میراث‌های فرهنگی افغانستان؛ گنجینه‌های در حال نابودی

دسته: تحلیل
نویسنده: حسن بلخی
1404/01/31
12:40 ب.ظ
بازدید: 5

پایگاه خبری تحلیلی روایت : دیروز به مناسبت روز جهانی میراث‌های فرهنگی از طرف کمیته فرهنگی دانشگاه، ما دانشجویان بین‌الملل را به بازدید از یکی از بناهای فرهنگی-تاریخی در خراسان جنوبی به اسم باغ اکبریه که ثبت جهانی نیز شده بود، برده بودند. با دیدن بناهای فرهنگی و تاریخی و نوع حفاظت و مراقبت از آن‌ها، ذهنم ناخودآگاه به طرف بناهای تاریخی کشور خودمان رفت که در حال نابودی هستند؛ از خانقاه پدر مولانا بلخی در ولسوالی بلخ گرفته تا بنای تاریخی روضه مبارک در شهر مزار شریف و همچنین تخت رستم در سمنگان، باغ بابر، باغ جهانگشا و صدها و هزاران بنای فرهنگی و تاریخی در افغانستان که در حال نابودی هستند.

دیروز به مناسبت روز جهانی میراث‌های فرهنگی از طرف کمیته فرهنگی دانشگاه، ما دانشجویان بین‌الملل را به بازدید از یکی از بناهای فرهنگی-تاریخی در خراسان جنوبی به اسم باغ اکبریه که ثبت جهانی نیز شده بود، برده بودند. با دیدن بناهای فرهنگی و تاریخی و نوع حفاظت و مراقبت از آن‌ها، ذهنم ناخودآگاه به طرف بناهای تاریخی کشور خودمان رفت که در حال نابودی هستند؛ از خانقاه پدر مولانا بلخی در ولسوالی بلخ گرفته تا بنای تاریخی روضه مبارک در شهر مزار شریف و همچنین تخت رستم در سمنگان، باغ بابر، باغ جهانگشا و صدها و هزاران بنای فرهنگی و تاریخی در افغانستان که در حال نابودی هستند.
این وضعیت تلخ، یادآور نابودی بوداهای بامیان است که توسط طالبان تخریب شدند. این مجسمه‌های عظیم که نماد هنر و تمدن کهن افغانستان بودند، به دلیل بی‌توجهی و افراط‌گرایی از بین رفتند و جهان را از یکی از ارزشمندترین میراث‌های فرهنگی محروم کردند. تخریب بوداهای بامیان یکی از نمونه‌های بارز از دست دادن میراثی بود که نه تنها به مردم افغانستان تعلق داشت، بلکه اثری جهانی به شمار می‌رفت و نابودی آن شکافی عمیق در تاریخ هنر بشر ایجاد کرد.

افغانستان، با تاریخ چند هزار ساله و میراث‌های بی‌نظیر، امروز در برابر چالش‌های بزرگی قرار دارد. سال‌ها جنگ و بی‌ثباتی سیاسی، تخریب عمدی و سهوی آثار تاریخی، نبود بودجه مناسب، و فقدان نیروی متخصص، همه و همه سبب شده‌اند تا بسیاری از میراث‌های این کشور در معرض نابودی قرار گیرند. این آثار نه تنها یادگاری از گذشته، بلکه منابع الهام‌بخش برای آینده‌اند؛ و با نابودی آن‌ها، بخش بزرگی از هویت ملی افغانستان از بین خواهد رفت.
از دست دادن میراث‌های فرهنگی نه تنها به معنای نابودی تاریخ و هنر است، بلکه تأثیرات عمیقی بر جامعه، فرهنگ و اقتصاد دارد. این آثار به عنوان پل‌هایی میان نسل‌ها، موجب ایجاد حس تعلق و افتخار ملی می‌شوند. نابودی آن‌ها، مردم را از این احساس ارزشمند محروم می‌کند و زخم‌های اجتماعی را عمیق‌تر می‌سازد. از سوی دیگر، میراث‌های فرهنگی می‌توانند نقشی کلیدی در اقتصاد افغانستان ایفا کنند؛ گردشگری فرهنگی و تاریخی می‌تواند منبع درآمد و توسعه اقتصادی برای مناطق مختلف باشد.

حفاظت از میراث‌های فرهنگی نیازمند برنامه‌های جامع و اقداماتی هماهنگ است. دولت افغانستان باید بودجه لازم را برای مرمت و نگهداری این آثار تاریخی فراهم آورد و قوانین مؤثری برای مقابله با تخریب‌های غیرقانونی وضع کند. همچنین، سازمان‌های بین‌المللی مانند یونسکو باید حمایت بیشتری در زمینه حفاظت از میراث‌های افغانستان داشته باشند. جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و همکاری‌های بین‌المللی نیز می‌تواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد.
علاوه بر این، آگاهی‌بخشی عمومی نقش حیاتی در حفاظت از میراث‌های فرهنگی دارد. مردم محلی باید اهمیت این آثار را درک کنند و به عنوان حافظان اصلی آن‌ها عمل کنند. از سوی دیگر، رسانه‌های جمعی و رویدادهای فرهنگی می‌توانند توجه جامعه جهانی را به وضعیت میراث‌های فرهنگی افغانستان جلب کنند.

میراث‌های فرهنگی افغانستان، گنجینه‌هایی بی‌همتا هستند که نیازمند توجه فوری و اقدامات عملی‌اند. حفاظت از این آثار نه تنها وظیفه مردم افغانستان بلکه مسئولیتی جهانی است. اگر امروز اقدام نکنیم، این گنجینه‌ها ممکن است برای همیشه از دست بروند. اکنون زمان آن است که با تصمیمات قاطع و تلاش‌های مشترک، تاریخ و هنر این سرزمین را حفظ کنیم و به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
میراث‌های فرهنگی افغانستان باید به‌عنوان بخشی از هویت جهانی، مورد احترام و حفاظت قرار گیرند. هر اقدام کوچک در این مسیر می‌تواند تأثیری بزرگ بر آینده داشته باشد.

نوشته های مرتبط :