فرهنگ

اختلاف فقهی؛ مبنای تفاوت روزهای عید و چند دستگی

۱۴۰۲/۰۲/۰۳ 15:08 بدون دیدگاه

حلول ماه قمری برای به جا آوردن تکالیف فردی و اجتماعی لازم است. زیرا انجام پاره ای از احکام و تکالیف فردی و اجتماعی مانند روزه گرفتن، شب قدر، روزه گشودن، عید فطر، حج گزاردن، وقوف در عرفات و مشعر، عید قربان و… منوط به احراز آغاز و پایان ماه قمری است. از طرفی اختلاف و تفرقه مسلمانان در انجام اعمال و وظایف دینی و برگزاری مراسم بسیار مهم اسلامی، موجب بروز مشکلاتی در امت اسلامی می شود. از صدر اسلام تا سده اخیر، رؤیت هلال به‌طور طبیعی و بدون استفاده از ابزارهایی مانند دوربین و تلسکوپ

عید سعید فطر؛ روز آشتی و نفرت‌زدایی از میان مسلمانان

۱۴۰۲/۰۱/۳۱ 16:37 بدون دیدگاه

در روزهای اخیر ماه مبارک رمضان قرار داریم و تا یکی دو روزی دیگر عید سعید فطر را به تجلیل خواهیم نشست. افغانستان یک کشور اسلامی است. به همین دلیل، یکی از مناسبت‌هایی که بسیار به صورت گسترده و باشکوه در افغانستان تجلیل می‌گردد، عید سعید فطر است. در روز عید سعید فطر، همه‌ی مردم لباس‌های نوپوشیده و دسته و دسته به سمتِ عیدگاه‌ها می‌روند و نماز عید را برپا می‌دارند. پس از ادای نماز عید، مراسم عیدگشتی انجام می‌شود و هر کس به خانه‌ی نزدیک‌ترین دوست، قوم و اقارب و وابستگانِ خود رفته و عید را برای

واکاوی جدال علم و دین و بستر فکری علم‌ستیز طالبان در افغانستان

۱۴۰۲/۰۱/۳۰ 16:46 بدون دیدگاه

مصاحبه از: حسیب الله شاهین با روی کار آمدن مجدد طالبان در افغانستان، بار دیگر دروازه‌های مکاتب به‌روی دختران مسدود شده، زنان حق کار در بیرون از منزل را از دست داده و نخبگان علمی یکی پس از دیگری و از هر طریق ممکن این کشور را ترک می‌کنند. جامعه افغانستان رفته رفته از مدار علم و تکنولوژی خارج شده و جای این مهم در عصر حاضر را مدارس دینی می‌گیرند. اما سوال اصلی این است که علم و دین چه ارتباطی با هم دارند؟ آیا حوزه دیانت از حوزه علم قابل تفکیک هست و چرا؟ معیارهای

عطار، چگونه عطار شد؟

۱۴۰۲/۰۱/۲۵ 15:27 بدون دیدگاه

بیست و پنجم فروردین/حمل، روز بزرگداشت عارف و شاعر بزرگ خراسان، شیخ عطار نیشابوری فرخنده و مبارک باد. شیخ فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم عطار نیشابوری مشهور به شیخ عطّار نیشابوری (۱۱۴۶م/۵۴۰ق -۱۲۲۱م/۶۱۸ق) یکی از عارفان بزرگ خراسان در سده های ششم و هفتم هجری شمسی به شمار می رود. او در سال ۵۴۰ هجری برابر با ۱۱۴۶ میلادی در نیشابور زاده شد و در ۶۱۸ هجری به هنگام حمله‌ی مغول به شهادت رسید. یک عطار چگونه عطار شد؟ آورده اندکه «روزی عطار نیشابوری در دکان خود مشغول به معامله بود که درویشی به آنجا

نگاهی به خاستگاه، کاربرد‌ها و معانی واژه‌ی “بیک/بیگ”

