برنامه شب گذشته «کافه پرسش» پایگاه خبری تحلیلی روایت با موضوع «تا آخرین قطره خون، ایستاده بر عهد عدالت» به بررسی جنبش عدالتخواهی و یادبود شهدای رستاخیز تغییر پرداخت. این برنامه با حضور چهره‌های سرشناس سیاسی و فرهنگی افغانستان برگزار شد. سخنرانان در این برنامه با تاکید بر ادامه راه و آرمان شهدای این جنبش گفتند که «آن روز ۴۰ نفر با اراده آهنین به خیابان آمدند و فریاد زدند: “کسی که آمادگی مردن ندارد، به میدان نیاید!” همچنین پدر شهید سالم ایزدیار با تاکید بر تحقق عدالت و محاکمه دست اندرکاران این جنایت راجع به اوضاع جاری هم گفت: «طالبان جز تسلیم چیزی نمی‌خواهند؛ ما اما راهی جز مقاومت نداریم». وی در این برنامه همچنین از پرونده ۱۰۰۰ صفحه‌ای کشتار چهارراه زنبق پرده برداشت.
یادبود شهدا و تاکید بر ادامه راه مبارزه
عبدالشهید ثاقب، از اعضای رهبری جنبش مردمی رستاخیز تغییر، در مراسم گرامیداشت شهدای این جنبش با اشاره به حادثه چهارراه زنبق گفت: «آن روز، فریاد عدالتخواهی مردم ما با گلوله پاسخ داده شد، اما روحیه مبارزه ما هرگز شکسته نشد.»
ثاقب با تاکید بر تجلیل از شهدای این جنبش، به ویژه شهید محمد سالم ایزدیار، افزود: «این جوانان قربانی بیعدالتی شدند، اما خونشان نه‌تنها فراموش نشده، بلکه الهامبخش ادامه راه مبارزه برای آزادی و عدالت است.»
وی از مردم و فعالین و سیاسیون خواست با وحدت و آگاهی، راه شهدا را ادامه دهند و افزود: «رستاخیز تغییر یک جنبش زنده است و ما تا تحقق عدالت از پای نخواهیم نشست.»
پدر شهید ایزدیار: شهدا از جاویدانگان تاریخ هستند
محمد علم ایزدیار (معاون پیشین مجلس سنا و پدر شهید سالم ایزدیار) از شهدای جنبش رستاخیز تغییر که در ۱۲ جوزا به شهادت رسید، با تاکید بر ادامه راه شهدا گفت؛ این شهدا از جاویدانگان تاریخ است. ۸ سال گذشت از روزی که فرزندان ما با اراده آهنین به خیابان آمدند از جمله شهید سالم ایزدیار با مشورت خودم به میدان مبارزه رفت. به گفته وی این اعتراض آنی و تصادفی نبود، البته عامل اولیه آن حمله انتحاری ۱۰ جوزا بود که منجر به شهادت و زخمی شدن صدها هموطن ما شد، اما ریشه آن بیعدالتی تاریخی بود.
آقای ایزدیار تاکید کرد؛ شهدای رستاخیز، جوانان و فرزندان مردم بودند و از بین مردم برخاستند و مبارزان نسل جوان از روشن‌ترین صفحات تاریخ نوین هستند. به گفته وی این صدا از دانشگاه تا جاده و مکتب و خانه بلند شد و این نسل، نسل خاموشی نبود، بلکه پرسشگر بود و است و ایستاده و مسئولیت‌پذیرفت.
هدف جنبش: پایان دادن به ظلم تاریخی و طالب‌سازی
پدر شهید سالم ایزدیار همچنین گفت: هدف مبارزات جنبش روشنایی و رستاخیز تغییر و امثال این حرکت‌ها ایستادگی در برابر تقلب و تزویر بود. این تظاهرات‌ها بود که حتی در مجلس برای قوانین از جمله قانون احصائیه برای ما انگیزه داد. البته این را هم نباید کتمان کرد که به دلیل بی‌مسئولیتی و غفلت عده‌ای، نتوانستیم اعمال صلاحیت و قدرت کنیم و از جمله قانون تذکره را اجرا نماییم. بنا تداوم این روند سبب شد جوانان به میدان بیایند. آنان آمدند تا به حلقه فاسد پایان دهند. آنان خواستند به ظلم تاریخی پایان بگذارند. آنان آمدند تا به پروژه طالبان و طالب‌سازی و حمایت از این گروه “نه” بگویند.
ایزدیار تاکید کرد؛ جوانان ما آگاهانه و با ریسک به خیابان آمدند. دانسته آمدند که خطر انتحار و سرکوب وجود دارد. جوانان دانستند که بدون قربانی و پیکار و مبارزه، حق را نمی شود به دست آورد و به فساد نقطه پایان گذاشت.
