دوشنبه ۲۱ حوت برابر با روز اول ماه مبارک رمضان بود. رمضان یکی از ماه‌های است که مردم مسلمان، این ماه را «مهمانی خدا» می‌پندارند. روزه گرفتن در کنار اینکه تشنگی و گرسنگی دارد، از سوی دیگر، اخلاقیات از بزرگ‌ترین بخش روزه گرفتن، است.
شهید مطهری در پیوند به اخلاق می‌گوید: «من تعریفی از اخلاق را می‌پذیرم که هم به چگونگی رفتار کردن، توجه کرده باشد و هم به چگونه بودن رفتار؛ آقای مطهری اضافه می‌کند که چگونگی رفتار مربوط می‌شود به اعمال انسان که شامل گفتار هم می‌شود و چگونه بودن مرتبط با صفات و ملکات نفسانی است.»
انسان‌ها در ماه رمضان بیشتر از زمان‌های دیگر در برابر همدیگر، مسوول و مأمور اجرای اخلاقیات اند. اخلاقیاتی که بتواند سبب ایجاد همگرایی و انسان‌دوستی میان شهروندان جهان، واقع گردد.
اخلاقیات اساسی که در ماه رمضان باید به آن از دید انسانی_اسلامی توجه ویژه داشت را می‌نگارم.
۱. اخلاقیات گفتاری:
یکی از مهم‌ترین اخلاقیاتی است که باید در ماه رمضان به آن به‌عنوان یک فرصت تغییر نگاه کرد، اخلاقیاتی که باید مانع سوال‌های غیرضروری، گفتار غیرارادی، ناسنجیده و سخنانی باشد که به سبب آن، شخص روزه‌دار و یا افراد غیر روزه گیرنده را در یک سردرگمی و راه اشتباه سوق ندهد.
مسلماً، همه در تلاش این هستند که وجود، آنچه را در یازده ماه دیگر انجام داده است، در این ماه بر نیکی‌های بی‌افزاید و از بدهای آن اجتناب پذیرد.
سخن کم‌گوی تا دوست را دشمن نگردانی
ز حرف بی‌مروت، آشنا بیگانه می‌گردد
سخن گفتن و پرداختن به مسایل ضروری در این ماه، می‌تواند از هزاران غمی که چهار اطراف‌مان را احاطه کرده، جلوگیری کند. پرداختن به آن صورت که نیازمندی جامعه امروزی ماست.
دروغ و بیهوده‌گویی، بیش از هر چیز، باعث نگرانی و اندوه مان خواهد شد. نکته اساسی در پیوند به سرزمین در این زمینه هست که باید یادآور شوم و آن اینکه تمامی افراد جامعه تکلیف صداقت در برابر همدیگر را در بخش کلامی، بر دوش می‌کشند. نباید مسایل کوچک و بزرگ کشوری، آن‌قدر ساده‌انگارانه موردبررسی قرار گیرد و در مورد آن سخن گفته شود که سخنران در فردای آن روز نتواند، پاسخ گوی آن باشد. سخن‌چینی، تهمت به‌عناوین‌مختلف و پشت سر فردی یا گروهی از عینک قومیت، زبان، مذهب و علایق شخصی، حرف زدن از زشت‌ترین اعمالی است که نباید انجام پذیرد.
یکی از بخش‌های اساسی دیگر در پیوند به مسأله اخلاقیات گفتاری، اجتناب از سوالاتی است که فردی را در نزد ما به‌اصطلاح وطنی «کم» بیاورد. درک شرایط اجتماعی_فردی هر انسانی لازمی و ضروری می‌باشد.
۲. اخلاقیات کرداری:
یکی از پر حاشیه‌ترین بحث‌ها در پیوند به ماه رمضان، اعمال و حرکت‌های مسلمانان و غیرمسلمانان در این ماه است. من بیشتر در این متن، خواستم روی اخلاقیات رفتاری در کشور خودمان بنویسم.
با فرارسیدن رمضان، در تمامی کشورها، نرخ‌های مواد ارتزاقی یا به‌جای خودشان باقی می‌مانند و یا هم به علت آمدن رمضان، نرخ‌ها کاهش می‌یابند؛ اما در کشور ما برعکس این قضیه اتفاق می‌افتد. نرخ‌های مواد خوراکی و غیرخوراکی، با آمدن رمضان چنان بلند می‌رود که فریاد تمامی مردم بلند می‌شود. بحث اصلی من این است که چه کسی این اخلاق کرداری را دارد که نرخ مواد را در رمضان بیشتر و در بعد از رمضان کم‌تر می‌کند؟ آیا واقعا غیر از ما کسانی هستند که در این زمینه تلاش‌هایی را انجام می‌دهند؟ اگر چنین نیست؛ چرا همه در برابر هم در یک سنگر نامعلوم که ضرر آن بیشتر متوجه کلیت جامعه ما می‌باشد؛ قرار می‌گیرند؟ امسال نیز چنین بود؛ در یک مورد که بیشتر سروصداهایی را در دنیای مجازی خلق کرد، یک سیر پیاز روز یکشنبه در کابل ۱۵۰ افغانی معامله شد درحالی‌که در فردای آن روز، قیمت یک سیر پیاز تا نزدیک به ۲۵۰ افغانی نیز، رسید.
دخالت‌های بی‌مورد، آزار و اذیت مردم به‌عناوین‌مختلف، اخاذی، ورق پراکنی در ادارات دولتی، جنگ و جدال از مشکلات بارز رفتاری در ماه رمضان است که می‌تواند نشانگر ضعف در اخلاقیات رفتاری ما، تلقی شود.
۳. اخلاقیات پنداری:
دقیقا که باید حتا در باورمان نیز، روزه باشیم. فکر کردن به‌تمامی رفتارها و کردارهای که بتواند سبب خیر شود، از عالی‌‌ترین اخلاقیات تصوری است.
تمامی رفتارها و کردارهای‍مان، از باورمان شکل می‌گیرند؛ یعنی ما خویشتن را اول به یک نقطه تصور می‌رسانیم که بعدازآن دست به عمل می‌زنیم.
پندار نیک، همواره می‌تواند راهگشای تمامی مشکلات باشد.