۱۴۰۲/۰۱/۲۲ 14:47 بدون دیدگاه

از واژه‌های پرکاربرد در دوره‌ی سلطنت‌های پسااسلامی در جغرافیای وسیعی از فرارود (آسیای مرکزی) تا هند و از کاشغر تا ایران و ترکیه و از آنجا تا جهان عرب یکی هم واژه‌ی بیک/بیگ است. واژه‌ی بیک/بیگ که به ویژه با روی‌ کار آمدن فرمانروایی‌های عمدتاً ترکی و مغولی شکل گسترده یافت، واژه‌ی‌ست که از سغدی یا هم پارسی میانه وارد زبان ترکی شده و در اصل ریشه در زبان اوستایی و سانسکریت دارد. این واژه که در پارسی میانه به شکل باگ (bag)، در باختری به شکل باگو/بَگُو (bago)، در پهلوی به شکل بای (baγ) و در

تغییر شکل لباس دانش‌آموزان؛ برگشت به هویت گذشته یا تهاجم فرهنگی /پایانی

۱۴۰۲/۰۱/۱۹ 13:04 بدون دیدگاه

لباس‌های محل و ملی هر کشوری انعکاس‌دهنده فرهنگ و هویت فردی، گروهی، اجتماعی، اقتصادی، دوره‌های مختلف تاریخی که طی آن زندگی یک ملت شکل گرفته می‌باشد؛ مردم افغانستان هم بسته به محل زندگی و آداب و رسوم رایج قومی، از انواع مختلف پیراهن و تنبان افغانی استفاده می‌کنند. پیراهن تنبان که امروز توسط اقوام مختلف پوشیده می‌شود با برخی تفاوت‌ها از اوضاع شرایط سده‌های پسین تأثیر پذیرفته است. البته پیراهن تنبان کهن و باستانی کشور به عنوان یک لباس محلی و ملی از تهاجم فرهنگ‌های بیگانه در امان نبوده‌است؛ در نخست شکل لباس سنتی

تغییر شکل لباس دانش‌آموزان؛ برگشت به هویت گذشته یا تهاجم فرهنگی(۱)

۱۴۰۲/۰۱/۱۸ 16:14 بدون دیدگاه

یکی از شاخه‌های شناخت فرهنگ ادوار گذشته هر تمدنی، تاریخ لباس و پوشاک است. با تغییر نوع پوشاک، رفتارهای فرهنگی و اجتماعی آن جامعه نیز می تواند دستخوش تغییر و تحول شود. در هر جامعه مطالعه این بخش از تاریخ رازهای نهفته‌ای در مورد مردم آن دوران را برای ما روشن می‌سازد. در افغانستان از تصاویر و سکه‌های کوشانی که به دست آمده، برمی‌آید که مردان همه با چپن و پیراهن تا سر زانو ملبس بوده و بعدا جورابی داشتند که پاهایشان را می‌پوشاند. زنان هم مانند مردان از پیراهن، شلوار، کفش، و کمربند استفاده می‌کردند.

یونیفورم شاگردان مکاتب؛ سیاسی‌شدن لباس در افغانستان

۱۴۰۲/۰۱/۱۷ 16:33 بدون دیدگاه

به تازه‌گی متنی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که «رهنمود چگونه‌گی تنظیم لباس (یونیفورم» دانش‌آموزان مکاتب افغانستان» خوانده می‌شود. در گذشته یونیفورم دانش‌آموزان پسر در مکاتب «کت و شلوار» بود و از دختران نیز لباس سیاه با مقنعه‌های سفید. اما در رهنمود طالبان پیراهن و تنبان و دستار دوباره برگشته و کت و شلوار را از صحنه حذف کرده است. کت و شلوار، لباس بین‌المللی است و پوشیدن آن در همه‌ی کشورهای جهان مروج است، اما طالبان با این لباس مخالف‌اند. چند روز ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد جنگ‌جویان طالبان جوانی را که کت

