انتقاد‌ بی پرده عباس استانکزی از ملا هبت‌الله؛ آیا طالبان به دو جناح تقسیم می‌شود؟

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1403/11/02
12:16 ب.ظ
بازدید: 46

پایگاه خبری تحلیلی روایت : اخیرا بعضی از رهبران طالبان نحوه رهبری ملا هبت الله و فرمان های او از جمله ممنوعیت آموزش دختران را زیر سوال برده و آن را نقد کرده اند. روز قبل شیرمحمد عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه و رئیس پیشین هیئت مذاکره کننده طالبان در دوحه، که قبلا نیز مخالفت اش را با بستن دروازه‌های مکاتب ابراز کرده بود، باردیگر و طی یک سخنرانی عملکرد حکومت طالبان در ممنوعیت تحصیل دختران را خلاف شریعت و ناعادلانه خواند. او به طور صریح فرمان ملا هبت الله را غیر شرعی خواند و گفت که روند جاری در حکمرانی طالبان ظلم در حق ۲۰ میلیون جمیعت افغانستان( زنان) است.

اخیرا بعضی از رهبران طالبان نحوه رهبری ملا هبت الله و فرمان های او از جمله ممنوعیت آموزش دختران را زیر سوال برده و آن را نقد کرده اند. روز قبل شیرمحمد عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه و رئیس پیشین هیئت مذاکره کننده طالبان در دوحه، که قبلا نیز مخالفت اش را با بستن دروازه‌های مکاتب ابراز کرده بود، باردیگر و طی یک سخنرانی عملکرد حکومت طالبان در ممنوعیت تحصیل دختران را خلاف شریعت و ناعادلانه خواند. او به طور صریح فرمان ملا هبت الله را غیر شرعی خواند و گفت که روند جاری در حکمرانی طالبان ظلم در حق ۲۰ میلیون جمیعت افغانستان( زنان) است.

با این وجود، هرچند سخنرانی اخیر استانکزی همان‌طور که گفته شد، اولین صحبت‌های انتقادی از درون گروه طالبان نیست، اما به چند دلیل این صحبت انتقادی مهم و قابل تامل است:

اول این‌که عباس استانکزی هرچند فعلا موقف معاونیت وزارت خارجه طالبان را دارد، اما او یکی از برجسته ترین رهبران طالبان و از موسسان این گروه است. سخنان انتقادی استانکزی از آن جهت اهمیت دارد که او یک مقام ارشد و از رهبران اصلی این گروه محسوب می‌شود. البته در طول سال‌های که مذاکرات طالبان و امریکا و دولت وقت افغانستان جریان داشت، به نظر می‌رسید که عباس استانکزی دیدگاه بازتری نسبت به سایر رهبران طالبان دارد. او همان زمان دیده می‌شد که با سیاسیون وقت افغانستان بیشتر ارتباط می گیرد و در برابر دوربین رسانه‌ها بارها از تساوی حقوق در نزد این گروه صحبت کرد. وقتی هم که طالبان در ۱۴۰۰ بر کابل مسلط شدند و تقسیمات مناصب دولتی بین طالبان آغاز شد، عباس استانکزی بر خلاف انتظارها به عنوان معاون وزارت خارجه طالبان معرفی شد. این تقلیل موقف حتی مدت مورد کنکاش رسانه‌ها قرار گرفت و حتی گفته می شد که وی چندین روز حاضر نشد این مقام را بپذیرد. به هر حال اصل حرف این‌که صحبت‌های عباس استانکزی در انتقاد از رفتار طالبان به عنوان یکی از برجسته ترین رهبران این گروه فارغ از راستایی آزمایی آن در نفس خود قابل تامل است و در ظاهر کار اختلافات عمیق فکری بین طالبان نشان می دهد.

همچنین بخوانید: تاکید وزیر خارجه پاکستان به لزوم تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان

از سویی هم، صحبت‌های اخیر عباس استانکزی با توجه به کلمات که در انتقاد از فرمان‌های رهبر طالبان به کار برده بسیار مهم است. او عملکرد حکومت طالبان را در منع تحصیل دختران خلاف موازین دین و شریعت دانسته است. یعنی انتقادات او به طور مستقیم متوجه رهبر طالبان بوده و عادل بودن هبت الله را که الزاما از مشخصه های اصلی رهبر طالبان باید باشد/ می‌باشد را زیر سوال برده است. او با غیر شرعی خواندن فرمان رهبر طالبان آن را تفسیر به امیال شخصی و ذهن بسته او کرده است.

از جانب دیگر، سخنرانی اخیر عباس استانکزی این نکته آشکار کرد که بین رهبران طالبان در نحوه مدیریت جامعه اختلاف و چند دستگی وجود دارد. این سخنرانی نشانه آشکاری از اختلافات عمیق وگسترده میان طالبان را نمایان کرد. هرچند که رهبران طالبان طی سه سال گذشته هرگونه اختلاف بین گروه را رد کرده اند، ولی اظهار نظرها و عدول از فرمان‌ها و توصیه‌های رهبر این گروه از سوی بعضی از رهبران نشان از اختلاف عنیق دارد. البته این انتقادها نشان می‌دهد که جناح مخالف ملاهبت الله بعد از سه سال انتقاد و ایجاد چالش های درون گروهی از ایجاد تغییرات در ساختار حکومت طالبان ناامید شده و بالاجبار منازعه خود را به عرصه رسانه و افکار عمومی کشانده اند.

مورد دیگر هم این‌که طالبان بعد از سه سال حکومت‌داری از سوی هیچ یک از کشورهای جهانی به رسمیت شناخته نشده است. احساس می‌گردد جریانی در درون طالبان بابت بقای حکومت طالبان به تردید افتاده است. این جریان تلاش می‌کند با همراه شدن با خواسته های ملت؛ توجه جامعه جهانی را نسبت به خود جلب نموده تا در جابجایی احتمالی قدرت در آینده افغانستان ؛ حمایت آنها را جلب نمايند. یعنی تعدادی از رهبران طالبان که تا حدودی با رهبر این گروه اختلاف فکری دارند، برای این‌که اگر ساختار فعلی طالبان در نهایت سرنگون شود؛ بتوانند در ساختار آینده سهم داشته باشند.

همچنین بخوانید: یک افغانستان همدل در کنار جبهه مقاومت از غزه تا لبنان

البته این نکته را نباید فراموش کرد که رهبر طالبان کوچکترین انتقاد را بر نمی تابد. او سال گذشته در فرمانی رهبران طالبان را از انتقاد در رسانه‌ها منع کرد. اما این فرمان از سوی یک تعداد از رهبران طالبان از جمله جناح حقانی جدی گرفته نشد. بسیاری معتقد اند که خلیل حقانی قربانی صحبت های انتقادی و مخالفت با رهبر طالبان شد. حالا دیده شود که انتقاد از رهبر طالبان و رویکرد افراط گرایانه او و تیمش به کجا می انجامد؟ صف مخالفان ملا هبت الله با توجه کنار زدن ملا کبیر و حذف حقانی و… در مقابل هبت الله می ایستد یا سکوت می کنند؟

نوشته های مرتبط :