افغانستان یو له هغو هېوادونو څخه دی چې د اقلیم بدلون په هر ډول شرایطو کې پر دغه هېواد ناوړه اغېزې لري.
کله د وچکالۍ له امله او کله هم د بې وخته اورښتونو او واوورو له امله د افغانستان خلکو ته د خلکو د بې ځایه کیدو د زیاتوالي، د مالدارۍ او مالدارۍ د کمښت او په افغانستان کې د زرګونو هکتارو ځمکو و له منځه تلو ته اشاره وکړو.
د وچکالۍ په وخت کې معمولا خلک د کرنې او حتی د څښاک لپاره د اوبو له کمښت سره مخ وي، د واورې اورښت په وخت کې د واوورې ښویدنې او د بې وخته بارانونو په وخت کې د افغانستان خلک د سیلابونو سره مخ کیږي او په دې ټولو مواردو کې د افغانستان خلک د اوبو له کمښت سره مخ کیږي. په همدې سبب یو شمیرخپل ژوند له لاسه ورکوي، یو شمیر کرنیزې ځمکې او د دوی ځینې کورونه او څاروي له منځه ځي.
سږ کال افغانستان له سختو بارانونو وروسته یو ځل بیا د دې ننګونې شاهد و. دا ځل د پسرلني سېلابونو له امله تر ۳۳ زياتو کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی، ۲۷ تنه ټپيان شوي، تر ۶۰۰ زيات کورونه په بشپړه او جزوي توګه ويجاړ شوي او شاوخوا ۲۰۰ څاروي له منځه تللي دي. دې ترخې پیښې یو ځل بیا د خطر زنګ وواهه او وښودله چې په افغانستان کې زیربناوې ډیرې کمزورې او بې اغیزې دي.
د کارپوهانو په اند، پرله پسې وچکالۍ افغانستان د یوه بشري ناورین په څنډه کې اچولی دی. خو دا هېواد په داسې حال کې چې وچکالي ورسره ده، د سختو بارانونو شاهد هم دی. یو تناقض چې د خلکو ژوند اخلي او ژوند یې تباه کوي.
وروستي بارانونه په داسې حال کې چې د راتلونکي کال د تازه والي او زرغونتیا ژمنه یې کوله، په مرګوني سیلاب بدل شو. سیلابونو لارې بندې کړې، یو شمېر کورونه یې ویجاړ کړي او د کرنیزو ځمکو یوه برخه یې ویجاړه کړې ده.
پوهان په دې باور دي چې د دې ټولو زیانونو اصلي لامل په افغانستان کې د اړینو زیربناوو نشتوالی دی. له بده مرغه، د مناسبو زیربناوو نشتوالي هیواد د طبیعي پیښو په وړاندې خورا زیانمن کړی دی. د اوبو ایستلو د کانالونو نشتوالی، د چک بندونو مدیریت او د خبرداري د وسایلو نشتوالی سیلابونه د افغانانو په بې رحمه وژونکو بدل کړي دي.
دا ناورین یو ځل بیا د افغانستان په زیربناوو کې د پانګونې اړتیا په ډاګه کوي. د پلچکونو جوړول، د اوبو ایستلو د کانالونو او د خبرتیا د مخکنیو وسایلو جوړول کولی شي ژوند وژغوري او د لوی مالي زیان مخه ونیسي.
.
خو د زیربنا تر څنګ په افغانستان کې د اوبو د سرچینو د مدیریت لپاره هر اړخیز پلان ته اړتیا ده. وچکالي او سیلاب د یوې سکې دوه اړخونه دي، چې دواړه د اوبو د سرچینو له ناسم مدیریت څخه سرچینه اخلي. ځکه د اوبو د منابعو په دوامداره مدیریت سره نه یوازې د سیلابونو مخه نیول کیږي، بلکې د وچکالۍ په وخت کې د اوبو په ساتلو کې هم مرسته کوي. دا د پوهنې په برخه کې نړیوالې همکارۍ او پانګونې او د اوبو د سمې کارونې په اړه د پوهاوي لوړولو ته اړتیا لري.
له بده مرغه په افغانستان کې د طالبانو د ډلې په بیا راڅرګندیدو سره دغه هیواد په بشپړه توګه له نړۍ څخه جلا شوی او د زیربناوو د بیارغاونې او جوړولو ډیر فرصتونه یې له لاسه ورکړي دي. طالبانو په یواځیتوب سره د افغانستان د خلکو لپاره وضعیت ستونزمن کړی دی، د بشردوستانه مرستو څخه په ناوړه استفادې او دومره پراخه بې باورۍ سره، دوی د ډیرو هیوادونو لاسونه د افغانستان له خلکو سره د مرستې څخه نیولی دي.
ښکاره ده چې افغانستان یوازې د اقلیم د بدلون له امله د رامنځته شویو پېښو د مدیریت توان نه لري او جدي نړیوال ملاتړ ته اړتیا لري او تر هغه چې په افغانستان کې د طالبانو واکمني وي، ښکاره ده چې نړیوالې مرستې به د هرې ورځې په تېرېدو سره لږ شي او افغان ولس به د د کوچني اقلیم بدلون څخه رنځ ته دوام ورکړئ.
