کی که با همکاری اتحاد جماهیر شوروی و در اثر کودتای افسران کمونیست به وجود آمده بود، آن‌ها به مخالفت و جنگ مسلحانه پرداختند. این جنگ با ورود ارتش سرخ شوروی به افغانستان ابعاد گسترده‌تری یافت که مداخلات خارجی در اوضاع افغانستان را به نفع رژیم یا نیروهای مقاومت در پی داشت.

ارتش سرخ شوروی

جنگ شوروی و افغانستان درگیری مسلحانه‌ای بود که از دسامبر ۱۹۷۹ تا فوریه ۱۹۸۹ در جمهوری دموکراتیک افغانستان رخ داد. این جنگ آغازگر درگیری ۴۶ ساله افغانستان بود و شامل نبرد شوروی و ارتش افغانستان در برابر مجاهدین افغانستان بود که از سوی پاکستان حمایت می‌شدند. در حالی که مجاهدین از سوی کشورهای مختلف و سازمان‌ها حمایت می‌شدند، بیشتر آن‌ها از پاکستان، ایالات متحده، بریتانیا، چین، ایران و کشورهای عربی خلیج فارس بودند. همچنین تعداد قابل توجهی از جنگجویان خارجی معروف به عرب‌های افغانستانی وارد این درگیری شدند. دخالت آمریکا و بریتانیا در حمایت از مجاهدین باعث تشدید جنگ سرد شد و دوره‌ای کوتاه از روابط ایران بین شوروی و ایالات متحده را پایان داد. جنگ عمدتاً در روستاهای افغانستان جریان داشت، در حالی که بیشتر شهرهای کشور تحت کنترل شوروی باقی مانده بود.
در نهایت، بعد از نه سال جنگ و فروپاشی مجاهدین توانستند قوای شوروی را شکست دهند و ارتش سرخ شوروی در سال ۱۹۸۹ میلادی از افغانستان به کلی خارج شد. خروج نیروهای شوروی در تاریخ ۱۵ می، ۱۹۸۸ آغاز شد و این روند تا ۱۵ فوریه ۱۹۸۹ ادامه یافت.

نوشته های مرتبط :