ویدیوی در شبکههای اجتماعی منتشر شده است که نشان میدهد که یکی از شهروندان افغانستان، زلمی خلیلزاد را در فرودگاه هیتروی لندن متوقف کرده و او را مسوول تباهی کشور میخواند و از وی میخواهد از زنان افغانستان معذرت بخواهد.
این شهروند، حوریه مصدق نام دارد و با دوربین خود جریان گفتگویش با خلیلزاد را ضبط کرده و در اختیار رسانهها قرار داده است.
در ویدیوی دو و نیم دقیقهای که خانم مصدق ضبط کرده است، خلیلزاد، به عنوان نمایندهی ویژه آمریکا در مذاکرات دوحه، مسوولیت تباهی افغانستان را نپذیرفته و از معذرتخواهی از زنان کشور امتناع میورزد.
در اینکه عمدهترین عامل سیهروزی امروز زنان افغانستان، فرار غیرمسوولانهی آمریکا از افغانستان و توافقنامهی دوحه است، در میان کارشناسان اجماع نظر وجود دارد. توافقنامه دوحه، در واقع توافقنامهی تسلیمدهی کشور به طالبان بود، بدون اینکه تضمینی از این گروه در زمینهی رعایت حقوق زنان و حقوق بشر در افغانستان گرفته شود.
زلمی خلیلزاد، به عنوان نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات دوحه، نه تنها با طالبان توافقنامه امضا کرد، بلکه نظام جمهوریت را نیز زیر فشار قرار داد که پنج هزار زندانی طالبان را رها کند. این زندانیان اکثرا فرماندهان جنگی طالبان بودند که در میدانهای نبرد بازداشت شده بودند. رهاسازی این زندانیها باعث گردید که صفوف جنگی طالبان تقویت گردد و آنها به سهولت بتوانند نظام جمهوریت را سرنگون کرده و افغانستان را تصرف کنند.
البته سهم خلیلزاد در فروپاشی جمهوریت تنها در این دو مورد خلاصه نمیشود، بلکه او در دیدارهایی که با رهبران سیاسی افغانستان داشت، تلاش میکرد آنها را از پشتیبانی نظام جمهوریت منصرف ساخته و تشویق میکرد که پشت حکومت را خالی کنند. به عنوان یک روزنامهنگار و فعال سیاسی میتوانم شهادت بدهم که او با تطمیع رهبران سیاسی افغانستان، اجماعی را که بر سر ضرورت حفظ نظام جمهوری وجود داشت، فروپاشاند و ار این بُعد نیز به فروپاشی سیاسی جمهوریت کمک کرد.
با این همه، وقتی خانم حوریه مصدق از خلیلزاد دعوت میکند که از زنان افغانستان پوزش بخواهد، او مسوولیت وضعیت امروزی را به عهدهی اطراف و جوانب دیگر میاندازد، نقش خود و آمریکا انکار کرده و از معذرتخواهی امتناع میورزد.
پس از فروپاشی نظام جمهوری و بازگشت طالبان در افغانستان، خلیلزاد بارها در رسانهها ظاهر شده و مسوولیت خود را در تکوین وضعیت امروز افغانستان نپذیرفته و گفته است که او فقط مجری تصامیم و فیصلههای ایالات متحدهی آمریکا بوده است. در گفتگو با خانم مصدق نیز تاکید میکند که «آمریکا فیصله کرده بود!»
این سخنان او، آدمی را به یاد حرفهای آیشمن، آن جنایتکار نازی، میاندازد که در دادگاه اورشلیم تاکید میکرد که گناهی ندارد و فقط از دستور هیتلر پیروی کرده است.
اگر خلیلزاد را بیگناه میدانیم، باید آیشمن را نیز بیگناه دانست که چنین نیست.
واقعیت این است که خلیلزاد و ایالات متحدهی آمریکا مسوول اصلی واگذاری کشور به طالبان و توافقنامه دوحه عامل اصلی سیاهروزی امروز زنان کشور است، اما اینکه او مسوولیت نمیپذیرد، اظهار ندامت نمیکند و از زنان کشور معذرت نمیخواهد، نشانهی تهیشدنش از وجدان اخلاقی است.
شاعر لهستانی، ویتسلاوا شیمبورسکا چه زیبا سروده است:
کرکس هرگز خود را سزاوار ملامت نمیشمارد
و کوسه ماهی از آنچه میکند شرم ندارد
پلنگ را از خار خار وجدان چه باک است
و مار اگر دستی میداشت میگفت دست من پاک است
شغالان از پشیمانی سر در نمیآورند
شیر و شپش در راهی که میروند استوار اند
و چرا استوار نباشند که خود را همیشه بر حق میشمارند
نهنگ آدمخوار را دل در ترازو به خروار است
اما جدا از این، باری بر دل ندارد، بیخیال و بیعار است
بر این سیاره سوم خورشید
در این هنگامه ددان و ددمنشان
وجدان آسوده چه بسیار، چه بسیار است