«آدم خان»؛ کاراکتر طنزی که نئوطالبان را به چالش می‌کشد

۱۴۰۲/۰۱/۱۷ 12:52 بدون دیدگاه

از یکی دو سال قبل از به قدرت‌رسیدنِ طالبان، شماری از رسانه‌های منطقه و جهان تلاش داشتند افکار عامه را قناعت بدهند که طالبان تغییر کرده‌اند. تلاش‌ها برای سفیدنمایی طالبان و تطهیرِ آن‌ها از روزی آغاز شد که آمریکایی‌ها با نمایندگان طالبان در دوحه نشستند و مذاکرات صلح را آغاز کردند. در این میان شماری از رهبران طالبان نیز در کنفرانس‌های منطقه‌ای که دعوت می‌شدند، در باره‌ی حقوق زنان – البته به صورت مشروط – صحبت می‌کردند و می‌خواستند وانمود کنند که از تندروی‌های پیشین خود دست کشیده‌اند. پس از به قدرت‌رسیدنِ طالبان اما دیده شد که تغییر

چرا بیشتر مردم در افغانستان ورزش نمی‌کنند؟

۱۴۰۲/۰۱/۱۶ 14:15 بدون دیدگاه

ورزش در افغانستان به اندازه تاریخ آن قدامت دارد. البته همه می‌دانیم که ورزش به شکل رسمی آن نخستین بار از یونان و در میدان المپیک شهر روم به گونه‌ی رسمی و به شکل کلان اجرا شد. اما در جوامع دیگر بدوی و شهری به شمول آریانای کهن، حرکات ورزشی غیر منظم از قبیل دویدن، شکار نمودن، شنانمودن، کوه گردی به‌طور طبیعی وجود داشت. مثلا اولین رقص منظم در دور آتش توسط آریایی‌ها بنا گردید. این ورزش با خواندن سرودها و خوردن شراب سونا اجرا می‌شد. پس از به‌وجود آمدن نیزه، تیرکمان، تمرینات نشان‌زنی، تمرینات آکروباتیک، کشتی‌گیری

«امین» احمد ظاهر کدام «امین» است؟

۱۴۰۲/۰۱/۱۶ 13:36 بدون دیدگاه

گاهی در یوتیوب به سراغِ آهنگ‌های احمد ظاهر می‌روم، تا آن‌که احمد ظاهر می‌نویسم این آهنگش پیش رویم می‌آید: «این توسَن ایام چه خوش رامِ امین است»، «خورشید جهان سرزده از بامِ امین است». بسیاری‌ها بر این باور اند که ترانه‌ی این آهنگ جاویدان از «عبدالاحمد ادا‌» شاعر افغانستانی‌است و احتمالاً شعر در وصف پیامبر سروده شده است. در باره‌ی نگاه‌‌ درونی احمد ظاهر نسبت به خوانش این ترانه، دیدگاه‌های افراد متفاوت است. پاره‌ای از مردم بر این باوراند که این ترانه برای حفیظ‌الله امین خوانده شده است که انگیزه کشته شدن احمد ظاهر را نشر این آهنگش می‌دانند.

چرا تاریخ در افغانستان توقف کرده است؟

۱۴۰۲/۰۱/۱۵ 15:56 بدون دیدگاه

وقتی پایگاه خبری تحلیلی روایت را تاسیس می‌کردیم مانند هر رسانه‌ی دیگر در ستون اخبار بخشی را به رویدادهای فرهنگی اختصاص دادیم. ایده‌ی ما این بود که در این بخش اخبار و رویدادهایی را که در حوزه‌ی فرهنگ در افغانستان اتفاق می‌افتد، نشر کنیم. علاوه بر این‌که پالیسی «روایت» این نیست که دست به سانسور بزنیم و یا در نشر اخبار ملاحظات سیاسی ما را دخیل کنیم، بلکه همواره تاکید ما نیز بر این بوده است که «آن‌چه که هست» را بدون کم و کاست بازتاب بدهیم. به همین خاطر شعار ما را «روایت واقعی، سازنده و مردمی»

