فساد گسترده در معادن افغانستان؛ طالبان و چین در مسیر تاراج منابع طبیعی

دسته: تحلیل
نویسنده: محمد خالد صدیقی
1404/01/08
10:53 ق.ظ
بازدید: 26

پایگاه خبری تحلیلی روایت : افغانستان، با ذخایر غنی از معادن مختلف از جمله مس، لیتیوم، طلا و سنگ‌های قیمتی، یکی از کشورهای دارای منابع طبیعی ارزشمند در جهان به شمار می‌رود. با این حال، این ثروت‌های طبیعی به‌جای اینکه به نفع مردم افغانستان بهره‌برداری شوند، به میدان فساد و تاراج تبدیل شده‌اند. پس از تسلط طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱، این گروه اقدام به استخراج و فروش منابع معدنی کشور کرد، در حالی که هیچ نظارت بین‌المللی و قانونی بر این فرآیند وجود نداشت. در این بین، همکاری چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان با طالبان برای استخراج معادن افغانستان، نگرانی‌های زیادی را برانگیخته است. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف فساد در استخراج معادن افغانستان، نقش طالبان، همکاری چین، پیامدهای این تاراج می‌پردازد.

افغانستان، با ذخایر غنی از معادن مختلف از جمله مس، لیتیوم، طلا و سنگ‌های قیمتی، یکی از کشورهای دارای منابع طبیعی ارزشمند در جهان به شمار می‌رود. با این حال، این ثروت‌های طبیعی به‌جای اینکه به نفع مردم افغانستان بهره‌برداری شوند، به میدان فساد و تاراج تبدیل شده‌اند. پس از تسلط طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱، این گروه اقدام به استخراج و فروش منابع معدنی کشور کرد، در حالی که هیچ نظارت بین‌المللی و قانونی بر این فرآیند وجود نداشت.
در این بین، همکاری چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان با طالبان برای استخراج معادن افغانستان، نگرانی‌های زیادی را برانگیخته است. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف فساد در استخراج معادن افغانستان، نقش طالبان، همکاری چین، پیامدهای این تاراج می‌پردازد.

بخش اول: نقش طالبان در فساد معادن افغانستان
پس از تسلط طالبان، این گروه معادن را به منبعی برای تأمین مالی خود تبدیل کرد. از جمله مهم‌ترین قراردادهایی که طالبان امضا کرده‌اند، قراردادهای مس عینک، لیتیوم غزنی، طلای بدخشان و طلای تخار است که عمدتاً با شرکت‌های چینی منعقد شده‌اند.
قراردادهایی که شرکت‌های چینی با شرکت‌های تحت پوشش طالبان امضا کرده‌اند، نشان‌دهنده استخراج پیش از اکتشاف است. هیچ ارزیابی فنی و اکتشافی انجام نشده و این منابع بدون نظارت به غارت می‌روند، اخراج کادرهای متخصص و مهاجرت آن‌ها به دلیل تهدیدات جانی، باعث شده است که وزارت معادن طالبان نه اراده‌ای برای نظارت داشته باشد و نه صلاحیت فنی برای مدیریت معادن را. این خلأ، بستری برای تاراج منابع ملی ایجاد کرده است.

بخش دوم: چین و نقش آن در استخراج معادن افغانستان
چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان منابع معدنی در جهان، به‌طور جدی وارد عرصه استخراج معادن افغانستان شده است. شرکت‌های چینی بدون شفافیت، در کنار طالبان، در حال استخراج و قاچاق منابع افغانستان هستند.
چینی‌ها طی سه سال حضورشان در افغانستان، هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه‌ای و زیربنایی انجام نداده‌اند. این نشان‌دهنده نگاه چپاول‌گرانه آن‌هاست که با تسلط نامشروع طالبان، قیمت ارزان مواد خام، نبود نظارت و فقدان اراده برای کنترل قراردادها، تشدید شده است.
علاوه بر این، چین از طریق توافقات غیرشفاف، در تأمین مالی طالبان نقش دارد. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این همکاری شامل ارائه تسلیحات و کمک‌های اقتصادی برای حفظ ثبات گروه طالبان در قدرت است.

بخش سوم: تبعات فساد در معادن افغانستان
فساد گسترده در معادن، پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری برای افغانستان به همراه دارد. استخراج غیرقانونی، باعث تخریب محیط‌زیست، آلودگی منابع آبی و بی‌ثباتی مناطق معدنی شده است.
قراردادهای غیرشفاف معادن، باعث تقویت بنیه مالی شبکه‌های مافیایی و تروریستی شده‌اند که هزینه آن را نه‌تنها افغانستان، بلکه کشورهای همسایه نیز خواهند پرداخت. بی‌ثباتی ناشی از این استخراج‌ها، حملات تروریستی علیه کارگران چینی و سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات محلی توسط طالبان را در پی داشته است.

بخش چهارم: فساد و نقض حقوق بشر در معادن افغانستان
فساد در معادن افغانستان تنها به سوءاستفاده از منابع محدود نمی‌شود، بلکه موجب نقض گسترده حقوق بشر نیز شده است. کارگران افغان در شرایط غیرانسانی و بدون دستمزد مناسب مشغول به کار هستند. طالبان از این درآمدها نه برای رفاه مردم، بلکه برای تأمین هزینه‌های جنگی خود استفاده می‌کند.
طالبان از مشروعیت داخلی و بین‌المللی برخوردار نیست؛ بنابراین، هرگونه قراردادی که امضا می‌کند، از دیدگاه حقوق بین‌الملل غیرقانونی و از نظر مردم، تاراج منابع ملی است.

نتیجه‌گیری
فساد در معادن افغانستان به یکی از بحران‌های جدی کشور تبدیل شده است. طالبان، بدون در نظر گرفتن منافع ملی، با همکاری چین در حال غارت منابع افغانستان هستند. این وضعیت نه‌تنها آینده اقتصادی افغانستان را به خطر انداخته، بلکه معیشت مردم، محیط‌زیست و امنیت منطقه‌ای را نیز تهدید می‌کند.
با توجه به یافته‌های این مقاله، برای مقابله با این روند، نیاز به فشارهای بین‌المللی، شفاف‌سازی قراردادها و افزایش نظارت بر استخراج معادن افغانستان وجود دارد. بدون این اقدامات، تاراج منابع افغانستان توسط طالبان و چین ادامه خواهد یافت.

منابع
سازمان ملل متحد. (۲۰۲۳). گزارش وضعیت منابع طبیعی افغانستان و نظارت بر استخراج معادن.
بی‌بی‌سی فارسی. (۲۰۲۳). چین و همکاری‌های اقتصادی با طالبان در معادن افغانستان.
آمو.tv. (2023). معدن مس عینک: چین و طالبان در هم‌پیمانی تاراج منابع طبیعی افغانستان.
سازمان منابع طبیعی چین. (۲۰۲۲). گزارش همکاری‌های معدنی چین در افغانستان.
سازمان جهانی محیط‌زیست. (۲۰۲۲).
آثار زیست‌محیطی استخراج معادن در افغانستان.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر. (۲۰۲۳). حقوق بشر و شرایط کارگران در معادن افغانستان تحت حکومت طالبان.
خبرگزاری AFP. (2022). فساد در معادن افغانستان: تحلیلی بر نقش طالبان و چین.
گزارش ویژه SIGAR. (2023). نقش طالبان در استخراج غیرقانونی معادن و پیامدهای آن برای افغانستان.
نیویورک تایمز. (۲۰۲۳). چین و تأثیر آن بر معادن افغانستان: تحلیل قراردادها و منافع سیاسی.

نوشته های مرتبط :