وضعیت امروز: نیاز شدید به وحدت و مقاومت
وی با تاکید بر اینکه امروز همان وضعیت گذشته و بدتر از آن است تاکید کرد: شناختی که ما از طالبان داریم این است که جز مقاومت و ایستادگی و قربانی دادن، راه دیگری برای مقابله با این گروه وجود ندارد. طالبان جز تسلیم و بیعت چیزی نمی‌خواهند. نیاز مبارزه هم وحدت است و امروز ما به وحدت شدیدا نیاز داریم. از سویی هم نسل امروز با درد نسل قبل کمتر آشناست، اما محصول همان جراحت است و این نسل، نسل متعهد و باانگیزه است. بزرگان باید انتقال مسئولیت به نسل نو را آگاهانه انجام دهند. جوانان باید بزرگان را حرمت کنند و راه عدالت را دنبال کنند.
او در ادامه گفت که خون این جوانان امانت است و در عمل نیز باید راهشان را دنبال کرد و انتقام آنان را گرفت. وی به کارهای که در زمینه پیگیری پرونده شهدای جنبش رستاخیر انجام شده اشاره کرد و گفت که شماری چند دستاورد داشته اند از جمله:
– یگانه پرونده‌ای که انکشاف یافته، همین پرونده است که تقریباً ۱۰۰۰ صفحه است.
– حکومت و زمامداران را وادار ساختیم که اعتراف به عدالت گرایی این جنبش بکنند که اعتراف کردند.
– چهارراه را به نام چهارراه شهدای رستاخیز مسمی ساختیم.
– دو جنرال متهم (جنرال احمدزی و فروغ) را به دادگاه آوردیم.
البته دولت وقت در مجموع در مقابل ما قرار گرفت، در حالی که در ابتدا حتی شخص اشرف غنی تعهد کرده بود. اما وقتی مجرمان به محکمه خواسته شدند، کارشکنی شد. از سویی هم خودی‌هایی که در درون دولت بودند و البته حتی همکاری عادی و قانونی نکردند.
و نکته آخر هم اینکه پرونده شهدا به دادگاه لاهه هم ارائه شده و این کار ادامه خواهد یافت و پرونده را تا تحقق عدالت پیگیری می‌کنیم.
پیام عطامحمد نور: شهدا نماد بیداری نسل جوان
همچنین در بخش دیگر از این مراسم، پیام استاد عطامحمد نور، رهبر جمعیت اسلامی افغانستان توسط استاد شفیق الله احدی از اعضای کمیته فرهنگی جمعیت اسلامی افغانستان قرائت شد که در آن شهدای این جنبش را «نماد بیداری و عدالتخواهی نسل جوان» خوانده بود.
استاد عطامحمد نور در این پیام با گرامیداشت یاد شهید محمد سالم ایزدیار و دیگر شهدای این جنبش، تصریح کرد: «خون این شهیدان هرگز پایمال نخواهد شد و آرمانهای آنان برای افغانستانی عادلانه و آزاد همچنان پابرجاست.»
رهبر جمعیت اسلامی با اشاره به شرایط کنونی کشور، از جوانان خواست با «اتحاد و پایداری» راه شهدا را ادامه دهند و افزود: «رستاخیز تغییر تنها یک اعتراض نبود، بلکه آغازگر جنبشی تاریخی برای اصلاحات پایدار است.»
وی در پایان تأکید کرد: «یاد و راه شهدای این جنبش جاودانه خواهد ماند.»
نقش جوانان و انتقاد از بی‌تفاوتی سیاستمداران
عبدالبشیر صمیم (رییس دفتر بنیاد شهید احمدشاه مسعود) در این مراسم با اشاره حوادث تلخ سال های اخیر جمهوریت گفت: «حادثه زنبق حادثه دلخراش بود و ۴۵۰ نفر را به خاک و خون کشید و دولت‌داری را به چالش کشید. همین‌طور حملات دیگر که صورت می‌گرفت و عدم پاسخگویی دولت و این بی‌تفاوتی‌ها، نسل جوان را آزار می‌داد.
به گفته وی در آغاز حرکت جنبش رستاخیز، ۴۰ نفر بودند که برای بلند کردن صدای عدالت مشورت کردند و آقای سالم ایزدیار در همان آغاز حرکت گفت: “کسی که آمادگی برای مردن و شهادت ندارد، به جاده‌ها نیاید.”
صمیم تاکید کرد: آنان با انگیزه تغییر به جاده‌ها آمدند. این یک حرکت صادقانه برای تغییر بود. اما به جای پاسخگویی، حکومت دست به سلاح برد و در نتیجه فاجعه رخ داد. در حالی که اهداف اعتراض، تأمین امنیت و دولت‌داری مطلوب و پاسخگویی بود، این صدا خفه شد.