سیلی بر رخسار بلخِ مرجئه‌آباد

۱۴۰۲/۰۱/۱۴ 14:38 بدون دیدگاه

دیروز ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن دیده می‌شد محتسبی بر رخسارِ راننده‌ای در شهر مزار شریف با سیلی می‌زند. جرمِ راننده‌ نیز این بوده است که بانویی را همراه با کودکش سوار تاکسی خود کرده بوده است. وقتی ویدیوی سیلی‌زدن محتسب بر رخسارِ آن راننده را دیدم، تمدن باشکوه بلخ بامی، علما و فقهایش به یادم افتاد. مزارشریف، مرکز ولایت بلخ است. بلخ را روزی گاری علمای کوفه «مرجئه‌آباد» می‌نامیدند. علتش نیز این بوده است که، به قول صفی‌الدین بلخی، مردم بلخ از همان نخستین سده‌های اسلامی حنفی‌مذهب بوده‌اند. خوانشی که این شهر از

مافیای فرهنگی و خانواده‌سالاری آن‌ها در افغانستان

۱۴۰۲/۰۱/۱۴ 12:24 بدون دیدگاه

من باری در یکی از نوشته‌هایم افغانستان را «سرزمین فساد و مافیا» خوانده بودم. در این‌که در هر حوزه‌ی زندگی در افغانستان مناسبات مافیایی حاکم است تردیدی نیست، اما آیا می‌دانید یکی از حوزه‌هایی که خیلی مافیازده است سپهر فعالیت فرهنگی در کشور است؟ شاید باور تان نشود، زیرا از بس که نیاز کشور به فعالیت فرهنگی برجسته‌سازی شده و در باره‌ی اهمیت آن سخن گفته‌اند، به نحوی برای فرهنگیان هاله‌ی تقدس ایجاد شده است. در افغانستان تا کسی را به عنوانِ فعال فرهنگی، شاعر، نویسنده و یا روزنامه‌نگار معرفی کنی، مردم به او به دیده‌ی احترام می‌نگرند و

پدر در تلویزیون آمده

۱۴۰۲/۰۱/۰۸ 15:46 بدون دیدگاه

دقیقاً شبیه گذشته از خواب بیدار می‌شود، پرده‌های ضخیم پنجره‌ها را به روی آفتاب می‌گشاید و خمیازه‌کشان رهسپار می‌شود و صورت اش را با قطرات زلالی آب سرد صبحگاهی شستشو می‌دهد. به روی ماه‌اش در آیینه خیره می‌شود. روی صندلی چوبی آشپزخانه می‌نشیند و به زیتون‌های مشکی و گل‌های چیده روی میز نگاه می‌اندازد و با حس سرشار از نشاط، به میل شیر و عسل که بوی غداهای بهشتی را دارند می‌پردازد. قشنگترین لباس اش را از جالباسی‌اش درمیارد و به تن می‌کند و از آن عطر که آخرین بار از فروشگاه مورد علاقه اش خریده‌بود، بر

چرا اهل قلم در افغانستان بازداشت می‌شوند؟

۱۴۰۲/۰۱/۰۸ 12:30 بدون دیدگاه

امروز صبح هنگامی که رسانه‌ها را دنبال می‌کردم با خبر بازداشت مطیع‌الله ویسا مسوول «بنیاد قلم» مواجه شدم. او با بنیاد خود در حوزه‌ی آموزش و پرورش فعالیت می‌کرد. یک نویسنده‌ی دیگر ماه‌ها می‌شود که در قید طالبان است: زکریا اصولی. تا پیش از بازداشت، تصاویری از آقای اصولی منتشر شده بود که نشان می‌داد در حال فروش کتاب‌های در خیابان‌های کابل است. پس از بازداشت دیگر از سرنوشت وی خبری در دست نیست. از روزی که طالبان به قدرت رسیده‌اند نویسندگان و استادان بسیاری توسطِ این گروه بازداشت شده‌اند که برخی‌های شان در پی انتقاد نهادهای بین‌المللی

رسالت یک نویسنده؛ دنباله‌روی از عوام یا هدایت‌گری؟

۱۴۰۲/۰۱/۰۷ 13:30 بدون دیدگاه

دیروز کابل شاهد مراسم به خاک‌سپاری یکی دیگری از نویسندگان ما بود: استاد غلام محمد محمدی. استاد غلام محمد محمدی یکی از نویسندگانِ پرکار کشور بود که از او آثار بسیاری در زمینه‌ی موضوعات تاریخی به جا مانده است. در توصیف او همگان نوشتند که پژوهش‌گری بود متواضع، فروتن و دارای پشت‌کار. یکی از اوصافِ نیکی او این بود که با وجود علاقه‌مندی‌اش به مسایل سیاسی، هرگز در بیستِ سال گذشته به دربار اربابِ زر و زور سرخم نکرد و به صفِ متملقان رهبرانِ قومی نپیوست. روحش شاد باد. او با همه‌ی خوبی‌هایی که داشت اما نمی‌توان از کارِ

تحریم نوروز و تجلیل جشن گل نارنج در افغانستان

۱۴۰۲/۰۱/۰۳ 20:50 بدون دیدگاه

همزمان با جلوگیری طالبان از برگزاری جشن نوروز، خبرگزاری باختر از برگزاری مراسم «گل نارنج» در ننگرهار خبر داده است. در گزارش این رسانه تحت کنترول طالبان آمده است که «در این برنامه شماری از مقامات ادارات دولتی طالبان،‌ نویسندگان و شاعران پشتونستان اشتراک کرده بودند» براساس گزارش این رسانه در این برنامه پارچه‌های تمثیلی نیز اجرا و نمایشگاه خوش‌نویسی هم برگزار شده است. جشن گل نارنج یکی از جشن‌های رایج در مناطق پشتون‌نشین به ویژه ولایت ننگرهار است. طالبان در حالی از این جشن بزرگداشت می‌کنند که برگزاری جشن نوروز را حرام اعلام کرده‌اند. طالبان در متن

محرومیت و ممنوعیت دختران ۵۵۰ روزه شد

۱۴۰۲/۰۱/۰۳ 16:32 بدون دیدگاه

زنگ مکتب امسال هم از سوی حاکمیت طالبان نواخته شد، اما حدود نیمی از دانش‌آموزان افغانستان حق ندارند به مکتب بروند. طبق تقویم سال‌های گذشته، سوم حمل، «روز معارف» افغانستان می‌باشد. اما طالبان برای آغاز سال جدید تعلیمی، زنگ مکتب را روز (اول حمل) در سراسر افغانستان و در شهر کابل در (لیسه امانی) به صدا درآورد؛ آنهم طی مراسمی که هیچ کارمند معارف یا آموزگار زن و یا دانش‌آموز دختر حضور نداشت. حدود ۵۵۰ روز قبل، کابینه سرپرست طالبان با فرمانی رفتن دختران از صنف‌های ششم تا دوازدهم را از مکتب رفتن منع کرد.

روز دهقان؛ رسم کهن آریانای قدیم و بزرگداشت از دهقانان زحمت‌کش

۱۴۰۲/۰۱/۰۲ 17:29 بدون دیدگاه

جشن روز دهقان مخصوص کشاورزان افغانستان است و در روز‌های نخست سال جدید برگزار می‌شود. در این روز کشاورزان به شهرها می‌آیند و با این کار طلب سالی خوب برای محصولات کشاورزی خود می‌کنند. روز دوم ماه حمل، در سال‌های گذشته، از سوی حکومت های قبلی به نام «روز دهقان» نام‌گذاری شده‌‌بود و این روز تعطیلی عمومی بود. اما در دوران حاکمیت طالبان باوجود عدم تجلیل از نوروز و سال نو، روز دهقان در پنجم حمل گفته شده که بزرگداشت می‌شود. جشن دهقان همانطور که از نامش پیداست برای تکریم کشاورزان و استقبال از کشت