به گفته وی متأسفانه این حرکت به دلایل سیاسی و مسائل دیگر مورد حمایت قرار نگرفت. شاید مسیردهی این جریان از سوی برخی شخصیت‌ها سبب تضعیف آن شد و این خواسته‌ها از سوی جوانان پذیرفته نشد. وی اضافه کرد: نسل جوان باید حضور معنادار در سیاست داشته باشد. متأسفانه بی‌تفاوتی‌ها و منفعل‌بودن‌ها سبب شد تا حرکت‌های عدالتخواهی به نتیجه مطلوب نرسد. امروز وضعیت سیاستمداران فلاکت‌بارتر است. دلیل هم عدم همراهی با مردم و جوانان در ۲۰ سال گذشته بود و این مسئله سبب شد مردم دیگر مانند قبل به سیاستمداران اعتماد نکنند.»
عدالتخواهی و ضرورت انسجام سیاسی
مصدق فقیری عضو رهبری جمعیت اسلامی هم در این مراسم با تاکید بر اصل در دولت‌داری مبتنی بر عدالت، گفت؛ در ۱۲ جوزای ۱۳۹۶، جوانان آگاه در برابر عدم کارایی دولت ایستادند و خواستار عدالت شدند. این روز در تاریخ افغانستان خاص است، زیرا جوانان احساس مسئولیت کردند تا از حقوق شهروندی استفاده کنند و دولت را وادار به پاسخگویی نمایند. بعدها معلوم شد که جنگ و ترور زمینه‌ساز تحویل قدرت بود.
وی به کارهای که جمعیت اسلامی همان زمان انجام داد و موضع گرفت اشاره کرد از جمله در ۵ جون در کنفرانس خبری که از سوی حزب جمعیت و اینکه این وضعیت قابل قبول نیست.
او در در ادامه تاکید کرد؛ تنها درک وضعیت و فجایع و اتحاد می‌تواند ما را از این وضعیت نجات دهد. انسجام سیاسی نیاز است و این باید در حوزه مردمی شکل بگیرد. این زمانی نتیجه می‌دهد که در چارچوبی منظم با اهداف مشترک باشد. به گفته وی؛ “برای تحقق این اهداف، نخست باید انسجام داخلی ایجاد شود و چهره‌های اصلی به میدان برگردند. ما در جمعیت اسلامی در تلاش برای این هدف هستیم و در روزهای آینده شاهد تصمیمات عمیق‌تری خواهیم بود”.
عدالت اجتماعی و اتحاد؛ راه نجات افغانستان
حسین یاسا (سخنگوی شورای عالی نجات) برای افغانستان در سخنانی گفت که هدف شهدای رستاخیز تغییر و شهید ایزدیار، یک دولت عدالت‌محور و برابر در کشور بود. آنان مبارزه کردند تا افغانستان صاحب نظامی باشد که در آن عدالت اجتماعی تحقق پیدا کند.
او در ادامه با تاکید بر اتحاد گفت که عدالت‌خواهان باید صف واحد بسازند و نباید با روایت‌های مختلف باعث اختلاف شود. بلکه باید در کنار هم و پاسدار خون شهدایی بود که جان خود را فدا کردند.
نقد رهبران سنتی و ضرورت عدالت ساختاری
محمد اکرام اندیشمند کارشناس و پژوهشگر سیاسی در این برنامه با انتقاد از رهبران گذشته در عدم ایجاد یک ساختار عدالت محور گفت که؛ عدالت تنها با شعار ایجاد نمی‌شود. بدون توسعه و ثبات در حیات سیاسی و اجتماعی، عدالت محقق نمی‌شود. عدالت مفهوم قومی نیست. اکثر مردمان کشور از بیعدالتی رنج می‌برند، زیرا توسعه شکل نگرفته است.
وی همچنین افزود که آنچه در آن روز خونین در کابل رخ داد و جنبش رستاخیز آمدند، نشان داد که خود نظام و کسانی که در نظام بودند، مشکل داشتند.
او به نقل و قولی از دکتر جنگیز پهلوان استناد کرد که در اوایل سال های جمهوریت خطاب به سیاسیون فارسی زبان گفته بود و آن اینکه: “اگر فکر می‌کنید طالبان سقوط کرده و غرب از شما حمایت می‌کند و شما قدرت را در دست می‌گیرید، اشتباه می‌کنید. اولین کار شما باید تدوین یک نظام سیاسی عادلانه باشد.”
وی با نقد رهبران سنتی گفت که بسیار در ۲۰ سال، قدرت داشتند، اما جز پول به چیزی توجه نکردند. وی اضافه کرد که با مصرف میلیاردها دالر و هزینه‌های انسانی، اما چون بنای عدالت نبود، نظام فروپاشید.
گفتنی است که پیام مارشال عبدالرشید دوستم، موسس و بنیان گذار حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان توسط احسان نیر سخنگوی این حزب نیز در لابلای این برنامه به خوانش گرفته شد. آقای دوستم در پیام خود بر اتحاد و گذار از وضعیت موجود تاکید کرده بود.
